تعداد اسپرم نرمال چقدر است؟

یکی از اولین آزمایشاتی که پزشکان سفارش می دهند، آزمایش تجزیه و تحلیل مایع منی (آزمایش اسپرم) است زیرا ناهنجاری های اسپرم بسیار متداول است.

آزمایش مایع منی (Semen Analysis Test) میزان اسپرم تولید شده توسط مرد را اندازه گیری میکند. همچنین در این آزمایش تعداد و کیفیت اسپرم نیز قابل بررسی است. آزمایش آنالیز مایع منی یا آزمایش آنالیز اسپرم معمولا یکی از نخستین تستهایی است که کمک میکند تا مشکلات ناباروری در مردان تشخیص داده شود. به طور کلی مشکلات مربوط به مایع منی و اسپرم، در میان یک سوم از زوجهایی که به ناباروری مبتلا هستند مشاهده میشود.

مواردی که در آزمایش مایع منی اندازه گیری و آنالیز می شوند به قرار زیر میباشند
حجم: اندازه گیری مقدار منی خارج شده در هر انزال.
زمان مایع شدن: منی پس از خروج از بدن مرد حالت ژل مانند دارد و به طور معمول پس از حدود ۲۰ دقیقه از حالت ژل به حالت مایع تغییر حالت میدهد. زمان مایع شدن، مدت زمان تبدیل منی از حالت ژل به مایع را اندازه گیری میکند.
شمارش اسپرم: شمارش مقدار و تعداد اسپرمها در هر میلی لیتر از منی در هر انزال.
شکل اسپرم: مقدار اسپرم هایی که شکل طبیعی دارند را به درصد بیان میکند.
تحرک اسپرم: این تست درصد اسپرم هایی را که میتوانند رو به جلو حرکت کنند را اندازه گیری میکند.
pH: این تست میزان اسیدی بودن (pH پایین) و یا فلیایی بودن (pH بالا) منی را اندازه گیری میکند.
شمارش گلبولهای سفید: به طور طبیعی نباید گلبول سفید در منی حضور داشته باشد.
میزان قند: اندازه گیری میزان قند موجود در منی (فروکتوز) را نشان میدهد. فروکتوز، قندی است که انرژی لازم برای فعالیت اسپرم را فراهم میکند.

چرا آزمایش آنالیز منی (اسپرم) انجام میشود؟
آزمایش مایع منی به چند منظور میتواند مورد استفاده قرار گیرد:

- در صورتی‌که بارداری در زن اتفاق نیفتد، آزمایش بررسی مایع منی برای همسر وی توصیه می‌شود.
- بررسی مشکلات تولیدمثلی در مردان و علل ناباروری زوج ها.
- بررسی موفقیت آمیز بودن یا نبودن عمل وازکتومی .
- بررسی موفقیت آمیز بودن یا نبودن عمل بازگشت از وازکتومی.

برای آزمایش اسپرم چه نکاتی باید رعایت شوند؟
برای این که آزمایش اسپرم در بهترین شرایط انجام شود باید از هرگونه رابطه ی جنسی طی 2 تا 5 روز قبل از آزمایش خودداری شود. این مساله کمک میکند تا شمارش اسپرم در بالاترین حالت ممکن انجام شود و نتیجه ی آزمایش قابل اعتمادتر باشد. همچنین بهتر است در صورت امکان، یک تا دو هفته قبل از آزمایش اسپرم رابطه ی جنسی داشته باشید. اگر برای مدت طولانی قبل از آزمایش، فعالیت جنسی نداشته باشید امکان کم بودن اسپرمهای فعال در آزمایش وجود دارد.
بنابراین پیشنهاد میشود حدود ۵ تا ۷ روز قبل از انجام آزمایش رابطه ی جنسی داشته باشید و پس از آن تا زمان آزمایش نزدیکی انجام نشود تا نتیجه ی آزمایش قابل اعتماد باشد.
همچنین در صورتی که یکی از شرایط زیر را داشته باشید احتمالا از انجام آزمایش برای شما خودداری میشود و یا نتیجه ی آزمایش قابل اعتماد نخواهد بود:
- مصرف داروهایی نظیر سایمتیدین، هورمونهای مردانه و زنانه (تستوسترون و استروژن)، سولفاسالازین، نیتروفورانتوئین و برخی دیگر از داروهای شیمیایی.
- مصرف کافئین، الکل، کوکائین، ماریجوآنا یا تنباکو
- مصرف داروهای گیاهی
- سرد شدن نمونه منی. سرد شدن باعث کاهش حرکت اسپرم ها میشود و میتواند دقت آزمایش را کاهش دهد.
- قرار گرفتن در معرض اشعه اکس، رادیوتراپی و مواد شیمیایی نظیر حشره کش ها و یا استفاده از کاندوم های محتوی مواد تاخیری و کشنده ی اسپرم و یا گرمای زیاد.

