جلوگیری از سرماخوردگی کودکان، چگونه؟

سیستم ایمنی فرزند شما هنوز در حال تکامل است و بطور همزمان او با ویروسهای مختلفی روبرو می شود. در واقع سیستم ایمنی او با هر بار سرما خوردگی فقط می تواند در مقابل یکی از ۲۰۰ نوع ویروس سرما خوردگی که با آن برخورد می کند، پاسخ داده و ایمنی پیدا کند. تمام سرماخوردگی هائی را که در سراسر عمرتان به آن مبتلا شده اید در نظر بگیرید! فرزند شما باید با همه آنها - و حتی تعداد بیشتر - مواجه شود تا نسبت به همه ویروسهای سرما خوردگی ایمنی پیدا کند.

اگر فرزند شما به پیش دبستانی یا دبستان می رود، اجبارا و قطعا انواع ویروسهای سرماخوردگی را از دوستان و همکلاسی هایش می گیرد. دستان و انگشتان او با ویروسهای مختلف تماس پیدا می کند، سپس انگشتان با دهان و بینی و چشمانش تماس می یابد و ویروس محل مناسبی برای جایگزینی و رشد پیدا می کند.

گاهی اوقات امکان دارد هنگام غذا خوردن با دوستش که سرما خورده است شریک شود یا دوستش به سمت او عطسه یا سرفه می کند و او از هوایی که آلوده به ذرات آب دهان و ویروس است تنفس می کند و بدین ترتیب به ویروس آلوده می شود.

بچه ها بطور متوسط ۶ تا ۱۰ بار در سال دچار سرما خوردگی می شوند. در خانواده هایی که بچه های در سنین پیش دبستانی یا دبستان دارند تعداد سرماخوردگی ها ممکن است به ۱۲ بار در سال هم برسد در حالیکه بزرگسالان ممکن است تنها ۲ تا ۴ بار در سال سرما بخورند.

ممکن است که فرزند شما در پائیز یا زمستان بیشتر سرما بخورد که علت آن سرمای هوا و گرم کردن درون خانه است که باعث خشک شدن مخاط بینی شده و جایگزینی ویروس سرما خوردگی را راحتر می کند. همچنین وقتی هوای بیرون سرد است، او بیشتر در محیط بسته می ماند که در این حالت امکان انتقال ویروس از فردی به فرد دیگر بیشتر است.

چگونه می توانم تشخیص دهم که فرزندم سرما خورده و مبتلا به آنفولانزا یا آلرژی نشده است؟

افتراق این بیماریها واقعا گاهی مشکل است! زیرا گاهی این بیماریها علائم یکدیگر را تقلید می کنند و فرد را به راحتی گول می زنند.

کودک مبتلا به سرماخوردگی آبریزش بینی با موکوس شفاف دارد که ممکن است غلیظ هم بشود. ترشحات ممکن است در طول یک هفته سبز یا خاکستری شود. ممکن است گرفتگی بینی یا سرفه خفیف یا تب پائین هم دیده شود. گرفتگی بینی و سرفه معمولا قبل از تب دیده می شود. به عبارت دیگر اگر فرزند شما تب بالا همراه با علائم جدی دیگر دارد بنظر می رسد بیماری ویروسی دیگری داشته باشد. کودکی که مبتلا به آنفولانزا می شود ممکن است اسهال یا استفراغ نیز داشته باشد.

اگر فرزند بیمار شما تب دار است و هنگامیکه تب او پائین می آید بتواند بطور عادی ( یا حتی نزدیک به عادی) غذا بخورد و بازی کند، احتمالا بیماری او در حد یک سرماخوردگی ساده است. اما اگر با وجود کاهش تب هنوز هم بیمار و بدحال به نظر می رسد، مساله جدی تر از سرماخوردگی است.

