روش های درمان ناباروری زنان، عوارض
نابارورى به شرایطى اطلاق مى‌شود که در یک زوج جوان، پس از یک سال برقراری رابطه زناشویی مرتب و بدون استفاده از روش‌هاى جلوگیرى، باردارى اتفاق نیفتد.
نابارورى به شرایطى اطلاق مى‌شود که در یک زوج جوان، پس از یک سال برقراری رابطه زناشویی مرتب و بدون استفاده از روش‌هاى جلوگیرى، باردارى اتفاق نیفتد. نابارورى مشکلى رایج است و زندگى بسیاری از زوج‌ها را تحت تأثیر قرار داده است. درمان نابارورى، امکان پذیر است اما مى‌تواند از نظر فیزیکى و روانى سخت و پرهزینه باشد. نابارورى هم در زنان وجود دارد و هم در مردان، اما تشخیص و درمان آن در زنان پیچیده‌تر است. در این مطلب به بررسی نابارورى در زنان مى‌پردازیم.
علل بروز نابارورى در زنان نابارورى به دو نوع تقسیم مى‌شود:
ناباروری اولیه و ناباروری ثانویه. زنانى که نابارورى اولیه دارند، یعنى تاکنون باردار نشده‌اند. اما زنانى که نابارورى ثانویه دارند، پس از تولد یک یا چند بچه، دچار این مشکل مى‌شوند. هر دو نوع نابارورى مى‌تواند به دلیل مشکلات تخمدانى، مشکلات ساختارى لگنى و علل ناشناخته دیگرى، رخ بدهد. حدود ٣٠ درصد از زنان نابارور مشکلات تخمک‌گذارى دارند. یعنى عادت ماهیانه در آن‌ها منظم نیست و درنتیجه تخمدان، هر ماه تخمک آزاد نمى‌کند.
این مشکل ممکن است به دلیل وجود سندروم تخمدان پلى‌کیستیک، یا از کار افتادگى پیش از موعد تخمدان باشد. سندروم تخمدان پلى‌کیستیک، معمولاً در زنانى با اضافه وزن بالا پیش مى‌آید. این زنان از نامتعادلى هورمونى رنج مى‌برند که از تخمک‌گذارى منظم، جلوگیرى مى‌کند و یکی از نشانه‌های آن وجود تعداد زیادی موی مردانه در صورت است. از کار افتادگى پیش از موعد تخمدان یا یائستگى زودرس، به توقف قاعدگی در زنان کمتر از ٤٠ سال اطلاق مى‌شود.
حدود ٢٠ درصد از زنان نابارور، دچار انسداد یا زخم، در لوله‌هاى فالوپ یا رحمشان هستند. زنانى که سابقه بیمارى‌هاى التهاب لگنى و یا باردارى خارج از رحمى داشته‌اند، به احتمال زیاد دچار زخم لوله فالوپ شده‌اند، که همین امر از عبور تخمک از لوله فالوپ و رفتن به سمت رحم جلوگیرى مى‌کند و باعث بروز نابارورى مى‌شود.
بیمارى‌هایى مانند سوزاک یا کلامیدیا نیز، مى‌توانند باعث بروز چنین مشکلى شوند. آندومتریوز بیماری‌ای است که حدود ٥ تا ١٠ درصد از زنان نابارور را درگیر کرده است. آندومتریوز، یعنى رشد بى‌رویه‌ى بافت‌هاى رحمى در خارج از رحم که باعث انسداد لوله‌هاى فالوپ شده و از عبور تخمک جلوگیرى مى‌کند. یکى از علل ساده نابارورى، افزایش سن است. توانایى یک زن در باردارى، از سن ٣٥ سالگى افت پیدا مى‌کند و احتمال باردارى با تخمک خود فرد، در سن ٤٠ سالگى بسیار پایین است. این مشکل به دلیل افزایش سن تخمک‌ها و افت طبیعى هورمون استروژن ناشی از نزدیک شدن به سن یائستگى پیش مى‌آید.
با وجود انجام آزمایش‌هاى منظم، گاهى اوقات پزشکان نمى‌توانند دلیل نابارورى را پیدا کنند و علت نابارورى در حدود ٣٠ درصد از زوج‌ها، مشخص نیست. آزمایش و تشخیص نابارورى در زنان پیش از انجام آزمایش نابارورى، تعهدنامه‌اى در اختیارتان قرار مى‌گیرد، که تمامى شرایط و وضعیت‌هایى که ممکن است رخ دهد در آن قید شده است.