تفسیر نتایج آزمایش اسپرم و مایع منی
همانطور که گفته شد، آزمایش آنالیز منی میزان تولید منی و اسپرم را در مردان اندازه گیری میکند و همچنین کیفیت و کمیت اسپرم ها را مشخص میسازد. معمولا نتیجه ی آزمایش منی طی یک روز آماده میشود. در زیر نتایج نرمال آزمایش منی را به همراه توضیحات مشاهده میکنید.
توجه داشته باشید که این اعداد ممکن است در هر آزمایشگاه بر اساس استاندارهای تست انجام شده در آن آزمایشگاه متفاوت باشند.
حجم مایع منی
میزان طبیعی آزمایش حدودا ۲ تا ۵ میلی لیتر در هر انزال است و میزان کمتر و یا بیشتر از مقدار طبیعی غیرطبیعی تلقی میشود و میتواند عامل ناباروری باشد.
زمان تبدیل شدن به مایع

به طور طبیعی حدود 20 تا 30 دقیقه پس از انزال یا نمونه گیری، منی به حالت مایع تبدیل میشود و طولانی شدن زمان بیش از حد مذکور غیرطبیعی است و میتواند نشان دهنده ی وجود عفونت باشد.

شمارش اسپرم
به طور معمول در هر انزال باید بیش از ۲۰ میلیون اسپرماتوزوآ در هر میلی لیتر از منی حضور داشته باشد که کمتر بودن میزان اسپرم از مقدار طبیعی معمولا به معنای ناباروری است. ولی کمتر بودن اسپرم از این مقدار، همیشه به معنای ناباروری و عدم امکان پدر شدن فرد نیست. چنانچه مشاهده شده است که مردانی با تعداد اسپرم کمتر از ۱ میلیون، پدر شده اند. میزان طبیعی برای شمارش اسپرم در افرادی که عمل وازکتومی داشته اند ۰ (صفر) است.
شکل اسپرم (مورفولوژی)
به طور طبیعی باید حداقل ۳۰% از اسپرم ها شکلی طبیعی داشته باشند. غیرطبیعی بودن شکل اسپرم میتواند حالات مختلفی داشته باشد. ممکن است اسپرم ۲ سر و یا ۲ دم داشته باشد، سر باریک باشد و یا گردتر از حالت طبیعی باشد. اسپرم غیرطبیعی قادر به حرکت کردن به شکل درست نیست و یا نمیتواند به داخل تخمک نفوذ کند. البته در هر نمونه منی سالم، تعدادی اسپرم ناسالم دیده خواهند شد ولی درصد بالای اسپرم ناسالم نسبت به اسپرم سالم شرایط پدر شدن را برای فرد سخت تر میکند.
تحرک اسپرم
به طور نرمال حدود ۵۰% از اسپرم ها باید پس از گذشت ۱ ساعت حرکت رو به جلو داشته باشند. برای اینکه اسپرم بتواند از محیط موکوسی سرویکس عبور کند باید قابلیت حرکت رو به جلو یا شنا کردن داشته باشد. در صورتی که درصد بالایی از اسپرمها نتوانند به درستی حرکت کنند، فرد برای پدر شدن با مشکل مواجه است.
pH منی
محدوده ی طبیعی برای pH مایع منی چیزی در حدود ۷.۱ (هفت و یک دهم) تا ۸.۰ (هشت) است. بالاتر یا پایین تر بودن pH منی از این محدوده میتواند باعث کشته شدن اسپرم شود و یا بر نحوه ی حرکت کردن آنها تاثیر سو داشته باشد.
شمارش گلبولهای سفید (WBC)
به طور طبیعی نباید هیچ گلبول سفید و یا باکتری در مایع منی وجود داشته باشد. حضور باکتری و یا تعداد زیادی از گلبولهای سفید خون میتواند از علائم وجود عفونت باشد.
برخی از شرایط خاص نیز میتوانند با کاهش تعداد اسپرم ارتباط داشته باشند. این شرایط و بیماریها شامل موارد زیر میباشند:
- عفونت بیضه
- واریکوسل
- سندرم Klinefelter
- پرتو درمانی بیضه ها
- بیماریهایی که باعث آتروفی بیضه ها میشوند.
در نهایت اگر تعداد اسپرم کم باشد و یا درصد بالایی از آنها غیرطبیعی باشند، نیاز به انجام تستهای تکمیلی برای تایید است. این تستها شامل اندازه گیری سطوح هورمونی نظیر تستوسترون، هورمون LH، FSH یا پرولاکتین است. در برخی موارد ممکن است نمونه برداری کوچک (بایوپسی) از بافت بیضه نیاز باشد.