پوکی استخوان در زنان، علت ابتلا
میزان ابتلا به پوکی استخوان بر حسب سن متفاوت است.
دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران گفت: میزان ابتلا به پوکی استخوان بر حسب سن متفاوت است؛ با بالا رفتن سن چه در زنان و چه در مردان، فراوانی پوکی استخوان بیشتر می‌شود. بیش از ۱۰ درصد زنان و ۳۰ درصد زنان بالای ۵۰ تا ۵۵ ساله ایرانی پوکی استخوان دارند و این بیماری در سن یائسگی بیشتر می‌شود.
دکتر سید احمد رییس‌السادات در گفت‌و‌گو با خبرنگار مهرخانه، بیان کرد: پوکی استخوان از مهم‌ترین بیماری‌های دوران سالمندی و شایع‌ترین بیماری متابولیک استخوان است. در این بیماری تراکم استخوان‌ها کاهش و احتمال شکستگی در آن‌ها افزایش می‌یابد.
دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران با تقسیم پوکی استخوان به دو نوع اولیه و ثانویه گفت: پوکی استخوان اولیه با افزایش سن، یائسگی و عادات مربوط به شیوه زندگی مانند سیگار، الکل، رژیم غذایی غلط و فعالیت فیزیکی ناکافی ایجاد می‌شود. پوکی استخوان ثانویه نیز بر اثر بیماری‌های مختلف مانند دیابت، تیروئید، کاهش هورمون‌های رشد، برخی سرطان‌ها یا استفاده از دارو از جمله داروهای کورتونی و ضدتشنجی، داروهای مورد استفاده در درمان بیمارهای تیروئیدی و... به‌وجود می‌آید.
آمار پوکی استخوان در زنان و مردان ایرانی
این متخصص طب فیزیکی درخصوص میزان ابتلا به این بیماری در زنان و مردان گفت: میزان ابتلا به پوکی استخوان بر حسب سن متفاوت است؛ با بالا رفتن سن چه در زنان و چه در مردان، فراوانی پوکی استخوان بیشتر می‌شود. بیش از 10 درصد زنان و 30 درصد زنان بالای 50 تا 55 ساله ایرانی پوکی استخوان دارند و این بیماری در سن یائسگی بیشتر می‌شود.
رییس‌السادات افزود: ایران در بین کشورهای جهان در زمینه ابتلا به پوکی استخوان در جایگاه متوسطی قرار دارد. نسبت به کشورهایی که سیاه‌پوست هستند، پوکی استخوان در ایران شایع‌تر است، اما نسبت به کشورهایی که سفیدپوست‌تر هستند و تغذیه‌شان از ما بدتر است، وضعیت مطلوب‌تری داریم.
(در همین زمینه: وضعیت پوکی استخوان در زنان و مردان/ زنان یائسه در معرض خطر)
عوامل ایجاد پوکی استخوان
او درخصوص عوامل ایجاد پوکی استخوان اظهار کرد: مهم‌ترین عامل ایجاد پوکی استخوان ژنتیک و سن است که قابلیت اصلاح ندارند. عواملی که قابلیت اصلاح دارند تغذیه و فعالیت فیزیکی هستند؛ مانند راه‌رفتن و پیاده‌روی و فعالیت‌هایی که تحمل‌کننده وزن باشند.
دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران با بیان این‌که پوکی استخوان بیشتر زنان مسن و یائسه دارای عوامل خطر را تهدید می‌کند، افزود: مصرف کورتون، سابقه فامیلی مثبت، کمبود هورمون زنانه استروژن، یائسگی زودرس، بیماری‌های زمینه‌ای که موجب پوکی استخوان می‌شوند؛ مانند بیماری‌های دیابت، تیروئید، کلیه، کبد و مصرف داروهایی که باعث کاهش تراکم استخوان می‌شوند، در ابتلا به پوکی استخوان مؤثر هستند.
