مادر میانجی یعنی چه؟

پزشکان در کشورهای مختلف در تلاش برای درمان ناباروری هستند. روش های مختلف درمان ناباروری توانسته بسیاری را صاحب فرزند یا امیدوار به آینده در انتظار نگه دارد. یکی از روش ها " رحم اجاره ای " است که این روش ابعاد مثبت و منفی را در پی داشته است..

رحم جایگزین روشی است که طی آن بانوی صاحب رحم، جنین فرد دیگری را در رحم خود حمل می‌کند و بر مبنای توافقی که از قبل صورت گرفته است، تعهد می نماید که پس از طی دوران بارداری و زایمان، نوزاد حاصل را به زوجین نابارور تحویل دهد. در این قسمت برآنیم که بدلیل مباحث حقوقی جدی در ارتباط با قراری که بین زوجین گذاشته می‌شود، بدین موضوع بپردازیم.

«مادر میانجی بودن» به مفهوم تلقیح مصنوعی در رحم مادری است که حاضر می شود در قبال مقدار معینی پول، جنین زن و مرد دیگری را (متشکل از اسپرم و تخمک آن دو) در رحم خود به رشد و تکامل برساند و پس از تولد نوزاد، سرپرستی او را با حقوق تمام و کمال به والدین جدیدش بسپارد. این در صورتی است که مادر میانجی کوچکترین تاثیر ژنتیکی بر فرزندی که در شکم دارد وارد نمی کند مگر در شرایط بسیار نادری که احتمال رخ دادن آن، یک در ده میلیون در نظر گرفته شده و عموماً صحبتی از آن به میان نمی آید.

تحقیقات نشان می دهد در سال ۲۰۰۳، در حدود ۳ درصد از زنان آمریکا، با مشکل ناباروری مواجه بودند که حتی با به کارگیری پیشرفته ترین تکنیک ها و روش های باروری نیز امکان بچه دار شدن برای آنها وجود نداشت و تنها راه باقی مانده برای این دسته از زنان نابارور آمریکایی، متوسل شدن به مادران میانجی یا همان surrogacy بود.

ابعاد مثبت روش به کارگیری رحم اجاره ای
- کاهش آمار طلاق در کشور و حل مشکلات زوج های نابارور

- فرزند صالح از این روش از لحاظ ژنتیکی تمام خصوصیات والدین صاحب نطفه را دارد و نسبت به روش های غیرشرعی و یا فرزند خواندگی ارجحیت دارد.

- این روش به زنانی که از لحاظ تخمک گذاری مشکلی ندارند و دلایل دیگری برای ناباروری دارند کمک می کند. از این رو درصد بالایی از مشکلات ناباروری حل می شود .

- از نظر روانشناسی و روانپزشکی نیز حدود 15 سال است که در مورد رحم اجاره ای ارزیابی هایی صورت گرفته ( تا تقریبا" چهارهزار مورد مطالعه شده ) و آسیب های احتمالی را که فرد داوطلب امکان دارد متحمل شود را بررسی کرده اند ، اما هنوز هیچ آسیب مشخصی گزارش نشده است .

- از لحاظ فقهی فرزندی که در رحم اجاره ای رشد یافته مشروع و قانونی است .

ابعاد منفی روش بکارگیری رحم اجاره ای
- از لحاظ فرهنگی این روش هنوز مورد قبول همه مردم واقع نشده و اکثر آنها از این روش بی اطلاع هستند ، بنابراین دید مناسبی نسبت به فردی که رحم اجاره داده می شود وجود ندارد.

- احتمال انتقال بیماری هایی چون ایدز و هپاتیت و ... از مادر اجاره ای به نوزاد

- احتمال انتقال بیماری از زوج های اهداء جنین مانند بیماری های عفونی (نظیر ایدز ، و هپاتیت و ....) و بیماری های ویروسی و ... به جنین و سپس مادر اجاره ای

- اطلاع طفل از اینکه حاصل چنین روند پزشکی است و نوع برخورد وی با این مسئله

- امکان سوء استفاده های مختلف از این روش از جمله سوء استفاده های مالی

- نارضایی اطرافیان به خصوص فرزندان و همسران افراد " داوطلب رحم اجاره ای "

- از لحاظ حقوقی و قانونی هنوز مشکلاتی در اعمال این روش وجود دارد.

شرایط تعیین شده در قانون اهدای جنین به زنان نازا به این شرح است :
الف: زوجین بنا به گواهی معتبر پزشکی، امکان بچه دار شدن نداشته باشند و زوجه استعداد دریافت جنین را داشته باشد.

ب: زوجین دارای صلاحیت اخلاقی باشند.

ج: هیچ یک از زوجین مهجور نباشند.

د: هیچ یک از زوجین مبتلا به بیماری صعب العلاج نباشند.

ه: هیچ یک از زوجین معتاد به مواد مخدر نباشند.

و: زوجین بایستی تابعیت ایران را داشته باشند.

ماده 3) وظایف و تکالیف زوجین اهداء گیرنده جنین و طفل متولد شده از لحاظ نگهداری و تربیت و نفقه و احترام نظیر وظایف و تکالیف اولاد و پدر و مادر است.

ماده 4) بررسی صلاحیت و زوجین متقاضی در محاکم خانواده خارج از نوبت و بدون رعایت تشریفات آیین دادرسی مدنی صورت خواهد گرفت و عدم تایید صلاحیت زوجین قابل تجدید نظر می باشد.

ماده 5) آیین نامه این قانون توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی با همکاری وزارت دادگستری و تهیه و تصویب هیات وزیران خواهد رسید.