از شیر گرفتن نوزاد، مناسب‌ترین زمان

شیر مادر مهم‌ترین و بهترین منبع برای تغذیه کودکان در سال‌های ابتدای زندگی است و در رشد و شکل‌گیری رابطه عاطفی و منطقی بین مادر و نوزاد تاثیرگذار است.

این امر باعث بروز احساس وابستگی کامل خانواده و کودک به یکدیگر می‌شود. بر اساس مطالعات علمی اثرات مثبت تغذیه با شیر مادر برای مادر و نوزاد ثابت شده است. سازمان جهانی بهداشت بر تغذیه نوزاد با شیر مادر تاکید دارد و در سیستم‌های درمانی بخشی تحت عنوان بخش نگهداری از نوزادان وجود ندارد و باید نوزاد سالم پس از تولد با مادرش همراه شود. از لحاظ روانشناسی این همراهی و همجواری بین مادر و نوزاد باعث ثبات خاطر، اطمینان و آرامش نوزاد می‌شود و در روند تکامل رشد نوزاد باعث ایجاد توان ابراز محبت می‌شود.

باید اولین شیردهی توسط مادر انجام شود. در برخی فرهنگ‌ها به دلیل برخی باورهای نادرست اولین شیر مادر را برای نوزاد مناسب نمی‌دانستند، اما هم اکنون ثابت شده که شیر مادر در ارتقای ایمنی بدن نوزاد موثر است. شیر مادر علاوه بر اینکه مناسب ترین منبع غذایی محسوب می‌شود، می‌تواند از لحاظ تغذیه‌ای احتیاجات نوزاد را برطرف کند. براساس بررسی‌های علمی انجام‌شده شیر مادر از لحاظ درجه حرارت و ویتامین‌های مغذی برای کودک مناسب است. در ضمن به دلیل فرایند در آغوش گرفتن و تماس بدن نوزاد با مادر برخی هورمون‌ها در بدن آنها ترشح می‌شود که این هورمون‌ها برای تکمیل و تامین احساس مادر و نوزاد موثر است. بر اساس پژوهش‌های انجام شده وجود آرامش در شخصیت افراد در بزرگسالی به دلیل در آغوش گرفتن نوزاد توسط مادر ایجاد می‌شود.

شیر مادر مورد تاکید ادیان مختلف

اگر تعداد محدودی از مادران به هر دلیل توانایی شیردهی نداشته باشند، باز باید نوزاد را در آغوش گرفته و به او آرامش را منتقل کند. شیر مادر هیچ گونه جایگزین مناسبی ندارد و محروم کردن نوزاد به دلایل غیر علمی از موهبت شیر مادر به هیچ عنوان قابل پذیرش نیست. در ضمن شیر مادر نیازمند فرایند آماده سازی نیست و بنابراین از هر گونه آلودگی مصون است. این در حالی است که در فرایند آماده سازی شیرهای مصنوعی وجود و انتقال هر گونه آلودگی چندان دور از انتظار نیست، حتی می‌توان به این امر اذعان داشت که آماده سازی شیرهای مصنوعی می‌تواند به عنوان منبع عفونت برای کودک محسوب شود. با این تفاسیر شیر مادر از لحاظ عاطفی، ساختار شیمیایی، دمای فیزیکی، رشد عاطفی نوزاد و کمک به رشد احساس مادری در زنان موثر است.

بنا بر تاکیدات سازمان جهانی بهداشت بعد از پیروزی انقلاب وزارت بهداشت و درمان به اقدامات گسترده برای ترویج استفاده از شیر مادر پرداخته است. هم اکنون دیگر در هیچ یک از اتاق‌های بیمارستان‌ها اتاقی تحت عنوان اتاق تهیه شیرخشک وجود ندارد. همچنین بعد از زایمان کودک باید در اتاق مادر نگهداری شود. بر اساس یافته‌های علمی با در آغوش گرفتن نوزاد توسط مادر حس همراهی، همجواری و تکامل به نوزاد منتقل می‌شود. از سوی دیگر اغلب منابع فرهنگی و دینی بر نگهداری نوزاد و طفل و فواید شیر مادر تاکید دارند. در این زمینه شاهد سازگاری بین سنت‌های جاری با فرهنگ توحیدی هستیم و از سوی دیگر بر اساس یافته‌های علمی برترین تغذیه تحت عنوان شیر مادر برای همگان اثبات شده است. این امر نشان دهنده سازگاری بین یافته‌های علمی و فرهنگی در کشور است.