رییس‌السادات ادامه داد: تراکم استخوان در انسان بعد از جهش رشد در دوران بلوغ مرتباً افزایش می‌یابد و در اواخر دهه سوم و اوایل دهه چهارم عمر به حداکثر میزان خود می‌رسد. پس از آن، تراکم استخوان‌ها رو به کاهش می‌گذارد و این کاهش تا پایان عمر ادامه دارد. اثر هورمون‌های جنسی بر فرآیند استخوان‌سازی و بروز پدیده یائسگی سبب می‌شود روند کاهش تراکم در زنان سرعت بیشتری نسبت به مردان داشته باشد. هر چند در مردان مسن نیز، کاهش تدریجی هورمون‌های مردانه باعث ایجاد حالتی شبیه به یائسگی می‌شود.
(در همین زمینه: یائسگی در مردان چیست؟)
نقش تغذیه در پوکی استخوان
این متخصص طب فیزیکی گفت: توجه به تغذیه در دوران کودکی، نوجوانی، جوانی، بارداری و شیردهی بسیار مهم و مفید است. هرچه سن بیشتر شود، تغذیه نقش کمک‌کنندگی دارد و اثر چندانی نخواهد داشت. در واقع تغذیه در دوران قبل از شروع کاهش تراکم استخوان یعنی قبل از دهه سوم زندگی، نقش مؤثرتری دارد. در سنین کودکی تا شیردهی در کنار تغذیه، فعالیت فیزیکی مناسب و پرهیز از عادات غلط مانند کشیدن سیگار و مصرف الکل از مهم‌ترین عوامل پیشگیری‌کننده از کاهش تراکم استخوان به شمار می‌روند. مصرف فروارده‌های لبنی، سبزیجات، حبوبات و میوه‌های تازه، استفاده متعادل از مواد غذایی پروتئینی مانند ماهی و تخم‌مرغ و پرهیز از استفاده بی‌رویه از نوشابه‌های گازدار و قهوه، از جمله توصیه‌های غذایی مناسب در پیشگیری از پوکی استخوان است.
تأثیر استفاده از مکمل‌های دارویی در وضعیت پوکی استخوان
او درخصوص استفاده از مکمل‌های دارویی تصریح کرد: استفاده صحیح و به‌جا از مکمل‌ها و ویتامین‌ها از جمله کلسیم و ویتامین D اگرچه می‌تواند نقش مفیدی داشته باشد، اما به‌هیچ‌وجه به‌عنوان جایگزین تغذیه طبیعی و فعالیت فیزیکی نخواهد بود. همچنین مصرف خودسرانه مکمل‌های کلسیم توصیه نمی‌شود. کلسیم به‌خصوص در برخی بیماری‌ها مانند بیماران قلبی و مبتلایان به سنگ کلیه می‌تواند مشکلاتی به همراه داشته باشد. تجویز ویتامین نیز باید با نظارت پزشکی همراه باشد. اگرچه متأسفانه تحقیقات اخیر نشان داده است که بیش از دوسوم مردم ایران دچار کمبود ویتامین D هستند، اما افزایش مصرف بی‌رویه برخی ویتامین‌ها از جمله ویتامین D و A می‌تواند سبب ایجاد یا تشدید پوکی استخوان شود.
نشانه‌های پوکی استخوان چیست؟
رییس‌السادات با بیان این‌که افراد معمولاً متوجه پوکی استخوان خود نمی‌شود تا زمانی که دچار شکستگی استخوان بشوند و بر همین اساس به پوکی استخوان بیماری خاموش می‌گویند، اظهار داشت: پیشنهاد می‌شود افراد غربالگری شوند و آزمایش تراکم استخوان را در زمان‌های لازم انجام دهند. تشخیص پوکی استخوان مبتنی بر انجام روش‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری است. عکس ساده (گرافی) به دلیل حساسیت ناکافی، ارزش کمی در تشخیص زودرس دارد؛ چراکه باید ۲۵ درصد از بافت معدنی استخوان از بین رفته باشد تا در عکس ساده قابل تشخیص شود. رایج‌ترین شیوه برای سنجش تراکم استخوان روش DEXA است. استفاده از این روش در زنان یائسه، زنان دارای عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان و همه زنان ۶۵ سال به بالا توصیه می‌شود. همچنین افرادی که کورتون مصرف می‌کنند در سنین پایین‌تری نیاز به انجام سنجش تراکم استخوان دارند. چنان‌چه سنجش طبیعی باشد، هر ۵ سال و در افراد دارای عوامل خطر هر ۲ سال باید تکرار شود.
