اولین غربالگری در بارداری، چه زمانیست؟

انجام تست­‌های غربالگری جنین در سالهای اخیر، یکی از اصلی ترین مسائل برای مادران باردار بوده است. تست‌های غربالگری مرحله اول و دوم بارداری به مجموعه‌ای از بررسی‌های سونوگرافی و آزمایشگاهی گفته می‌شود که در مراحل مختلف انجام شده و هدف آن این است که مادران باردار را از یک سری سندرم‌ها و نقایص جنینی (نه همه نقایص) غربال کرده و آنها را در گروه‌های کم خطر یا پر خطر قرار دهد.

این تست ها برای بررسی احتمال وجود اختلالات کروموزومی ناشی از سندرم داون (تریزومی ۲۱)، سندرم ادوارد (تریزومی ۱۳ ,۱۸)، سندرم اسمیت- لملی- اٌپتیز (یک بیماری ژنتیکی است که نقص در تولید کلسترول وجود دارد)، اختلالات طناب عصبی و مسمومیت حاملگی استفاده می شود.

باید در نظر داشته باشید که انجام سونوگرافی در دوران بارداری ، علاوه بر انجام غربالگری امری ضروری می باشد و باید تحت نظارت پزشک و به دفعات انجام پذیرد تا سلامتی جنین از همه جنبه ها سنجیده شود.

با توجه به اینکه نقایص و سندرم‌های مورد بررسی در خانواده‌هایی که هیچ سابقه‌ای ندارند، نیز به میزان کافی دیده می‌شود بنابراین توصیه می‌شود همه خانم‌ها در هر سنی، تست های غربالگری را انجام دهند.

زمان انجام غربالگری سه ماهه اول از ۱۱ هفته تا ۱۳ هفته و۶ روز می‌باشد که احتمال خطر سندرم داون (تریزومی ۲۱) (تریزومی۱۳) و تریزومی (۱۸) را مشخص می‌کند.
شامل یک آزمایش خون به‌علاوه یک سونوگرافی برای بررسی ضخامت پشت گردن (سونوگرافی ان تی) و وجود استخوان بینی (ان بی) می‌باشد.

روش انجام آن مثل سونوگرافی های معمولی از روی شکم می‌باشد، اما در سونوگرافی ان تی، با روش دقیق و خاصی با بزرگنمایی ضخامت پشت گردن جنین و وجود استخوان بینی بررسی می‌شود، خطایی در اندازه‌گیری عدد ان تی می‌تواند نتیجه غربالگری را تغییر دهد.
عدد ان تی (ضخامت پشت گردن) در جنین‌های مبتلا به سندرم داون، افزایش نشان می‌دهد.
دیده شدن استخوان بینی، نشانه خوبی است، اما مشاهده نشدن آن نیاز به پیگیری مجدد در هفته‌های آینده دارد.
اگر آزمایشات هیچ مشکلی نداشته باشد، اما عدد ان تی بالاتر از حد مشخص است، آزمایشات تکمیلی دیگر و یا آمنیوسنتز نیاز می‌باشد.
تمام زنان (در هر سنی) علاوه بر سونوگرافی مرحله اول (ان تی) نیاز به انجام سونوگرافی مرحله دوم (آنومالی اسکن) دارند.

نتیجه غربالگری مرحله اول حاملگی به صورت برآوردی از آزمایشات و نتیجه سونوگرافی، سن مادر گزارش می‌شود و این نتیجه به ما می‌گوید که آیا لازم است مادر تست‌های تشخیصی دیگر انجام دهد یا خیر.

با انجام سونوگرافی NT موارد مهمی نظیر زنده بودن جنین ، سن بارداری ، بارداری‌های دوقلو و آن دسته از اختلالات هنگام تولد را که در این محدوده بارداری قابل تشخیص هستند را می‌توان مورد بررسی و تایید قرار داد.

در سه ماهه اول بارداری میتوان به احتمال وجود سندرم داون (مونگولیسم) پی برد.
سونوگرافی غربالگری سه ماهه اول ،تستی است که برای برسی اختلالات کروموزومی و ژنتیکی هنگام تولد انجام می‌شود. با انجام غربالگری مزبور ریسک بیماری‌های نظیر سندرم داون، تریزومی ۱۸ وتریزومی۱۳ محاسبه می‌شود.

سونوگرافی NT در فاصله هفته‌های ۱۱ تا ۱۳ هفته و ۶ روز برای تمامی خانم‌های باردار توصیه می‌گردد.

سندرم داون داون شایع‌ترین اختلال ژنتیک محسوب می‌شود (که با شیوع ۵/۱ مورد در هر۱۰۰۰زایمان که به تولد نوزاد زنده می‌انجامد).

این سونوگرافی به طور معمول از روی شکم ( abdominal ) انجام می‌شود ، هر چند به ندرت انجام سونوگرافی واژینال لازم می‌شود که دید بهتری از جنین می‌دهد و هیچ خطری برای مادر یا جنین به همراه نخواهد داشت.

