ناباروری اولیه و ثانویه، تعریف علمی

اگر شما و همسرتان برای بچه‌دار شدن با مشکل مواجهید، تنها نیستید. زوج‌های دیگری هم هستند که با آن دست به گریبان‌اند. در این مقاله، اطلاعاتی درباره ناباروری اولیه و ثانویه به دست می‌آورید.

در این مقاله می‌خوانید:

• علائم ناباروری اولیه و ثانویه
• چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
• علت‌های ناباروری در زوجین
• علل ناباروری مردان
• علل ناباروری زنان
• ناباروری ثانویه چیست؟
• علت ناباروری ثانویه چیست؟
• خلاصه

ناباروری یعنی عدم توانایی باردار شدن با وجود داشتن رابطه جنسی مکرر و محافظت‌نشده به مدت حداقل یک سال.
ناباروری ممکن است ناشی از یک مشکل در شما یا همسرتان یا ترکیبی از عواملی باشد که از بارداری جلوگیری می‌کند. خوشبختانه، بسیاری از درمان‌های ایمن و موثر وجود دارد که به طور قابل توجهی شانس باردار شدن شما را افزایش می‌دهد.

علائم ناباروری اولیه و ثانویه
علامت اصلی ناباروری، باردار نشدن است. ممکن است علائم واضح دیگری وجود نداشته باشد. گاهی اوقات، زنان مبتلا به ناباروری ممکن است دوره‌های قاعدگی نامنظم داشته باشند، یا حتی گاهی اوقات پریود نشوند. در برخی موارد، مردان مبتلا به ناباروری ممکن است علائمی از مشکلات هورمونی مانند تغییر در رشد مو یا عملکرد جنسی داشته باشند.
اکثر زوج ها با درمان یا بدون درمان در نهایت بچه‌دار می‌شوند.

بیشتر بخوانید: درمان قطعی ناباروری، روش های موجود

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟
اگر کمتر از یک سال است که برای بارداری تلاش می‌کنید لازم نیست در مورد ناباروری به پزشک مراجعه کنید. زنان در صورتی که شرایط زیر را دارند، باید زودتر به پزشک مشورت کنند:

• سن ۳۵ سال یا بیشتر و شش ماه یا بیشتر تلاش کردن برای بارداری
• سن بالای ۴۰سال
• پریودهای نامنظم یا پریود نشدن
• داشتن پریودهای بسیار دردناک
• مشکلات باروری شناخته‌شده
• ابتلا به اندومتریوز یا بیماری التهابی لگن
• تجربه چندین بار سقط جنین
• قرار گرفتن تحت درمان سرطان

مردها هم اگر شرایط زیر را دارند، باید با پزشک مشورت کنند:

• تعداد کم اسپرم یا سایر مشکلات اسپرم
• داشتن سابقه مشکلات بیضه، پروستات یا مشکلات جنسی
• قرار گرفتن تحت درمان سرطان
• بیضه‌های کوچک یا تورم در کیسه بیضه
• داشتن عضوی در خانواده که مشکلات ناباروری دارد

پیشنهاد ویژه نی نی بان: آشنایی با پزشکان متخصص زنان و زایمان

علت‌های ناباروری در زوجین
همه مراحل تخمک‌گذاری و لقاح باید به درستی انجام شود تا باردار شوید. گاهی اوقات مسائلی که باعث ناباروری در زوجین می‌شود در بدو تولد وجود دارد و گاهی در مراحل بعدی زندگی فرد ایجاد می‌شود.
علل ناباروری می‌تواند یک یا هر دو طرف را تحت تاثیر قرار دهد. گاهی اوقات هم هیچ دلیلی برای ناباروری پیدا نمی‌شود.

علل ناباروری مردان
علل ناباروری مردان ممکن است شامل این موارد باشد:

• تولید یا عملکرد غیر طبیعی اسپرم به دلیل بیضه‌های نزول‌نکرده، نقص ژنتیکی، مشکلات سلامتی مانند دیابت، یا
• عفونت‌هایی مانند کلامیدیا، سوزاک، اوریون یا اچ‌آی‌وی.
• بزرگ شدن وریدهای بیضه (واریکوسل) هم می‌تواند بر کیفیت اسپرم تأثیر بگذارد.
• برخی بیماری‌های ژنتیکی مانند فیبروز کیستیک، مشکلات ساختاری مانند انسداد در بیضه؛ یا آسیب به اندام‌های تناسلی.

  علل ناباروری می‌تواند یک یا هر دو طرف را تحت تاثیر قرار دهد. گاهی اوقات هم هیچ دلیلی برای ناباروری پیدا نمی‌شود.

