راهکار مشق ننوشتن کودکان

هنگامی که فرزند شما ناتوانی خود در حل مسائل ریاضی را ابراز می کند یا می گوید نمی تواند بدون کمک شما از پس نوشته کلمه ای سخت و دشوار برآید، زود تسلیم خواسته او نشوید.

ساعت ۵ بعدازظهر است. من در حال کمک به پسرم هستم که ۸ سال دارد تا تکالیف خود را به نحو احسن انجام دهد. در همن حین فرزند دوساله ام ماژیکی را که فکر می کردم جای امنی پنهانش کرده ام برداشته و می گوید من هم دارم مشق می نویسم! و شروع به خط خطی کردن دست هایش می کند. اگر می بینید مادرانی مثل من از ماجرای تکالیف درسی فرزندان خود به شدت شکایت دارند این مسئله به ذات ملال آور این مقوله باز می گردد.

وقتی در قالب ایمیل از دوستان خودم خواستم نظراتشان را درباره همراهی والدین با بچه ها در زمینه انجام تکالیف درسی بنیویسند، فقط یکنفر جواب ایمیل من را داد و مطلب خود را با این عبارت آغاز کرده بود: وای باز هم مسئله تکالیف درسی. وی در ادامه گفته بود هر وقت بخواهید نظر مرا در این زمینه جویا شوید، یک شب جلوتر به من اطلاع دهید چرا که همان طور که می دانید من درگیر پروژه انجام تکالیف درسی فرزندانم هستم!این جواب دوستم مرا به خنده انداخت.

مانند بسیاری از موارد دیگر، تکالیف درسی هم نسبت به دوران کودکی ما بسیار پیچیده تر و سطح توقع از دانش آموزان به مراتب بیشتر شده است. درواقع انتظارات معلمان و دانش آموزان از یکدیگر افزایش یافته است. از سوی دیگر چالش دیگری گریبان گیر والدین شده و آن عبارت است از کنترل وسایل ارتباطی نوین، نظیر گوشی های هوشمند و آی پدها. با وجود این که مطالعات اخیر نشان دهنده این حقیقت است که انجام تکالیف درسی به نفع دانش آموزان نیست اما تکالیف درسی همچنان پابرجا و استوارند و غیرقابل حذف به نظر می رسند. در این میان، خبر خوش آن است که شما به عنوان ولی دانش آموز ملزم به درگیر کردن خود در پروسه انجام تکالیف نیستید و درواقع اصلا نباید خودتان را درگیر این مسائل بکنید!

به گفته دکتر کتی واتروود، استاد رشته آموزش دانشگاه میسوری و موسس سایت آموزشی مختص زنان شاغل در آمریکا هدف از انجام تکالیف کمک به استقلال آن ها در موضوع یادگیری است. اگر فکر می کنید مفهوم تکالیف این است که بچه را در اتاقی بنشانید و انتظار داشته باید نیم ساعت بعد تمامی تکالیف را به درستی انجام دهد سخت در اشتباهید اما در عین حال تاکیتک هایی وجود دارد که می تواند از رنجش طرفین درگیر این ماجرا یعنی والدین و فرزندان بکاهد.

در ادامه به برخی از این تاکتیک ها می پردزایم:

بگذارید فرزندتان، خود پایه گذار روتین و روال درسی خود باشد نخستین گام این است که برای تقویت شخصیت فرزندتان از او بپرسید ترجیح می دهد چه زمانی، کجا و چگونه به انجام تکالیف درسی خود بپردازد و در ادامه از او بپرسید آیا ایده هایی برای مدیریت روند انجام تکالیف خود د ارد یا خیر.

به گفته دکتر دبوراایستیپک (Deborah Stioeck) مشاور مجله (parents) در صورتی که فرزندتان ایده مشخصی نداشت، می توانید با پیشنهادهایی، وی را به مسیر درست هدایت کنید؛ سوالاتی نظیر بهتر است اول عصرانه بخوری؟ یا می خواهی قبل از مشق نوشتن در حیاط پشتی بازی کنی؟ او را مجبور کنید نسخه مورد قبول خود را بنویسد و آن را در محلی مناسب نصب کند تا همواره آن را به یادداشته باشد. به یاد داشته باشید که ممکن است فرزندان شما هر کدام روال درسی خود را داشته باشند. ممکن است برخی از فرزندان شما روی تختشان به انجام تکالیف خود بپردازند، عده ای دیگر میز غذاخوری را محلی مناسب برای انجام تکالیف خود بدانند.

