تاثیر آلودگی هوا بر کودکان، نگرانی والدین

«یک نوجوان ۱۶ ساله متولد شهر تهران، فقط در ۳,۵ درصد از کل عمرش هوای سالم تنفس کرده است؛» این خبری است که با شروع آلودگی هوا منتشر شد. این خبر به خودی خود آن‌قدر تکان‌دهنده است که می‌توان آن را به‌تنهایی نقل کرد و افسوس خورد.

اما به نظر می‌رسد اگر تأثیرات آلودگی هوا بر کودکان و نوجوانان همراه شود، بهتر بتواند عمق فاجعه‌ای که نسل آینده را تهدید می‌کند، نشان دهد؛ فاجعه‌ای که نه‌تنها پایتخت ایران بلکه سایر کلانشهرهای کشور را هم تهدید می‌کند. شهرهایی مانند اهواز، سنندج، اصفهان، یاسوج، اراک، کرمانشاه، زاهدان و... که در هر کدام از آنها هزاران کودک زندگی می‌کنند و بدون اینکه هیچ نقشی در ایجاد آلودگی‌ها داشته باشند، بیشترین آسیب را از آن می‌بینند؛ فرزندانی که باتوجه به هوایی که تنفس می‌کنند، معلوم نیست در بزرگسالی با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم خواهند کرد. معصومه توکل، متخصص کودکان، شیرین زمانی، متخصص ارتوپدی و حسین حیدری متخصص اعصاب، تنها گوشه‌ای از تأثیر مصیبت آلودگی را بر کودکان توضیح داده‌اند. شاید با خواندن این توضیح‌ها، همه ما درباره بلایی که بر سر کودکانمان می‌آوریم، بیشتر فکر کنیم.

آلودگی هوا، ابتلا به آسم را در کودکان افزایش می‌دهد. کودکان به‌دلیل تعداد تنفس بیشتر و همچنین قد کوتاه‌تر نسبت به بزرگسالان، بیشتر در معرض آلودگی سطحی هوای محیطی قرار می‌گیرند. از طرفی، باید به این نکته توجه کرد که کودکان از راه دهان نفس می‌کشند و راه‌های هوایی باریک‌تری دارند؛ لذا مقدار بیشتری از آلاینده‌ها در دستگاه تنفس آنها باقی می‌ماند. می‌توان گفت هوا و درنتیجه آلاینده‌های موجود در آن، 20 تا 50 درصد بیش از بزرگسالان در بدن کودکان جذب می‌شود.

لوزه‌های عفونی، مشکلی است که بسیاری از کودکان با آن دست به گریبان هستند. در گذشته با جراحی، اقدام به برداشتن آنها می‌کردند اما حالا توصیه به مدارا می‌کنند تا زمانی که دوران نوجوانی برسد و عفونت لوزه‌ها تا حد زیادی بهبود پیدا کند اما احتمالا نمی‌توانید تصور کنید، مدارا با لوزه‌های عفونی برای بچه‌ای که در هوایی آلوده زندگی می‌کند چقدر سخت است. تصور تب‌های پی‌درپی، گلودردهای شدید و ناتمام، تورم گلو و سختی بلع و... شاید به درک این کودکان کمک کند.

نوعی از بیماری و اختلال استخوانی نادر وجود دارد که درنتیجه افزایش میزان سرب خون ناشی از قرارگیری طولانی در معرض هوای آلوده حاوی ذرات ریز معلق، آن‌هم بیشتر در کودکان و نوجوانان بروز می‌کند. آلودگی هوا منجر به افزایش چشمگیر مقادیر سرب درخون کودکان که در مواقع حاد و مزمن آن، تبدیل به بیماری‌های پیشرونده استخوانی در آنها می‌شود. اگرچه عارضه استخوانی ناشی از هوای آلوده در صورت تشخیص به‌موقع، قابل درمان است اما در بیشتر موارد این بیماری با انواع تومورهای بدخیم استخوانی و حتی مشکلات گوارشی اشتباه گرفته می‌شود و تنها در صورت آگاهی والدین و پزشک معالج، آزمایش غلظت سرب خون به‌عنوان مهم‌ترین پاسخ ناراحتی‌های جسمی کودک، گره‌گشای علت بیماری او است.

سرب، یک ماده بی‌رنگ و سنگین است که از طریق خون به قسمت‌های مختلف بدن وارد می‌شود و در مغز و مغزاستخوان رسوب پیدا می‌کند و خارج‌سازی آن بسیار سخت است؛ پس می‌توان گفت که عملا راهی برای خارج‌سازی آن وجود ندارد و این مواد 10 تا 15 سال در نسوج بدن باقی می‌مانند. وقتی این مواد به مغز کودک وارد می‌شوند، ضریب هوشی او را کاهش می‌دهد. می‌توان گفت ضریب هوشی کودکان شهرهای آلوده تا 10 درصد کمتر از سایر کودکان است.