همه چیز درباره یائسگی زنان (۱)

یائسگی زنان را در برابر بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی، پوکی استخوان و برخی سرطان‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند؛ در نتیجه زنان باید در سال‌های اولیه یائسگی مراقبت‌های بیشتری انجام دهند تا از ابتلا به بیماری‌های مزمن در سال‌های آینده پیشگیری کرده باشند.

یائسگی دوره‌ای است که زنان با عادت ماهانه شدید، تعریق شبانه و نوسانات خلق‌و‌خو آن را تجربه می‌کنند تا یائسه شوند. پس از یائسگی نیز زنان با این وضعیت برخوردهای مختلفی دارند؛ تا جایی که گروهی آن را آزادی تلقی می‌کنند. در هر حال زنان باید برای داشتن تجربه بهتری از زندگی در این دوران، مواردی را رعایت کنند که در این گزارش به آن‌ها می‌پردازیم.

متخحصصان معتقدند ‌علت یائسگی، کاهش ناگهانی و شدید فعالیت‌های هورمونی تخمدان است. تخمک‌های زنان حداکثر تعداد خود را در زمان جنینی یعنی زمانی که در رحم مادر خود هستند، دارند و با گذشت زمان تخمک جدیدی ایجاد نمی‌شود، بلکه این تخمک‌ها که در ابتدا چند میلیون هستند، به‌تدریج استفاده می‌شوند؛ به‌نحوی‌که در زندگی یک زن حدود ۴۰۰ بار تخمک‌گذاری انجام می‌شود.

علائمی مانند ناتوانی شدید در انجام فعالیت فیزیكی، دوره عادت ماهانه شدید، تعریق شبانه و نوسانات خلق‌و‌خو از نشانه‌های دوره پنج ساله‌ای است كه منتهی به یائسگی می‌شود؛ زیرا در این دوره تخمدان‌ها شروع به تولید میزان كمتری از هورمون استروژن می‌كنند. زنانی كه قبل از یائسگی دچار عادت ماهانه شدیدی می‌شوند هم در معرض این اختلال هستند. افت در تعداد گلبول‌های قرمز خون در این افراد، می‌تواند منجر به كم‌خونی در آن‌ها شود كه یكی از علت‌های شایع خستگی به‌شمار می‌رود. تعریق شبانه، یكی دیگر از علائم یائسگی است كه می تواند خواب را هم مختل كند.

اردیبهشت‌ماه سال 93 نسیم سنجری، نایب‌رییس انجمن تخصصی زنان ایران سن متوسط یائسگی در زنان را حدود ۵۱ سال و در ایران ۴۷ سال دانست. به گفته او یائسگی بین سنین ۴۰ تا ۵۶ سالگی طبیعی محسوب می‌شود. همچنین آبان همان سال انجمن بین‌المللی یائسگی گزارشی را منتشر کرد که صحبت‌های سنجری را تأیید می‌کند. طبق این گزارش سن طبیعی یائسگی در کشورهای توسعه‌یافته بین 50 تا 52 سالگی است؛ درحالی‌که در کشورهای کمترتوسعه‌یافته زنان زودتر یعنی در اواخر 40 سالگی یائسه می‌شوند.

براساس این گزارش زنان در سال‌های اول یائسگی باید اقدامات خاصی را انجام دهند تا از ابتلا به بیماری‌های مزمن در سا‌ل‌های آینده جلوگیری کنند.

تغییرات خلقی و جسمی در دوران یائسگی
یائسگی زنان را در برابر بیماری‌هایی مانند بیماری‌های قلبی، پوکی استخوان و برخی سرطان‌ها آسیب‌پذیرتر می‌کند؛ در نتیجه زنان باید در سال‌های اولیه یائسگی مراقبت‌های بیشتری انجام دهند تا از ابتلا به بیماری‌های مزمن در سال‌های آینده پیشگیری کرده باشند.

سندروم پیش از یائسگی و تأثیر آهن بر آن
اسفندماه سال 91 مجله اپیدمولوژی آمریکا گزارشی منتشر کرد که براساس آن طی ده سال 3 هزار زن را مورد آزمایش قرار داده بودند و دریافتند کسانی که روزانه بیش از 20 میلی‌گرم از منابع حاوی آهن استفاده می‌کنند، در مقایسه با زنانی که این ماده معدنی به میزان کمتری وارد بدنشان می‌شود، 30 تا 40 درصد کمتر به سندروم قبل از یائسگی دچار می‌شوند.

این گروه پژوهشی، پیش از این، رابطه میان مصرف ویتامین و سندروم پیش از یائسگی را بررسی کرده بود. در این پژوهش محققان بررسی‌های خود را به آن نوع از سندروم قبل از یائسگی محدود کردند که علائمی همچون التهاب سینه، نفخ، افسردگی و اضطراب در آن به قدری شدید است که بر فعالیت‌های روزمره و روابط اجتماعی تأثیر بسیار می‌گذارد. 8 تا 15 درصد از زنان آمریکا به این نوع از سندروم قبل از یائسگی مبتلا می‌شوند.