بعضی از والدین برای فرزندان خود این نکته را جا انداخته اند که در صورتی که تکالیف خود را انجام ندهند، نمی توانند پای تلویزیون بنشینند و برنامه های دلخواهشان را دنبال کنند. بنا بر نظر کارشناسان، بهتر است در آغاز سال تحصیلی این مسئله را برای فرزندان خود جا بیندازید به ویژه پس از پشت سر گذاشتن تعطیلات تابستانی و عادت مداوم با تلویزیون بودن در این مدت طولانی!

نقش ناظر را داشته باشید نه مصحح
تکالیف درسی برای معلمان نقش ابزاری را دارد که به وسیله آن می توانند میزان گیرایی دانش آموزان از مفاد و مطالب درسی را بررسی کنند. بنابراین این تکالیف به شما معلق ندارند تا انجامشان دهید.

مت واکارو Matt Vacarro معلم ابتدایی در این باره می گوید: «ما می خواهیم اشتباهات بچه ها را ببینیم. درست است که هیچ کس دوست ندارد اشتباه کند اما به فرزندتان بفهمانید او در تمامی حالات حتما نباید از هیچ اشتباهی مبرا باشد. او هم ممکن است اشتباه کند.»
بنا بر نظر کارشناسان حوزه تعلیم و تربیت، شما می توانید به فرزند خود بگویید که هر شب می تواند حداکثر سه سوال درباره تکالیف درسی خود بپرسد و بقیه موارد برعهده خود اوست یا می تواند دور موارد مورد سوال را خط بکشد و آن ها را با معلم خود درمیان بگذارد.

یکی از مادرانی که از این روش استفاده کرده است در این باره می گوید: «فرزند من می گوید من تنها مادری هستم که به فرزند در پیدا کردن پاسخ ها کمک نمی کنم. وقتی او از من خواست تا با کلمه «زیرا» جمله بسازم من از او پرسیدم آیا می خواهی یکی از شانس های سه گانه خود را صرف پرسش این سوال کنی؟ و می دانید در آخر چه نوشت؟ مشق نوشتن سخت است زیرا مادرم به من کمک نمی کند! و درست در همین لحظه من به عنوان مادر به فرزندم افتخار کردم.»

به گفته جسیکا لاهی (Jessica Lahey) دبیر زبان انگلیسی اگر فرزندتان سرتان داد زد و گفت مامان من به کمکت احتیاج دارم به او بگویید اگر با دقت و تمرکز کارت را انجام بدهی، هیچ مشکلی پیش نخواهدآمد.

درواقع شما به عنوان ولی دانش آموز هر چقدر بیشتر صبر کنید، احتمال این که فرزندتان مجبور شود سوالات را بار دیگر بخواند و روی آن ها تامل بیشتری داشته باشد بیشتر خواهدبود. این دبیر، کتاب ارزشمندی با نام «موهبت شکست؛ چگونه والدین می آموزند با رعایت استقلال فرزندان خود باعث موفقیت آن ها شوند؟» را نیز به رشته تحریر درآورده است.

با این حال از آنجایی که در بطن تکالیف درسی، آموزش غیرمستقیم مدیریت زمان نیز نهفته است، برای فرزند خود جا بیندازید که برای انجام تکالیف خود تاابد وقت ندارد و باید از هرگونه بطالت و بازیگوشی بپرهیزید. به عنوان مثلا باید براساس مقطع تحصیلی و بنابر سیستم آموزشی کشور ،محل اقامتتان و نیز توانایی های فرزند خود، هر شب زمانی معین را برای انجام تکالیف وی درنظر بگیرید.