در طی سونوگرافی NT وجود یا عدم وجود استخوان بینی هم قابل ثبت و بررسی می‌باشد، زیرا در ناهنجاری مادرزادی مثل سندرم داون ، تیغه استخوان بینی تشکیل نمی‌شود.

دقت سونوگرافی NT به تنهایی در تشخیص ناهنجاری‌های جنین حدود 75 درصد می‌باشد و اگر با آزمایش خون همراه شود، به صحت 85 درصد می‌رسد.

با انجام سونوگرافی NT شما می‌توانید ضربان قلب جنین خود را بشنوید؟

با انجام سونوگرافی‌های لازم در طول دوره بارداری مواردی از قبیل سقط جنین، بارداری خارج از رحم یا اکتوپیک، سن حاملگی نامشخص، بارداری چندقلویی، علت خونریزی های واژنی، وضعیت رشد نوزاد، اندازه‌گیری سطح آمنیوتیک و زمانی که به سزارین نیاز باشد مورد بررسی قرار می‌گیرد.

سونوگرافی غربالگری مرحله دوم، اسکن از رحم وجنین در شکم که در حدود هفته‌های 18 تا 22 بارداری انجام می‌شود. چون مورفولوژی همه اندام‌ها کامل شده‌اند و می‌توان یک ارزیابی دقیق از ساختار آناتومیک جنین انجام داد.

در سونوگرافی مرحله دوم تعیین جنسیت به طور قطعی انجام می‌گیرد.

سو نوگرافی‌های غربالگری یکپارچه، سونوگرافی‌هایی هستند که قسمتی از آن در سه ماه اول و قسمت دیگری از آن در سه ماه دوم بارداری انجام می‌شود. این سونوگرافی‌ها در مقایسه با هر یک از تست‌های غربالگری سه ماهه اول و دوم به تنهایی حساس‌ترند و برای غربالگری سندروم داون، تریزومی 18 و تریزومی 13 و اختلالات لوله عصبی به کار می‌روند.

در مرحله دوم غربالگری سونوگرافی آنومالی مواردی همچون صورت جنین و لب شکری بودن جنین مورد بررسی قرار می‌گیرد وستون فقرات از لحاظ طولی و هم مقطع عرضی بررسی می‌شود تا اطمینان ایجاد شود که همه استخوان‌ها در یک ردیف قرار گرفته‌اند.

در سونوگرافی آنومالی جفت مایع آمنیوتیک و بندناف مورد ارزیابی قرار می‌گیرند. جفت ممکن است در دیوار جلویی رحم (قدامی) یا دیوار پشتی رحم (خلفی) یا نزدیک با بالا یا پایین رحم باشد. اگر جفت پایین باشد نیاز است که سونوگرافی دیگری در سه ماهه سوم بارداری جهت ارزیابی موقعیت جفت وجنین انجام می‌گیرد.

سونوگرافی آنومالی جنین برای تشخیص زود هنگام بیماری‌های مادرزادی بسیار خطرناک مورد استفاده قرار می‌گیرند. عدم تشخیص به موقع این بیماری‌ها ممکن است باعث بروز عقب ماندگی ذهنی، کند شدن رشد جسمانی و حتی مرگ نوزاد شود.

در سه ماهه دوم بارداری با انجام سونوگرافی آنومالی تمامی اجزای جنین ازقبیل سر و شکم، دست و پا، قلب، ریه، انگشتان و... جزء به جزء مورد بررسی قرار می‌گیرند تا بیماری‌های مربوطه مورد تشخیص قرار داده شود.

پزشک متخصص با انجام سونوگرافی آنومالی بخش‌های مختلف جنین از جمله:
HC اندازه‌گیری محیط اطراف سر
AC اندازه‌گیری محیط شکم
FL اندازه‌گیری استخوان ران
مورد بررسی قرار می‌گیرد.

با انجام سونوگرافی دقیق و به موقع از سلامت جنین خود اطمینان حاصل کنید:
EARLEY OB(سونوگرافی تشخیص بارداری)- زمان مناسب: از 6 هفتگی
NT (سونوگرافی غربالگری سه ماه اول)- زمان مناسب: ۱۱ الی ۶+۱۳ هفتگی
ANOMALLY SCAN (سونوگرافی غربالگری سه ماه دوم)- زمان مناسب: 18 الی 22 هفتگی
۳D & ۴D (سونوگرافی سه بعدی و چهار بعدی)- زمان مناسب: ۱۸ الی ۲۸ هفتگی
BPP (سونوگرافی بیوفیزیکال)- زمان مناسب: هفته‌های پایانی بارداری
LATE OB (سونوگرافی تعیین وضعیت و سلامت جنین)- زمان مناسب: هفته‌های پایانی بارداری و در مواقع صلاح دید پزشک