خارش، آبریزش بینی و اشکریزش از علائم اصلی آلرژی هستند. حملات عطسه و یا خارش پوست که برای هفته ها یا ماهها ادامه داشته باشد نیز وجود آلرژی را در کودک شما تائید می کنند. در اینصورت ترشحات بینی فرزند شما به جای اینکه غلیظ شود یا تغییر رنگ به زرد و سبز و خاکستری بدهد (مانند آنچه در سرماخوردگی دیده می شود)، شفاف باقی خواهد ماند. بعلاوه آلرژی باعث تب در کودک نمی شود و معمولا در بهار و تابستان و حتی پائیز هم دیده می شود.

برای درمان سرما خوردگی کودکم چه می توانم بکنم؟

هیچ داروئی نمی تواند باعث شود که ویروس سریعتر از بدن او خارج شود، اما شما می توانید تمهیداتی را بکار برید که فرزندتان احساس بهتری داشته باشد و از همه مهمتر اینکه از ابتلا او به عفونت باکتریایی و بدتر شدن حال عمومی اش جلوگیری کنید. در درجه اول کودک شما باید به مقدار زیادی استراحت کرده و مایعات کافی دریافت کند. به او آموزش دهید که چگونه می تواند با آرام فین کردن محتویات بینی اش را تخلیه کند، بدین ترتیب از تجمع ترشحات و گرفتگی بینی جلوگیری می کند. در روز به دفعات و قبل از خوردن غذا و بعد از رفتن به توالت دستهایش را بشوید.

توصیه های دیگری که با انجام آنها می توانید به او کمک کنید:

از یک دستگاه بخور ساز گرم یا مرطوب کننده سرد برای مرطوب کردن فضای اتاق استفاده کنید. او را به حمام ببرید و آب داغ را باز کنید تا بخور گرم در حمام ایجاد شود. بخور کافی حدود 15 دقیقه در فضای حمام یا اتاق می تواند کمک بزرگی بکند. وان آب گرم نیز می تواند همین نتیجه را داشته باشد به خصوص اگر مقداری روغن نعنا یا اکالیپتوس به آب اضافه کنید که یک راه مطمئن و آرامش بخش برای درمان موقت گرفتگی بینی است.

هنگام خواب سر او را در سطحی بلندتر یا کمی مایل نگه دارید. می توانید از یک بالش بزرگتر یا گذاشتن یک پتوی تا شده زیر بالش معمولی او استفاده کنید. خوابیدن در این حالت می تواند باعث بهبود تخلیه ترشحات پشت حلق شود و خواب راحتتری را داشته باشد، ولی در این کار زیاده روی نکنید. اگر کودکتان در هنگام خواب مرتبا غلت می زند پس ممکن است در جای خود چرخیده و پاهایش بالاتر از سر او قرار گیرد و به این ترتیب همه زحمات شما از انجام این کار از بین برود.

آیا می توانم به فرزندم داروهایی را که احتیاجی به نسخه پزشک ندارند بدهم؟

بهتر است قبل از این کار با پزشک مشورت کنید و ببینید او چه دارویی را به شما پیشنهاد می کند. انواع مختلفی از داروهایی که بطور رایج برای سرماخوردگی استفاده می شود وجود دارد که هر یک اثر خاصی دارد و برخی بطور ترکیبی و حاوی چند داروست. ممکن است پزشک یک یا چند نمونه از آنها را برای شرایط کودک شما برگزیند. ممکن است آنها را چند بار در روز یا فقط در صورت لزوم یا در بعضی از مواقع مانند شبها که علائم موجود مانع از استراحت او (یا شما) می شوند تجویز کند.

دقت کنید که از دادن چند داروی مختلف برای درمان علائم متفاوت بپرهیزید زیرا اکثر آنها حاوی مواد مشابهی (مثل استامینوفن) بوده و تجویز هم زمان آنها باعث دو یا چند برابر شدن دوز مصرفی آن ماده خاص می شود.

شاید بخواهید از آنتی هیستامینهای موجود در داروخانه ها استفاده کنید که باعث می شوند فرزند شما راحتر بخوابد. اما به خاطر داشته باشید که این داروها ممکن است در برخی افراد به جای آرام کردن، سبب تحریک و بیقراری شود.