این پژوهش بر داده‌های حاصل از بررسی مداوم تعداد زیادی از پرستاران آمریکایی مبتنی است که در سال 1989 بین 25 تا 42 سال سن داشتند و توجه خود را به 3 هزار و 25 زنی معطوف داشته است که در سال 1991 به سندروم قبل از یائسگی مبتلا نبودند. به گفته مسئولان این پژوهش، درحالی‌که این پژوهش نمی‌تواند اثبات کند که آهن از سندروم قبل از یائسگی جلوگیری می‌کند، اما یافته‌ها حاکی از این است که این ماده معدنی به تولید سروتونین کمک می‌کند؛ سروتونین مولکولی است که در بسیاری از فرآیندهای بدن و مغز نقش ایفا می‌کند. آهن برای تولید سروتونین در بدن ضروری است. لذا توصیه آن‌ها این است که تنها بر یک ماده مغذی تمرکز نکنید، رژیم غذایی متعادلی داشته باشید و روزانه به میزان لازم از ویتامین‌های مختلف استفاده کنید.

زنان روزانه چه میزان آهن مصرف کنند؟
پژوهشگران روزانه مصرف هجده میلی‌گرم آهن را توصیه می‌کنند. حتی مصرف مقادیر بیشتری از آهن همچنان موجب کاهش بیشتر سندروم قبل از یائسگی می‌شود، اما برخی زنان بی‌اندازه از منابع حاوی آهن استفاده می‌کنند که پیامدهای زیان‌باری را به همراه خواهد داشت. مؤسسه پزشکی آمریکا که میزان مصرف مواد غذایی را تعیین می‌کند، معتقد است که آهن موجود در منابع گوشتی و ماکیان، آسان‌تر در بدن فرآوری می‌شود و زنانی که آهن بدن خود را از رژیم‌های گیاهی تأمین می‌کنند، بهتر است دو برابر مقدار توصیه‌شده آهن مصرف کنند.

تجربه روانی زنان در یائسگی
در کنار تغییرات جسمی که زنان در زمان یائسگی آن را تجربه می‌کنند، خلق‌و‌خوی آن‌ها نیز دچار تغییراتی می‌شود. دکتر علي فيروزآبادي، روان‌پزشک معتقد است يائسگي فرآيندي زيستي، رواني و اجتماعي است که زنان در طول اين دوره با تغييرات بسياري مواجه مي‌شوند. اين روند طبيعي، اما استرس‌زاست و در قرون مختلف با اين پديده به شکل‌هاي مختلف برخورد مي‌شد. بعضي افراد احساس آزادي پس از يائسگي دارند. برخي نگران مي‌شوند. گروه ديگری به علائم يائسگي توجهي ندارند اما براي برخي زنان اين دوران، زمان شکوفايي تلقي مي‌شود.

تأثیر سن يائسگي روي شدت بيماري‌هاي آرتريتی
اگر زنان به درستی به وضعیت بهداشت و سلامت خود اهمیت ندهند، یائسگی برای آن‌ها دوره‌ای همراه با بیماری خواهد بود. براساس مطالعاتی که نتایج آن در سال ۹۱ منتشر شد، زناني كه زودتر يائسه مي‌شوند، كمتر با خطر ابتلا به نوع تشديد روماتيسم مفصلي مواجه هستند. متخصصان سوئدي با بررسي ۱۳۴ زن مبتلا به روماتيسم مفصلي، متوجه شدند زناني كه سن يائسگي آن‌ها پايين‌تر يعني قبل از ۴۵ سالگي بوده، حدود ۵۰ درصد كمتر با خطر ابتلا به نوع تشديد آرتريت (التهاب مفاصل) مواجه بوده‌اند.

سرطان دهانه رحم و یائسگی
به گفته دکتر فتوحی، متخصص زنان، زایمان و نازایی سرطان دهانه رحم نوعی از بیماری خاص زنان است که در آن رشد بافت سرطانی بدخیم از ناحیه گردن رحم نشأت می‌گیرد و به‌طور نامنظم و فزآینده‌ای تکثیر می‌شود. این سرطان، دومین سرطان رایج در زنان است که شیوع آن عمدتاً در سنین پس از یائسگی اتفاق می‌افتد و مهم‌ترین مشخصه آن «خونریزی» است که ممکن است این خونریزی پس از یائسگی اتفاق بیفتد یا به‌صورت خونریزی‌های نامرتب، حول‌وحوش سن یائسگی باشد. معمولاً (نه همیشه) سن شیوع سرطان جسم و دهانه رحم از 50 سالگی به بعد است و زنانی که هرگز زایمان نکرده‌اند، ۲ تا ۳ برابر سایرین مستعد این بیماری هستند. همچنین یائسگی دیرهنگام، چاقی و اضافه‌وزن بیش از ۱۰ کیلوگرم فرد را در معرض ابتلا به این بیماری قرار می‌دهد.

با این وجود دکتر ملیحه شاددل، متخصص زنان و زایمان دلیل دیگری نیز برای خونریزی‌های دوران یائسگی مطرح می‌کند. به گفته او خشکی واژن یکی از علل خونریزی در دوران یائسگی است که با تجویز داروی مناسب قابل حل است، ولی اگر این مشکل با دارو حل نشد، لازم است حتماً نمونه‌گیری انجام شود تا از لحاظ عدم ابتلا به سرطان اطمینان حاصل گردد.

ادامه دارد ...