تغذیه در دوران بارداری، ارتباطش با رشد جنین

افزایش قد جزئی از فرآیند رشد است و عواملی مانند ژنتیک، هورمون‌ها و تغذیه مناسب بر رشد قدی تأثیرگذار است.

شروع رشد از دوران جنینی آغاز می‌شود. پس باید برای رسیدن به قد بلندتر، از دوران بارداری مراقبت از رشد کودک را آغاز کنیم. در دوران بارداری تغذیه مادر تأثیر زیادی بر قد کودک متولد شده دارد.

به طوری که مشخص شده است مصرف ناکافی ریزمغذی‌ها و استعمال دخانیات در دوران بارداری به رشد ناکافی و کم‌وزنی کودک در هنگام تولد منجر می‌شود. مصرف غذا در حد متعادل و مناسب از تمام گروه‌های غذایی برای دستیابی به رشد قدی مناسب از اهمیت به سزایی برخوردار است.

قد متوسط برای پسران شامل میانگین قد پدر و مادر به‌علاوه ۵/۶ سانتی متر و برای دختران میانگین قد پدر و مادر منهای ۵/۶ سانتی متر است.‌ برای رشد هر فرد یک دامنه یا محدوده وجود دارد. به عبارتی مرزهای بالایی و پایینی برای قد هر فرد وجود دارد که از پیش برای هر فرد تعیین شده است.

با تغذیه‌ مناسب می‌توانیم از مرز حداقل فاصله گرفته و خود را به حداکثر نزدیک کنیم. اما نمی‌توانیم از مرز بالایی تجاوز کنیم. یعنی برای اینکه یک فرد به مرز پایینی و فرد دیگر به مرز بالایی دست یابد عوامل تغذیه‌ای در این زمینه کمک می‌کند.

باید توجه داشت که برای حرکت از مرز پایینی به مرز بالایی محدودیت زمانی وجود دارد که نقطه شروع آن از ابتدای بارداری است که نتیجه آن قد و وزن مطلوب در هنگام تولد خواهد بود و نقطه پایانی آن همزمان با بسته شدن صفحات رشد خواهد بود.

در مرحله بلوغ با جهش قدی مواجه هستیم و پس از بلوغ به‌‌طور ‌معمول افزایش رشد قدی در حدود ۶ تا ۷ سانتی‌متر خواهد بود.

عوامل تغذیه‌ای که باعث رشد می‌شود را می‌توان به درشت مغذی‌ها مانند مواد قندی، چربی‌ها و پروتئین‌ها که انرژی لازم برای سوخت و ساز بدن را تأمین می‌کنند تا عوامل ساختمانی و ریزمغذی مانند انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی مانند کلسیم، روی و منیزیم نام برد.

آنچه که امروزه تبلیغات روی آن متمرکز است، قرص‌های افزایش قد است که چیزی جز مجموعه‌ای از ویتامین‌ها و مواد معدنی نیست که به قیمت‌های چند برابر فروخته می‌شود و بسیاری از این مواد از طریق مصرف متعادل و مناسب مواد غذایی قابل دسترس است.

اگر چه غلات تأمین کننده انرژی، قسمتی از پروتئین‌ها و برخی ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری است اما مشخص شده مصرف نان‌هایی که آرد آنها به خوبی تخمیر نشده است. به دلیل داشتن ماده‌ای به نام فیتات در پوسته غلات مانع از جذب مواد معدنی به خصوص «روی» و کوتاهی قد می‌شود.

سبزی‌ها و میوه‌ها، انواع ویتامین‌ها و مواد معدنی به خصوص پیش‌سازهای ویتامین a را در رژیم غذایی تأمین می‌کنند. کمبود متوسط تا شدید ویتامین a مانع رشد مطلوب کودکان می‌شود.

منابع سرشار از ویتامین a عبارتند از اسفناج، زردآلو، طالبی و دریافت کافی کلسیم که به ویژه در دوره رشد طولی استخوان‌ها بسیار حایز اهمیت است. بنابراین تغذیه با شیر، ماست، پنیر و انواع کلم را باید به نوجوانان پیش از رسیدن به سن بلوغ توصیه کرد.

باید از نور خورشید و دریافت ویتامین ‌d از منابع غذایی مانند تخم‌مرغ، خامه، شیر و کره استفاده کرد. باید توجه داشت که برای داشتن وضعیت مناسب هورمونی یکی از عوامل مهم وزن مناسب است زیرا وزن اضافی، بلوغ زودرس را به دنبال خواهد داشت و رشد قدی را محدود خواهد کرد.

برای رسیدن به قد مطلوب باید وزن کودکان را در محدوده طبیعی حفظ کرد. از طرفی ترشح هورمون رشد که تأثیر مهمی در رشد مطلوب دارد، کاملاً تحت تأثیر تغذیه فرد است. با مصرف زیاد موادقندی، گلوکز کاهش و با مصرف غذاهای غنی از پروتئین افزایش می‌یابد.