در پوکی استخوان کدام نقاط بیشتر درگیر می‌شوند؟
دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران تأکید کرد: محل‌های شایع شکستگی ناشی از پوکی استخوان شامل ستون فقرات پشتی و کمری، انتهای ساعد و نیز استخوان لگن است. شکستگی لگن از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین عوارض ناشی از پوکی استخوان به شمار می‌رود؛ به‌طوری‌که گذشته از صرف هزینه‌های گزاف برای درمان این بیماران، احتمال مرگ‌ومیر آن‌ها طی سال اول بیش از ۱۵ درصد است. در مورد شکستگی ساعد مداخلات ارتوپدی و جراحی مورد نیاز است. در شکستگی مهره‌ها، درمان‌های نگهدارنده و غیرجراحی نقش پررنگ‌تری دارند. نکته مهمی که در درمان شکستگی‌ها باید مد نظر قرار گیرد، پرهیز از بی‌حرکتی طولانی‌مدت است؛ چراکه بی‌حرکتی خود می‌تواند علتی برای تشدید پوکی استخوان زمینه‌ای باشد. در مجموع پوکی استخوان یک بیماری چندعاملی است و درمان آن جنبه‌های گوناگونی دارد که همکاری و کار گروهی متخصصین غدد، روماتولوژی، تغذیه، طب فیزیکی و توانبخشی، ارتوپدی و روان پزشکی را می‌طلبد.
ورزش‌های مناسب پوکی استخوان
رییس‌السادات مهم‌ترین درمان‌های غیرجراحی و غیردارویی پوکی استخوان را ورزش‌درمانی و استفاده از بریس مناسب دانست و تشریح کرد: ورزش‌های مفید در پیشگیری و درمان کاهش تراکم استخوان بر حسب شدت کاهش تراکم، ویژگی‌های فردی و جسمی، وجود بیماری‌های زمینه‌ای و همراه و علاقه و دسترسی افراد متفاوت است؛ به‌طورکلی ورزش‌های تحمل‌کننده وزن، ورزش‌های تعادلی و ورزش‌های راست‌کننده عضلات ستون فقرات پشتی از بهترین ورزش‌های رایج در مبتلایان به پوکی استخوان به شمار می‌رود.
او ادامه داد: پیاده‌روی به خصوص در سطوح غیرشیب‌دار، ساده‌ترین و مفیدترین ورزش در مبتلایان به پوکی استخوان به‌شمار می‌رود. ورزش های آبی و شنا نیز توصیه می‌شود. انجام ورزش‌های رزمی و ورزش‌های پربرخورد و دویدن‌های سریع در سالمندان مبتلا به پوکی استخوان توصیه نمی‌شود؛ چراکه امکان زمین‌خوردن و شکستگی‌های ناشی از آن وجود دارد. ورزش تای‌چی که ریشه در ورزش‌های رزمی سنتی چینی دارد به عنوان ورزش مفید در سالمندان شناخته شده است. این ورزش علاوه بر افزایش تراکم استخوان، اثرات مفیدی در بهبود تعادل و پیشگیری از خطر زمین خوردن در آن‌ها دارد. تأثیرات مفید روحی و روانی از دیگر تأثیرات مفید این ورزش است.
فعالیت‌های انجمن طب فیزیکی و توانبخشی
دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران درخصوص فعالیت‌ها و برنامه‌های انجمن متبوع خود گفت: انجمن علمی طب فیزیکی و توانبخشی زیر نظر وزارت بهداشت با انجمن‌های علمی، بوردهای تخصصی و گروه‌های آموزشی سراسر کشور ارتباط دارد و در دانشگاه‌های مختلف دستیار دوره توانبخشی طب فیزیکی و توانبخشی می‌پذیرد. مهم‌ترین رسالت انجمن، آموزش عمومی به مردم است. آموزش‌های اختصاصی، آموزش در محل‌های بیمارستانی، برگزاری سمینارها، کارگاه‌ها و کنگره‌های تخصصی مرتبط، انجام تحقیقات با همکاری دانشکده طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه شهید بهشتی در مورد پوکی استخوان و عوامل پیشگیری و کاهش آن، از جمله ورزش‌درمانی، استفاده از بریس‌های مختلف، دارودرمانی و... از دیگر فعالیت‌های انجمن است.
