استراحت نسبی در بارداری، یعنی چی؟

استراحت مطلق به این معنی است که پزشک به شما توصیه میکند بیشتر اوقات یا تمام روز را در رختخواب بمانید و فقط برای دستشویی رفتن از جای خود بلند شوید؛ این استراحت ممکن است از چند روز تا چند ماه طول بکشد. زمانی که واژه استراحت مطلق را میشنوید بیشک به یاد کمردرد و همچنین بارداری میافتید، در سالهای اخیر پژوهشهای زیادی درباره استراحت مطلق در زمان بارداری انجام شده و بیشتر این پژوهشها نشان دادهاند که در بیشتر مواردی که پزشکان برای خانمهای باردار استراحت مطلق را تجویز کردهاند، آنقدر که باید و شاید تاثیرگذار نبوده است.در اینباره با دکتر « مشیری»، متخصص جراحی زنان و زایمان گفتوگو کردیم. وی در پاسخ به اولین پرسش درباره استراحت مطلق در زمان بارداری میگوید: امروزه دیگر استراحت مطلق در زمان بارداری معنی ندارد و باور غلطی است که بعضی از خانمهای باردار فکر میکنند اگر استراحت مطلق داشته باشند، مشکلاتشان در بارداری حل میشود و همچنین خطر سقط جنین هم که ناشی از بعضی از این مشکلات است رفع میگردد.
دکتر مشیری میافزاید: کسی که سابقه سقط جنین داشته، ممکن است فکر کند با استراحت مطلق امکان نگه داشتن جنیناش افزایش مییابد، در صورتی که به جای خوابیدن باید علت سقط مشخص شود و جلوی آن در بارداری فعلی و بارداریهای بعدی گرفته شود.

به گفته وی، در مواردی که فرد لکهبینی دارد ممکن است فکر کند از کار زیاد یا خستگی یا دلایل دیگری است که با خوابیدن و استراحت مطلق رفع میگردد، اما اگر علت خونریزی چیز دیگری مثل مشکل کروموزومی جنین یا مشکلات خونی مادر باشد، با استراحت مطلق نهتنها مشکل حل نمیشود، بلکه امکان اینکه سقط را جلوتر هم بیندازد وجود دارد.این متخصص زنان میگوید: علاوه بر این مسائل بارداری خاصیت انعقادپذیری خون را در بدن مادر بالا میبرد، یعنی امکان اینکه خانمهای باردار به لخته شدن خون در رگها مبتلا شوند زیاد است، به این معنا که اگر لخته در عروق خونی جمع شود و بالا رود به آمبولی ریه تبدیل میشود و به سکته مغزی یا سکته قلبی منجر میگردد، حال ما با تجویز استراحت مطلق برای خانم باردار احتمال ابتلا به این مشکل را تا 50 برابر افزایش میدهیم در صورتی که اگر به جای این کار مشکل او را تشخیص دهیم و درمان کنیم از خطرات ناشی از استراحت مطلق هم جلوگیری میکنیم.علاوه بر اینها بیخوابی نیز یکی از دیگر عوارض استراحت مطلق است. تغییرات متابولیسم، از دست رفتن توده استخوانی، به وجود آمدن انواع دردها، احساس بیحوصلگی و تنهایی به سلامت روانی خانم باردار آسیب وارد میکند.وقتی رفته رفته دوران استراحت مطلق به سر میرسد، هفتهها طول میکشد تا نیروی فرد بازگردد و این امر نگهداری از نوزاد را مشکل میکند در حالی که واقعا در طول دوران بارداری نیازی به استراحت مطلق نبوده است.

دکتر مشیری به مثالی در مورد بیفایده بودن تجویز استراحت مطلق در دوران بارداری اشاره میکند و میگوید: به طور مثال در مورد کسانی که کوتاهی رحم دارند و بچههایشان در حدود 20 هفتگی سقط میشود، میتوان این مشکل را در 16 هفتگی با انجام یک سونوگرافی تشخیص داد. با دوختن دهانه رحم حل کرد و دیگر سقط 20 هفتگی برای این مادران پیش نمیآید، اما اگر مثل گذشته در این موارد مادر استراحت مطلق هم داشته باشد هیچ فرقی برایش نمیکند و در پایان 20 هفتگی دهانه رحم کوتاهتر هم میشود و جنین سقط میشود.این مساله به مشکلات خونی مادر هم صدق میکند، در این موارد هم به جای استراحت مطلق باید مشکل خونی مادر با دارو اصلاح شود که با این کار با احتمال خیلی زیاد از سقط جنین جلوگیری میشود.دکتر مشیری باز هم تاکید میکند که دیگر امروز استراحت مطلق در زمان بارداری نداریم در گذشته که علتهای سقط را نمیدانستند برای مادران استراحت مطلق تجویز میکردند و فکر میکردند با این کار از همه نوع سقط جنین جلوگیری میکنند. اما امروزه که دلایل سقط مشخص است و پژوهشها هم نشان دادهاند که ضررهای استراحت مطلق بیشتر از فایدههای آن است پزشکان هم به این نتیجه رسیدهاند که دیگر لازم نیست مادر این استراحت مطلق را داشته باشد، اما استراحت نسبی را در بعضی از مواقع تجویز میکنیم.

استراحت نسبی هم به این معناست که اگر به طور مثال مادر در دوران بارداری فشار خون بالا داشته باشد به او توصیه میگردد از اضطراب دوری کرده و در محیط آرامی قرار بگیرد و یک استراحت نسبی در طول روز داشته باشد، خود را خسته نکند، زیاد نایستد، تا به طور ناگهانی فشار مادر بالا نرود و مجبور به زایمان زودرس نشود.