در تعهدنامه قید مى‌کنند که: ممکن است پزشک از شما درباره چگونگى رابطه زناشویی‌تان سؤال‌هایى بپرسد و از شما بخواهد که عادات روابط زناشویی‌تان را تغییر دهید، طول دوره درمانى ممکن است چندین ماه به طول بیانجامد، آزمایش‌ها ممکن است گران قیمت و در بعضى مواقع آزاردهنده باشند، و در نهایت اینکه هیچ تضمینى صورت نمى‌گیرد که حتى پس از انجام تمامى آزمایشات و راه‌هاى درمانى، باردارى اتفاق بیفتد.
براى اینکه خانمى قدرت بارورى داشته باشد، نیاز است که تخمدان‌های او تخمک‌هاى سالمى آزاد کنند، مجراى تخمدانى، اجازه دهد تخمک به سمت لوله فالوپ برود و اسپرم به منظور بارورسازى به تخمک بپیوندد، سپس تخمک بارور شده باید به سمت رحم برود و در دیواره رحم لانه‌گزینى کند. آزمایشات نابارورى وجود مشکل در هر یک از این مراحل را بررسى مى‌کنند.
این آزمایش‌ها عبارت هستند از:
- آزمایش تخمدان: آزمایش خونى به منظور اندازه‌گیرى سطح هورمون‌ها انجام مى‌شود تا مشخص شود عمل تخمک‌گذارى رخ مى‌دهد یا خیر.
- Hysterosalpingography: آزمایشى است که طى آن، از طریق اشعه ایکس، از رحم و لوله‌هاى فالوپ، عکسبردارى مى‌کنند تا وجود انسداد یا زخم در آن‌ها مشخص شود.
- آزمایش ذخیره تخمدانى: در این آزمایش، تعداد و کیفیت تخمک‌ها بررسى مى‌شود. معمولاً ابتدا میزان هورمون‌ها در اوایل قاعدگی، اندازه‌گیرى مى‌شوند.
- آزمایش‌هاى هورمونى دیگر: این آزمایش‌ها، میزان سطح هورمون‌هاى مربوط به تخمک‌گذارى، و غدد تیروئید و هیپوفیز را که نقش بسزایى در تولید مثل دارند اندازه مى‌گیرد.
- آزمایش‌های تصویرى: این آزمایش‌ها شامل سونوگرافى، هیستروسکوپى و لاپاراسکوپى است که در صورت نیاز ممکن است هرکدام از آن‌ها تجویز شوند. معمولاً از طریق لاپاراسکوپى که توسط لوله‌اى مجهز به دوربین انجام مى‌شود، آندومتریوز، زخم یا انسداد، و هرگونه مشکلى در رحم یا تخمدان‌ها قابل مشاهده است.
- آزمایش ژنتیک: این آزمایش نیز به تشخیص هرگونه مشکل مادرزادى در رحم یا تخمدان‌ها که باعث نابارورى مى‌شود، کمک مى‌کند. لزوماً تمامى این آزمایشات قبل از یافتن علت نابارورى، براى یک فرد انجام نمى‌شود، بلکه همه چیز به شرایط فرد و توافقات او با پزشکش بستگى دارد. درمان و داروهاى نابارورى در زنان درمان نابارورى، به مدت زمان نابارورى، علت نابارورى، سن شما و همسرتان، و بسیارى از اولویت‌هاى فردى بستگى دارد.
برخى از علل نابارورى، درمان‌پذیر نیستند. البته لقاح آزمایشگاهى، براى برخى از این نابارورى‌ها امکان‌پذیر است. درمان نابارورى نیاز به تعهدات بسیاری در زمینه مالى، فیزیکى، روانى و زمانى دارد. ممکن است شخصى فقط با یک یا دو روش درمانى، بارورى خود را بازیابد، وشخص دیگری به چندین روش درمانى دیگر نیاز داشته باشد.
روش‌های رایج درمان ناباروری در زنان عبارتند از:
- تحریک تخمک‌گذارى توسط دارو: استفاده از این داروها، یکی از روش‌های درمانى اصلى براى زنانى با اختلالات تخمدانى است. عمل تخمک‌گذارى توسط این داروها تحریک یا منظم مى‌شود.
- تلقیح درون رحمى (IUI): در این روش، اسپرم‌هاى سالم مایع منى همسر، جمع‌آورى شده و درست نزدیک به زمانى که تخمدان یک تخمک آزاد کرده است، مستقیماً به داخل رحم تزریق مى‌شوند.