در چند دهه اخیر وزارت بهداشت برای افزایش استفاده از شیر مادر در کشور تمام توان خود را به کار برده است و بیمارستان‌هایی که از روش‌هایی به غیر از استفاده از شیرمادر استفاده کنند مورد تعقیب قرار می‌گیرند. هم اکنون در داروخانه بیمارستان‌ها فروش شیرخشک و شیرهای جایگزین ممنوع است. در دیگر بخش‌های بیمارستان نیز وجود اتاقی برای تهیه شیرهای جایگزین براساس قانون امکان پذیر نیست. در اصل بیمارستان دوستدار کودک باید شرایط مناسب را برای همراهی و همجواری نوزاد با مادر در اولین دقایق بعد از تولد ایجاد کند.

استقبال مادران از شیردهی به کودک
در چند سال اخیر شیردهی به کودک توسط مادر نسبت به گذشته بیشتر شده است. در چند دهه گذشته عدم شیردهی مادر به نوزاد و تغذیه با شیر خشک برای برخی از افراد جامعه ما نشانه ای از تجدد بود، اما با اقدامات وزارت بهداشت هم اکنون تمایل به شیردهی در مادران افزایش یافته است. در چند سال اخیر میزان مصرف شیر خشک در کشور کاهش یافته است، اما باز جای فعالیت در این زمینه وجود دارد. امید است به مرحله ای برسیم که فقط نوزادانی از شیر خشک استفاده کنند که از لحاظ علمی توانایی بهره مندی از شیر مادر را نداشته باشند.

بهترین زمان از شیر گرفتن نوزاد
همه ما از مزایای شیر مادر مطلع هستیم، طوری که هر چه زمان شیر دادن به فرزند بیشتر باشد، او به همان اندازه از مواد مغذی موجود در شیر مادر بهره مند می‌شود. ضمن اینکه این مساله بعد معنوی هم دارد، چون به واسطه شیر خوردن ارتباط عاطفی عمیقی بین مادر و فرزند شکل می‌گیرد. بر اساس پیشنهاد اغلب پزشکان حداقل یک سال شیردهی به نوزاد باید انجام شود. بعد از یک سال می‌توانند خیلی آهسته این کار را پایان دهند، طوری که مطمئن باشند فرزند نیازهای روحی‌اش را به شیوه‌ای دیگر به دست می‌آورد. مادران باید به آهستگی نوزاد را از وابستگی به شیر مادر جدا کنند. یکی از راهکارهای پیشنهادی محققان در آغوش گرفتن و بوسیدن بیشتر نوزادان است. یکی از راه‌هایی که مادران می‌توانند متوجه شوند بهترین زمان برای از شیر گرفتن فرزندشان چه زمانی است، دیدن صحنه‌های به دهان گرفتن چیزهای مختلف مانند اشیای اطراف است که حدودا از شش ماهگی به بعد آغاز می‌شود.

فواید شیردهی دوجانبه برای مادر و کودک
بر اساس یافته‌های علمی شیر مادرتغذیه کامل و غنی برای کودک و بدون نیاز به افزودنی است. این ماده باعث کاهش احتمال ابتلا به سرطان پستان در مادر و کاهش احتمال سرطان پستان در نوزادان دختر در آینده می‌شود. در ضمن شیردهی باعث کاهش وزن مادر بعد از زایمان می‌شود. شیر مادر ریسک احتمال ابتلا به دیابت را در کودک کاهش می‌دهد و دوره‌های شیر دهی برای مادران مبتلا به دیابت نیز با کاهش میزان انسولین همراه است. همچنین شیردهی ریسک سرطان تخمدان و ریسک سرطان آندومتر در مادر را کاهش می‌دهد. گذران مرحله شیردهی برای مادر و کودک از فواید فراوانی برخوردار است.