رییس‌السادات در انتهای خاطرنشان کرد: در روز جهانی پوکی استخوان، ویزیت رایگان در درمانگاه‌های طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشو انجام می‌شود.
دکتر سید احمد رییس‌السادات در گفت‌و‌گو با خبرنگار مهرخانه، بیان کرد: پوکی استخوان از مهم‌ترین بیماری‌های دوران سالمندی و شایع‌ترین بیماری متابولیک استخوان است. در این بیماری تراکم استخوان‌ها کاهش و احتمال شکستگی در آن‌ها افزایش می‌یابد.
دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران با تقسیم پوکی استخوان به دو نوع اولیه و ثانویه گفت: پوکی استخوان اولیه با افزایش سن، یائسگی و عادات مربوط به شیوه زندگی مانند سیگار، الکل، رژیم غذایی غلط و فعالیت فیزیکی ناکافی ایجاد می‌شود. پوکی استخوان ثانویه نیز بر اثر بیماری‌های مختلف مانند دیابت، تیروئید، کاهش هورمون‌های رشد، برخی سرطان‌ها یا استفاده از دارو از جمله داروهای کورتونی و ضدتشنجی، داروهای مورد استفاده در درمان بیمارهای تیروئیدی و... به‌وجود می‌آید.
آمار پوکی استخوان در زنان و مردان ایرانی
این متخصص طب فیزیکی درخصوص میزان ابتلا به این بیماری در زنان و مردان گفت: میزان ابتلا به پوکی استخوان بر حسب سن متفاوت است؛ با بالا رفتن سن چه در زنان و چه در مردان، فراوانی پوکی استخوان بیشتر می‌شود. بیش از 10 درصد زنان و 30 درصد زنان بالای 50 تا 55 ساله ایرانی پوکی استخوان دارند و این بیماری در سن یائسگی بیشتر می‌شود.
رییس‌السادات افزود: ایران در بین کشورهای جهان در زمینه ابتلا به پوکی استخوان در جایگاه متوسطی قرار دارد. نسبت به کشورهایی که سیاه‌پوست هستند، پوکی استخوان در ایران شایع‌تر است، اما نسبت به کشورهایی که سفیدپوست‌تر هستند و تغذیه‌شان از ما بدتر است، وضعیت مطلوب‌تری داریم.
(در همین زمینه: وضعیت پوکی استخوان در زنان و مردان/ زنان یائسه در معرض خطر)
عوامل ایجاد پوکی استخوان
او درخصوص عوامل ایجاد پوکی استخوان اظهار کرد: مهم‌ترین عامل ایجاد پوکی استخوان ژنتیک و سن است که قابلیت اصلاح ندارند. عواملی که قابلیت اصلاح دارند تغذیه و فعالیت فیزیکی هستند؛ مانند راه‌رفتن و پیاده‌روی و فعالیت‌هایی که تحمل‌کننده وزن باشند.
دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران با بیان این‌که پوکی استخوان بیشتر زنان مسن و یائسه دارای عوامل خطر را تهدید می‌کند، افزود: مصرف کورتون، سابقه فامیلی مثبت، کمبود هورمون زنانه استروژن، یائسگی زودرس، بیماری‌های زمینه‌ای که موجب پوکی استخوان می‌شوند؛ مانند بیماری‌های دیابت، تیروئید، کلیه، کبد و مصرف داروهایی که باعث کاهش تراکم استخوان می‌شوند، در ابتلا به پوکی استخوان مؤثر هستند.
رییس‌السادات ادامه داد: تراکم استخوان در انسان بعد از جهش رشد در دوران بلوغ مرتباً افزایش می‌یابد و در اواخر دهه سوم و اوایل دهه چهارم عمر به حداکثر میزان خود می‌رسد. پس از آن، تراکم استخوان‌ها رو به کاهش می‌گذارد و این کاهش تا پایان عمر ادامه دارد. اثر هورمون‌های جنسی بر فرآیند استخوان‌سازی و بروز پدیده یائسگی سبب می‌شود روند کاهش تراکم در زنان سرعت بیشتری نسبت به مردان داشته باشد. هر چند در مردان مسن نیز، کاهش تدریجی هورمون‌های مردانه باعث ایجاد حالتی شبیه به یائسگی می‌شود.