- عمل جراحى: مشکلات رحمى مانند پلیپ‌هاى آندومتریوز، انسداد یا زخم‌هاى درونى رحم، مى‌توانند توسط عمل هیستروسکوپى درمان شوند.
- تکنولوژى القاح آزمایشگاهى (ART): این روش درمانى شامل هر نوع عملیاتى مى‌شود که مستقیماً با تخمک یا اسپرم در آزمایشگاه سروکار دارد. یک تیم ART شامل پزشک، روانشناس، رویان‌شناس، تکنسین آزمایشگاه، پرستار و متخصص سلامت است که به حل مشکل نابارورى زوج‌ها کمک مى‌کند.
- روشIVF: این روش، یکى از مشهورترین روش‌هاى آزمایشگاهى در درمان نابارورى است. در این روش، ابتدا تخمدان‌ها براى آزادسازى چندین تخمک، تحریک مى‌شوند، سپس تخمک‌هاى بالغ جمع‌آورى شده و در آزمایشگاه در معرض اسپرم‌هاى همسر قرار مى‌گیرند تا بارور شوند، پس از سه تا پنج روز، رویان‌هاى شکل گرفته به داخل رحم منتقل مى‌شوند تا لانه‌گزینى کنند. در روش IVF، تکنیک‌هاى دیگرى نیز ممکن است با توجه به شرایط افراد به کار گرفته شود:
تکنیک ICSI که در این روش، یک تخمک بالغ را توسط تزریق مستقیم یک اسپرم سالم بارور مى‌سازند (معمولاً در مواردى از این تکنیک استفاده مى‌شود که غلظت مایع منى یا تعداد اسپرم‌ها مشکل دارد)، تکنیک ایجاد روزنه بر روى پوسته خارجى رویان تشکیل شده در آزمایشگاه (که در صورت مشکل در عمل لانه‌گزینى انجام مى‌شود)، تکنیک استفاده از تخمک یا اسپرم‌هاى اهدایى (که در صورت وجود مشکلات حاد در خود تخمک‌ها و اسپرم‌هاى زوجین، استفاده مى‌شود)، و تکنیک رحم اجاره‌اى که در آن، رویان خود زوجین، در داخل رحم شخص دیگرى پرورش مى‌یابد ( از این تکنیک براى کسانى استفاده مى‌شود که رحمشان توانایى نگهدارى جنین را ندارد، یا باردارى براى سلامتى‌شان ضرر دارد).
عوارض درمان‌هاى نابارورى
- چندقلوزایى: متداول‌ترین پیامد درمان‌هاى نابارورى، دوقلو، سه قلو، و چندقلوزایى است که هرچه تعداد جنین‌ها بیشتر باشد احتمال خطر زایمان پیش از موعد نیز بیشتر مى‌شود. پیش از انجام درمان‌هاى نابارورى باید دراین‌باره با پزشکتان صحبت کنید. در بعضى موارد، اجازه سقط یک یا چند رویان داده مى‌شود تا تعداد رویان کمتر اما سالم‌ترى در رحم باقى بماند. زیرا هدف از انجام درمان‌هاى نابارورى، تولد حداقل یک نوزاد سالم است.
- سندروم تخمدان ملتهب (OHSS): این سندروم بر اثر تزریق داروهاى محرک تخمدان، به وجود مى‌آید که باعث ورم و درد در تخمدان‌ها مى‌شود. علایم آن مى‌تواند درد ملایم شکمى، ورم و حالت تهوع باشد که در صورت باردار شدن، یک هفته یا بیشتر ادامه مى‌یابد. به ندرت پیش مى‌آید، اما نوع حادتر آن باعث افزایش وزن سریع و کوتاه شدن نفس‌ها مى‌شود و به درمان سریع نیاز دارد.
- خونریزى یا عفونت: مانند هر نوع درمان تهاجمی دیگری، کمى احتمال خونریزى یا عفونت در روش‌هاى ART وجود دارد.
- نواقص مادرزادى: در بعضى از مطالعات مشخص شده است که نوزادانى که به روش IVF متولد شده‌اند، بیشتر در معرض نقص‌هاى مادرزادى، مانند مشکلات قلبى و گوارشى، و لب شکرى بودن، قرار دارند. اما محققان معتقدند که بروز چنین مشکلاتى احتمالاً به دلیل اصلى نابارورى پدر و مادر مربوط مى‌شود.
منبع:
سپیده دانایی
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