اگر فرزند شما تب دارد، می توانید به او استامینوفن یا ایبوپروفن مخصوص اطفال بدهید. هرگز به او آسپیرین ندهید زیرا ممکن است خطر بروز سندرم "رِی" که یک وضعیت نادر اما کشنده است را افزایش می دهد.

به یاد داشته باشید که این داروها نمی توانند دوره بیماری را کوتاه کنند بلکه از عوارض بعدی مثل سینوزیت یا عفونت گوش جلوگیری می کند.

چه درمانهای دیگری می تواند علائم سرماخوردگی را کاهش دهد و باعث راحتی کودکم در دوره بیماری شود؟

اضافه کردن چند قطره روغن نعنا (menthol) یا اکالیپتوس یا کاج (pine) به دستگاه بخور یا در وان حمام می تواند باعث کاهش احتقان بینی شود.

محلول رقیق و ولرم چای بابونه (chamomile) می تواند باعث تسکین او شود.

هرگز از افدرا یا افدرین که یک داروی ضد احتقان گیاهی است استفاده نکنید. قدرت اثر این دارو در افراد مختلف بسیار متفاوت است و ممکن است باعث واکنشهای نامناسب مانند افزایش فشار خون، ضربان نامنطم قلب، تشنج، حمله قلبی و سکته مغزی در افراد بزرگسال شود. همیشه قبل از تجویز هر داروئی به فرزند خود با پزشک او مشورت کنید.

چه موقع لازم است با پزشک تماس بگیرم؟

اگر تب بالای ۳۹ درجه سانتیگراد دارد.

اگر ۵ تا ۷ روز بعد از شروع بیماری علائم او بدتر شده (به جای اینکه بهتر شود) و یا اگر علائم سرما خوردگی بیشتر از ۱۴ روز طول کشیده است.

اگر سرفه او بدتر شده و یا همراه با خس خس سینه (ویزینگ) و یا تنفس های بریده بریده است؛ زیرا این علائم می تواند نشان دهنده ابتلا به آسم، عفونت ریه (پنومونی) یا سایر عفونتهای دستگاه تنفسی باشد.

اگر فرزندتان به شما بگوید که گوش درد دارد یا متوجه شوید که هنگام خوردن غذا یا فرو دادن آب دهان گوش او درد می گیرد یا حتی گوشش را کشیده یا می مالد باید به پزشک مراجعه کنید زیر این علائم می تواند نشانه عفونت گوش باشد.

اگر بیقرار و بی توجه باید یا خیلی خسته بنظر برسد.

چه کار می توانم بکنم تا باعث کاهش تعداد دفعات سرما خوردگی فرزندم شوم؟

شما نمی توانید کاری کنید که او اصلا سرما نخورد، اما می توانید کارهائی انجام دهید تا او کمتر در معرض خطر بیماری قرار گرفته و سیستم دفاعیش تقویت شود. ویروسهای سرماخوردگی در داخل مخاط خشک بینی راحت تر نفوذ می کنند پس دقت کنید که مایعات کافی دریافت می کند و استراحت کافی دارد و غذاهای مفید و مقوی می خورد.

تا جائی که می توانید فرزند خود را از کودکان و بزرگسالان بیمار دور نگه دارید.

به او آموزش دهید تا دستهایش را قبل از خوردن بشوید و خودتان هم قبل از آماده کردن غذا دستهایتان را بشوئید.

دود سیگار می تواند فرزند شما را در معرض خطر بیماریهای دستگاه تنفسی فوقانی قرار دهد. کودکتان را از افراد سیگاری دور نگه دارید و همینطور از ماندن آنها در مکانهایی که افراد در آنجا سیگار می کشند جلوگیری کنید. بچه هایی که با افراد سیگاری زندگی می کنند بیشتر از بچه های دیگر سرما می خورند و سرماخوردگی آنها بیشتر هم طول می کشد.