(در همین زمینه: یائسگی در مردان چیست؟)
نقش تغذیه در پوکی استخوان
این متخصص طب فیزیکی گفت: توجه به تغذیه در دوران کودکی، نوجوانی، جوانی، بارداری و شیردهی بسیار مهم و مفید است. هرچه سن بیشتر شود، تغذیه نقش کمک‌کنندگی دارد و اثر چندانی نخواهد داشت. در واقع تغذیه در دوران قبل از شروع کاهش تراکم استخوان یعنی قبل از دهه سوم زندگی، نقش مؤثرتری دارد. در سنین کودکی تا شیردهی در کنار تغذیه، فعالیت فیزیکی مناسب و پرهیز از عادات غلط مانند کشیدن سیگار و مصرف الکل از مهم‌ترین عوامل پیشگیری‌کننده از کاهش تراکم استخوان به شمار می‌روند. مصرف فروارده‌های لبنی، سبزیجات، حبوبات و میوه‌های تازه، استفاده متعادل از مواد غذایی پروتئینی مانند ماهی و تخم‌مرغ و پرهیز از استفاده بی‌رویه از نوشابه‌های گازدار و قهوه، از جمله توصیه‌های غذایی مناسب در پیشگیری از پوکی استخوان است.
تأثیر استفاده از مکمل‌های دارویی در وضعیت پوکی استخوان
او درخصوص استفاده از مکمل‌های دارویی تصریح کرد: استفاده صحیح و به‌جا از مکمل‌ها و ویتامین‌ها از جمله کلسیم و ویتامین D اگرچه می‌تواند نقش مفیدی داشته باشد، اما به‌هیچ‌وجه به‌عنوان جایگزین تغذیه طبیعی و فعالیت فیزیکی نخواهد بود. همچنین مصرف خودسرانه مکمل‌های کلسیم توصیه نمی‌شود. کلسیم به‌خصوص در برخی بیماری‌ها مانند بیماران قلبی و مبتلایان به سنگ کلیه می‌تواند مشکلاتی به همراه داشته باشد. تجویز ویتامین نیز باید با نظارت پزشکی همراه باشد. اگرچه متأسفانه تحقیقات اخیر نشان داده است که بیش از دوسوم مردم ایران دچار کمبود ویتامین D هستند، اما افزایش مصرف بی‌رویه برخی ویتامین‌ها از جمله ویتامین D و A می‌تواند سبب ایجاد یا تشدید پوکی استخوان شود.
نشانه‌های پوکی استخوان چیست؟
رییس‌السادات با بیان این‌که افراد معمولاً متوجه پوکی استخوان خود نمی‌شود تا زمانی که دچار شکستگی استخوان بشوند و بر همین اساس به پوکی استخوان بیماری خاموش می‌گویند، اظهار داشت: پیشنهاد می‌شود افراد غربالگری شوند و آزمایش تراکم استخوان را در زمان‌های لازم انجام دهند. تشخیص پوکی استخوان مبتنی بر انجام روش‌های آزمایشگاهی و تصویربرداری است. عکس ساده (گرافی) به دلیل حساسیت ناکافی، ارزش کمی در تشخیص زودرس دارد؛ چراکه باید ۲۵ درصد از بافت معدنی استخوان از بین رفته باشد تا در عکس ساده قابل تشخیص شود. رایج‌ترین شیوه برای سنجش تراکم استخوان روش DEXA است. استفاده از این روش در زنان یائسه، زنان دارای عوامل خطر ابتلا به پوکی استخوان و همه زنان ۶۵ سال به بالا توصیه می‌شود. همچنین افرادی که کورتون مصرف می‌کنند در سنین پایین‌تری نیاز به انجام سنجش تراکم استخوان دارند. چنان‌چه سنجش طبیعی باشد، هر ۵ سال و در افراد دارای عوامل خطر هر ۲ سال باید تکرار شود.