• قرار گرفتن بیش از حد در معرض عوامل محیطی خاص مانند آفت‌کش‌ها و سایر مواد شیمیایی و تشعشعات.
• سیگار کشیدن ، مصرف الکل، مصرف مواد مخدر، مصرف داروها برای درمان عفونت‌های باکتریایی، فشار خون بالا و افسردگی هم می‌تواند بر باروری تاثیر بگذارد.
• قرار گرفتن مکرر در معرض گرما مانند سونا یا جکوزی، می‌تواند دمای بدن را افزایش دهد و ممکن است بر تولید اسپرم تاثیر بگذارد.
• آسیب‌های مربوط به سرطان و درمان آن مثل پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی. روش‌های درمان‌ سرطان می‌تواند گاهی تولید اسپرم را به شدت، مختل کند.

بیشتر بخوانید: انواع بیماری های اورولوژی، آقایان بخوانند

علل ناباروری زنان
علل ناباروری زنان می‌توان شامل این موارد باشد:

1- اختلالات تخمک‌گذاری
اختلالات تخمک‌گذاری که بر آزاد شدن تخمک از تخمدان تاثیر می‌گذارد که شامل اختلالات هورمونی مانند سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است. هایپرپرولاکتینمی ، وضعیتی که در آن پرولاکتین بیش از حد در تخمک‌گذاری اختلال ایجاد می‌کند. هورمون تیروئید بیش از حد (پرکاری تیروئید) یا بسیار کم (کم‌کاری تیروئید) می‌تواند بر چرخه قاعدگی تاثیر بگذارد یا باعث ناباروری شود. سایر علل زمینه‌ای ممکن است شامل ورزش بیش از حد، اختلالات خوردن یا تومور باشد.

۲- ناهنجاری‌های رحم یا دهانه رحم
از جمله ناهنجاری‌های دهانه رحم، پولیپ در رحم یا شکل رحم. تومورهای غیرسرطانی خوش‌خیم در دیواره رحم ( فیبروم رحم ) ممکن است با انسداد لوله‌های فالوپ یا جلوگیری از کاشت تخمک بارور در رحم، باعث ناباروری شوند.

بیشتر بخوانید: کوچک بودن رحم، درمان دارد؟

۳- آسیب یا انسداد لوله فالوپ
آسیب یا انسداد لوله فالوپ که اغلب در اثر التهاب لوله فالوپ ایجاد می‌شود. این مشکل می‌تواند ناشی از بیماری التهابی لگن باشد که معمولا در اثر عفونت مقاربتی، اندومتریوز یا چسبندگی ایجاد می‌شود.

4- آندومتریوز
آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که بافت آندومتر در خارج از رحم رشد می‌کند. این مشکل ممکن است بر عملکرد تخمدان‌ها، رحم و لوله‌های فالوپ تاثیر بگذارد.

آندومتریوز زمانی رخ می‌دهد که بافت آندومتر در خارج از رحم رشد می‌کند. این مشکل ممکن است بر عملکرد تخمدان‌ها، رحم و لوله‌های فالوپ تاثیر بگذارد.

5- نارسایی اولیه تخمدان (یائسگی زودرس)
یائسگی زودرس زمانی است که تخمدان‌ها از کار می‌افتند و قاعدگی قبل از 40سالگی به پایان می‌رسد . اگر چه علت این مشکل اغلب ناشناخته است، عوامل خاصی با یائسگی زودرس مرتبط هستند که می‌توان به بیماری‌های سیستم ایمنی، شرایط ژنتیکی خاص مانند سندرم ترنر، سندرم ایکس شکننده و پرتودرمانی یا شیمی‌درمانی اشاره کرد.

۶- چسبندگی لگن
چسبندگی به صورت باندهایی است که بین اندام‌ها تشکیل می‌شود، حرکات و عملکرد آن‌ها را محدود می‌کند و باعث درد می‌شود.

بیشتر بخوانید: فواید یائسگی، پیش به سوی زندگی بهتر

۷- سرطان و درمان آن
برخی از سرطان‌ها باروری زنان را مختل می‌کنند. هم پرتودرمانی، هم شیمی‌درمانی می‌توانند بر باروری تاثیر بگذارند.

ناباروری ثانویه چیست؟
ناباروری ثانویه به ناتوانی در باردار شدن پس از زایمان تعریف می‌شود. حتی اگر شما در حال حاضر یک فرزند داشته باشید، ناباروری ثانویه همچنان می‌تواند برایتان دردناک باشد.

علت ناباروری ثانویه چیست؟
پزشکان همیشه از علت ناباروری ثانویه آگاه نمی‌شوند. این احتمال وجود دارد عواملی که می‌توانند باعث ناباروری اولیه شوند، در ناباروری ثانویه هم موثر باشند و برعکس.

بی‌نظمی‌های هورمونی می‌تواند شامل مشکلات تیروئید، غده هیپوفیز یا تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک باشد.