به عنوان مثال اگر کلاس اول دبستان است بین 10- 20 دقیقه برای او در نظر بگیرید. برای کلاس دوم بین 20- 30 دقیقه و... (البته در این مورد باید غرولندهای این دانش آموزان ساعی را نیز به حساب آوریم!) برای محاسبه زمان تعیین شده، چشم از ساعت برندارید. در صورتی که فرزند شما با وجود تلاش صادقانه برای انجام به موقع تکالیف خود نتوانست در وقت مقرر کار را به پایان برساند، ساعت را متوقف کنید و یادداشتی برای معلم فرزندتان بنویسید.

در اینجا ذکر نکته ای لازم به نظر می رسد و آن سفارش دکتر استیپک است مبنی بر این که در عین حال که معلمان در انتظار بازخوردهایی از جانب شما هستند، هیچ گاه در مقابل فرزند خود درباره معلمان و سیستم آموزشی مدرسه، زبان به انتقاد نگشایید. اگر فرزندتان از نوع تکالیف و نحوه انجام آن ها شکایت دارد، نگویید: این مسخره است. من با معلمت تماس می گیرم.

شما م یخواهید فرزندتان بداند از او جانب داری می کنید اما در عین حال نباید سیستم آموزشی مدرسه محل تحصیل وی را سبک و کم اهمیت بشمارید.

از میان دروس مختلف، ریاضی منشا بیشترین اصطکاک بین فرزندان و والدین است چرا که روش تدریسش از زمان تحصیل والدین تاکنون بسیار فرق کرده است. برای مقابله با چنین معضلی، واکارو اوراق حاوی دستورالعمل های درسی را به خانه ها می فرستد تا راهنمای والدین هنگام رویارویی با این مسئله باشد. علاوه بر این در اغلب مدارس پرتال های آموزشی به این موضوع اختصاص یافته یا سمینارهایی برای ارائه مفاهیم جدید آموزشی در هر مقطع تحصیلی برگزار می شود.

فرزندتان را مسئول انجام تکالیف خود بار آورید
انجام تکالیف درسی به نوعی به منزله برعهده گرفتن مسئولیت فعالیت های آموزشی فرد است که به دست خود وی صورت می گیرد. این بدان مفهوم است که دانش آموزان باید حداکثر سعی خود را در انجام تکالیف به خرج دهند و آن را داخل کیف گذاشته و خود آن را به مدرسه ببرند. به تازگی مدرسه ای در اورلاندو تحویل تکالیف و پروژه های درسی دانش آموزان از سوی والدین را ممنوع اعلام کرده است.

به گفته خانم لاهی اگرچه ممکن است این کار از سوی بسیاری از والدین ناعادلانه تلقی شود اما نکته در این است که معلمان به دانش آموزان کمک می کنند تا با روش های مخصوص به خود دروس را به خاطر بسپارند.

اگر فرزندتان با گریه و زاری اعلام می کند که نمی تواند از عهده انجام تکالیف خود برآید، بگذارید برای یک بار هم که شده آن را ناقص تحویل دهد و عاقبت این کار را خود تجربه کند و عواقبش را بپذیرد.

واکارو در این باره با استناد به تجارب آموزشی خود چنین می گوید: «هنگامی که دانش آموز تکالیف خود را به درستی انجام نمی دهد و با سهل انگاری آن را انجام می دهد، من در زنگ تفریح او را مجبور می کنم بنشیند و آن را تکمیل کند. یک بار که دانش آموزی زنگ تفریح را از دست بدهد، یاد می گیرد دیگر نباید تکالیف خود را با سهل انگاری انجام دهد.»

این معلم کارآزموده در ادامه چنین می گوید: «عقب نشینی و پا پس کشیدن هیچ وقت موضوع ساده ای نبود اما در درازمدت به نفع شما و فرزندتان خواهدبود.»