در پوکی استخوان کدام نقاط بیشتر درگیر می‌شوند؟
دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران تأکید کرد: محل‌های شایع شکستگی ناشی از پوکی استخوان شامل ستون فقرات پشتی و کمری، انتهای ساعد و نیز استخوان لگن است. شکستگی لگن از مهم‌ترین و خطرناک‌ترین عوارض ناشی از پوکی استخوان به شمار می‌رود؛ به‌طوری‌که گذشته از صرف هزینه‌های گزاف برای درمان این بیماران، احتمال مرگ‌ومیر آن‌ها طی سال اول بیش از ۱۵ درصد است. در مورد شکستگی ساعد مداخلات ارتوپدی و جراحی مورد نیاز است. در شکستگی مهره‌ها، درمان‌های نگهدارنده و غیرجراحی نقش پررنگ‌تری دارند. نکته مهمی که در درمان شکستگی‌ها باید مد نظر قرار گیرد، پرهیز از بی‌حرکتی طولانی‌مدت است؛ چراکه بی‌حرکتی خود می‌تواند علتی برای تشدید پوکی استخوان زمینه‌ای باشد. در مجموع پوکی استخوان یک بیماری چندعاملی است و درمان آن جنبه‌های گوناگونی دارد که همکاری و کار گروهی متخصصین غدد، روماتولوژی، تغذیه، طب فیزیکی و توانبخشی، ارتوپدی و روان پزشکی را می‌طلبد.
ورزش‌های مناسب پوکی استخوان
رییس‌السادات مهم‌ترین درمان‌های غیرجراحی و غیردارویی پوکی استخوان را ورزش‌درمانی و استفاده از بریس مناسب دانست و تشریح کرد: ورزش‌های مفید در پیشگیری و درمان کاهش تراکم استخوان بر حسب شدت کاهش تراکم، ویژگی‌های فردی و جسمی، وجود بیماری‌های زمینه‌ای و همراه و علاقه و دسترسی افراد متفاوت است؛ به‌طورکلی ورزش‌های تحمل‌کننده وزن، ورزش‌های تعادلی و ورزش‌های راست‌کننده عضلات ستون فقرات پشتی از بهترین ورزش‌های رایج در مبتلایان به پوکی استخوان به شمار می‌رود.
او ادامه داد: پیاده‌روی به خصوص در سطوح غیرشیب‌دار، ساده‌ترین و مفیدترین ورزش در مبتلایان به پوکی استخوان به‌شمار می‌رود. ورزش های آبی و شنا نیز توصیه می‌شود. انجام ورزش‌های رزمی و ورزش‌های پربرخورد و دویدن‌های سریع در سالمندان مبتلا به پوکی استخوان توصیه نمی‌شود؛ چراکه امکان زمین‌خوردن و شکستگی‌های ناشی از آن وجود دارد. ورزش تای‌چی که ریشه در ورزش‌های رزمی سنتی چینی دارد به عنوان ورزش مفید در سالمندان شناخته شده است. این ورزش علاوه بر افزایش تراکم استخوان، اثرات مفیدی در بهبود تعادل و پیشگیری از خطر زمین خوردن در آن‌ها دارد. تأثیرات مفید روحی و روانی از دیگر تأثیرات مفید این ورزش است.
فعالیت‌های انجمن طب فیزیکی و توانبخشی
دبیر انجمن طب فیزیکی و توانبخشی ایران درخصوص فعالیت‌ها و برنامه‌های انجمن متبوع خود گفت: انجمن علمی طب فیزیکی و توانبخشی زیر نظر وزارت بهداشت با انجمن‌های علمی، بوردهای تخصصی و گروه‌های آموزشی سراسر کشور ارتباط دارد و در دانشگاه‌های مختلف دستیار دوره توانبخشی طب فیزیکی و توانبخشی می‌پذیرد. مهم‌ترین رسالت انجمن، آموزش عمومی به مردم است. آموزش‌های اختصاصی، آموزش در محل‌های بیمارستانی، برگزاری سمینارها، کارگاه‌ها و کنگره‌های تخصصی مرتبط، انجام تحقیقات با همکاری دانشکده طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه شهید بهشتی در مورد پوکی استخوان و عوامل پیشگیری و کاهش آن، از جمله ورزش‌درمانی، استفاده از بریس‌های مختلف، دارودرمانی و... از دیگر فعالیت‌های انجمن است.
رییس‌السادات در انتهای خاطرنشان کرد: در روز جهانی پوکی استخوان، ویزیت رایگان در درمانگاه‌های طب فیزیکی و توانبخشی دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشو انجام می‌شود.
پ
منبع:
مهر
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