۱- سن
با افزایش سن، باروری کاهش می‌یابد و بیشترین کاهش در سن 37سالگی شروع می‌شود. در سن ۴۰سالگی ، شانس یک زن برای باردار شدن به طور طبیعی کمتر از 35درصد است.

2- مشکلات هورمونی
عدم تعادل هورمونی (چه خیلی زیاد باشد یا خیلی کم)، می‌تواند ارتباط مغز و تخمدان را مختل کند. بدون ارسال سیگنال‌های مناسب از مغز، تخمدان این پیام را دریافت نمی‌کند که قرار است هر ماه تخمک آزاد کند. این امکان وجود دارد که برخی از عدم تعادل‌های هورمونی بعدها در زندگی ظاهر شوند. بی‌نظمی‌های هورمونی می‌تواند شامل مشکلات تیروئید ، غده هیپوفیز یا تشخیص سندرم تخمدان پلی‌کیستیک باشد.

بیشتر بخوانید: سونوگرافی تخصصی اندومتریوز

۳- آندومتریوز
آندومتریوز یک بیماری پیشرونده و مزمن است که می‌تواند باعث ایجاد اسکار شود که به طور فیزیکی لوله‌های فالوپ را مسدود می‌کند. ۴۰درصد از زنان مبتلا به ناباروری به آندومتریوز مبتلا هستند .

4- سابقه عفونت مقاربتی
قرار گرفتن در معرض عفونت‌های مقاربتی مانند سوزاک یا کلامیدیا می‌تواند شما را در معرض خطر ابتلا به بیماری التهابی لگن قرار دهد. این مشکل در زنان زیر ۲۵سال شایع‌تر است، اما می‌تواند زنان را در هر سنی تحت تاثیر قرار دهد. بیماری التهابی لگن، در صورت عدم درمان، باعث ایجاد بافت اسکار در لوله‌های فالوپ و منجر به ناباروری می‌شود.

بیشتر بخوانید: مترونیدازول برای عفونت زنان، درمان خوبی است؟

۵- بافت اسکار ناشی از جراحی‌های قبلی
جراحی‌ها می‌توانند بافت اِسکار ایجاد کنند و بافت اسکار با هر عمل جراحی زنان افزایش می‌یابد. بافت اسکار می‌تواند لوله‌های فالوپ را مسدود کند (در چنین شرایطی تخمک و اسپرم نمی‌توانند به یکدیگر برسند) یا باعث ایجاد زخم در رحم شود که مانع از کاشت موفقیت‌آمیز تخمک بارور شده در دیواره رحم می‌شود.
جراحی لاپاراسکوپی می‌تواند وسیله‌ای موثر برای درمان بافت اسکار دردسرساز باشد و این مشکلات اغلب با آی وی اف قابل رفع است.

۶- وزن
برای تخمک‌گذاری مناسب، بدن شما نیاز به تولید مقدار مناسبی از هورمون‌های مرتبط با تولید مثل دارد. اگر بخواهیم ساده بیان کنیم اضافه‌وزن یا کمبود وزن می‌تواند باعث شود که این هورمون‌ها از محدوده نرمال خود خارج شوند و بدن را از تخمک‌گذاری باز دارند.

اگر بخواهیم ساده بیان کنیم اضافه‌وزن یا کمبود وزن می‌تواند باعث شود که هورمون‌ها از محدوده نرمال خود خارج شوند و بدن را از تخمک‌گذاری باز دارند.

علل ناباروری ثانویه در مردان
ناتوانی در باردار شدن ممکن است مشکل شوهر شما باشد. مردان می‌توانند آزمایش آنالیز مایع منی را در کلینیک‌های باروری انجام دهند که شامل مواردی مانند تعداد کم اسپرم است. ناباروری مردان حدود ۸درصد از علل ناباروری را تشکیل می‌دهد ، در حالی که ترکیبی از ناباروری مردانه و زنانه 35درصد باعث ناباروری می‌شود.

بیشتر بخوانید: بهترین فوق تخصص اورولوژیست تهران کیست؟

خلاصه
ناباروری شامل ناباروری اولیه و ثانویه است. در ناباروری اولیه، شما به طور کلی دچار ناباروری می‌شوید، اما در ناباروری ثانویه، شما قبلا بچه‌دار شده‌اید و در تلاش برای بارداری مجدد، مشکل دارید. سن، وزن، تعداد کم اسپرم، بافت اسکار ناشی از جراحی‌های قبلی و ابتلا به عفونت‌های مقاربتی، برخی از دلایل ناباروری ثانویه هستند.
اختلالات تخمک‌گذاری، آسیب یا انسداد لوله فالوپ، یائسگی زودرس، قرار گرفتن بیش از حد در معرض عوامل محیطی خاص مانند آفت‌کش‌ها و مشکلات اسپرم هم برخی از دلایل ناباروی اولیه به شمار می‌روند.

برای یافتن متخصص مورد نظر خود به کلینیک نی نی بان سر بزنید.