وی از تجربه شخصی خود و فرزندش برای ما می گوید: «پسرم همین چند وقت پیش وقتی داشت غذا می خورد غذایش (سس سالسا) ریخت روی برگه تمرین درس ریاضی. معلم او دور لکه غذا خط کشیده بود و این یادداشت را برایش نوشته بود: لطفا هنگام انجام تکالیف درسی غذا نخورید! و من خیلی از این اقدام معلم فرزندم خوشم آمد.» در ضمن به خاطر دستخط بد و تکالیف نامرتب چند نمره را از دست داد و برای لحاظ نکردن جزییات به انشایش اخطار گرفت. تاثیر این کار خیل یعمیق تر از تاکتیک های من از آب درآمد.»

اگر به دنبال نسخه ای هستید که انگیزه فرزندتان را در انجام هر چه بهتر تکالیف بالا ببرد، پنج نکته زیر را رعایت کنید و به خاطر داشته باشید تغییر کوچک می تواند شرایط را به کلی دگرگون سازد.

۱- به جای گفتن: «من نمی فهمم این روزها این معلم ها چطور به شماها ریاضی درس می دهند؟» بگویید: «من ریاضی را به روش دیگری یاد گرفتم. بهتر است یک نگاه به کتاب بیندازی و نکته اش را بگیری.»

۲- به جای گفتن: «چرا تو یک جمله دیگری را به این پاراگراف اضافه نمی کنی؟» بگویید: «این انشای خیلی جالبی است. من می خواهم بیشتر درباره انشایت به من توضیح بدهی.»

۳- به جای گفتن: «جواب این مساله به عنوان مثال ۳۸ می شود.» بگویید: «مرحله به مرحله به پیش برو اگر مشکلی بود من اینجا هستم به تو کمک کنم.»

۴- به جای گفتن: «از مشق هایت را ننویسی نمره بد می گیری» بگویید: «تو حداکثر تلاشت را انجم بده من و معلمت حواسمان به تلاش های تو هست نه اینکه تو حتما باید کامل باشی.»

۵- به جای گفتن: «این بی معنی است» بگویید: «این مساله برای من هم گیج کننده است بهتر است یک یادداشت برای معلمت بنویسم.»

چگونه با معلم فرزندم حرف بزنم؟
در شرایط ایده آل و آرمانی یک معلم انتظارات و خواسته های خود درباره تکالیف و مشق شب شاگردان را در جلسه اولیا و مربیان به والدین آن ها شرح خواهدداد اما اگر هنوز درباره نقش خود به عنوان ولی دانش اموز با ابهام مواجه هستید، بهتر است دست به کار شوید و رایانامه ای (ایمیلی) را با عنوان «من چگونه می توانم در انجام تکالیف فرزندم به او کمک کنم؟» برای معلم فرزندتان بفرستید.

از ادبیات ساده برای نگارش ایمیل استفاده کنید اما سوالات مشخص بپرسید نظیر موارد ذیل: آیا باید از تکالیف فرزندتان غلط بگیرید؟ به شرح و بیان مفاهیم بپردازید، درست و غلط بودن تکالیف را بررسی کنید یا همین که بدانید فرزندتان تکالیف خود را انجام داده است کفایت می کند؟ اگر از سوال هایتان جواب نگرفتید، گوشی تلفن را بردارید و با معلم فرزندتان تلفنی صحبت کنید. شما تا زمانی که احساس آرامش نکردید می توانید هر چند باری که بخواهید این کار را انجام دهید.

به گفته خانم دکتر کتی واتروود تجربه نشان داده والدین بهتر است کمتر به مقوله انجام تکالیف بپردازند و در مقابل تعامل بیشتری با معلمان داشته باشند. اگر انجام تکالیف تعیین شده برای فرزندتان مشکلات جدی به بار می آورد یا در زمان فعالیت های دیگر نظیر بازی یا استراحت او وقفه و بی نظمی ایجاد می کند یک ملاقات حضوری با معلم فرزندتان ترتیب دهید.

به اعتقاد خانم دکتر واتر وود، هیچ گاه یک معلم قصد برهم زدن روال عادی زندگی والدین را ندارد اما در عین حال به اطلاعات بیشتری درخصوص نحوه انجام تکالیف از سوی فرزندتان نیاز دارد. نگاه داشتن فرزندان بر مسیر ترقی و تعادل در نهایت هم به نفع والدین و هم به نفع اولیای مدرسه خواهدبود.