شیردهی مادر به نوزاد، چرا بهترین است؟

همان طور که گفته شد، شیر مادر بهترین غذا برای شیرخوار است. ترکیب شیرمادر عبارت است از: قند ( لاکتوز )، پروتئین بسیار زود هضم ( وی  و  کازئین ) و چربی ( به صورت اسیدهای چرب زود هضم ) به نسبت متعادل که برای هر شیرخواری مناسب است و از او در مقابل بیماری‌های مختلف مانند عفونت‌های گوش‌ میانی، حساسیت‌ها، استفراغ، اسهال، سینه پهلو ( پنومونی )، خس خس سینه، برونشیولیت و مننژیت، محافظت می‌کند.

علاوه بر آن، شیر مادر حاوی مواد معدنی، ویتامین‌ها و آنزیم‌های مختلفی است که به روند هضم و جذب کمک می‌کنند. شیرخشک با شیرمادر فقط شباهت ظاهری دارد ولی ترکیب آن‌ها متفاوت است. در شیرخشک آنزیم‌ها، عوامل ضد میکروبی ( آنتی‌بادی‌ها ) و سایر اجزای ترکیبی با ارزشی که در شیرمادر یافت می‌شوند، وجود ندارد. از نظر کاربردی دلایل زیادی برای تغذیه با شیرمادر وجود دارد. وقتی برای خودتان یک رژیم غذایی متعادل در نظر بگیرید، ممکن است کمی بیشتر کالری جذب کنید که هزینه آن کمتر از پولی است که برای خرید شیرخشک صرف می‌شود.

شیرمادر هیچ هزینه‌ای ندارد و برای تهیه آن به آمادگی قبلی نیازی نیست و در هر زمان و هر مکانی که باشید، در دسترس است. شیر دادن با پستان بعد از به دنیا آمدن شیرخوار به شرط مصرف حدود ۵۰۰ کالری در روز برای تولید شیر، برگشت به وضعیت فیزیکی قبل از زایمان را آسان‌تر می‌کند. همین‌طور شیر دادن از پستان کمک می‌کند رحم جمع شود و با سرعت بیشتری به اندازۀ طبیعی خود برگردد. تغذیه با شیر مادر، همانند مزایای فیزیکی آن، از نظر نتایج روانشناختی و عاطفی هم برای مادر و هم برای کودک بسیار سودمند است. تغذیه با سینه مادر، به علت تماس پوست با پوست، برای کودک تسکین دهنده است و به مادر احساس مطبوعی می‌دهد.

همان هورمون‌هایی که موجب تحریک تولید و ترشح شیر می‌شوند، در تقویت احساس مادر بودن، دخالت دارند. تقربیاً بیشتر مادران شیرده متوجه می‌شوند که تجربه شیر دادن باعث می‌شود احساس وابستگی و حمایت بیشتری نسبت به کودک خود پیدا کنند و اعتماد به نفس بیشتری دربارۀ توانایی‌های خود در پرورش و مراقبت از کودکان‌شان به دست آورند. بررسی‌ها نشان داده‌اند که شیرخوردن از پستان و بطری، در مجموع به یک اندازه وقت مادر را می‌گیرند، با این تفاوت که در شیر دادن با بطری باید زمانی را صرف خرید و مدتی را صرف آماده کردن و زمانی را به شستشوی ظروف شیر اختصاص داد؛ در حالی که در تغذیه با شیرمادر، جمع این اوقات را می‌توان صرف گذراندن با شیرخوار کرد.

اختصاص زمان بیشتر به شیرخوار یک مؤلفه مهم در تعلیم و تربیت و تکامل اوست و از طرفی دیگر فرصتی برای مادر در جهت کسب لذت بیشتر است. سایر اعضای خانواده، با فرض اینکه همه در کارهای خانه مسئولیت‌پذیر باشند، به خصوص در اولین هفته‌های بعد از زایمان که مادر به استراحت بیشتری نیاز دارد، می‌توانند در انجام کارهای خانه به کمک مادر و کودک بیایند. به خاطر داشته باشید که سایر اعضای خانواده گرچه در شیر دادن مستقیم شیرخوار دخالت ندارند، اما باید مثلاً شیرخوار را هنگام آروغ زدن نگه‌داری یا در تعویض پوشک او قبل و بعد از شیر خوردن کمک کنند.

مراقبت از نوزادی که از شیر مادرش تغذیه می‌کند و نگه‌داری از او به وسیله پدر، نقش بزرگی در کمک به مادر دارد و برای مادر فرصت رسیدگی به سایر امور و استراحت بیشتر را فراهم می‌کند. وجود پدر می‌تواند فوق‌العاده در ایجاد حس راحتی و آرامش برای مادر و فرزند، گران‌بها باشد. او می‌تواند از کودک نگه‌داری و پوشکش را تعویض کند، او را به حمام ببرد و در صورتی که از شیرخشک تغذیه می‌کند، می‌تواند گه‌گاه این وظیفه را بر عهده بگیرد. بهترین راه برای پیشگیری از اختلاف نظر در مورد مسائل مربوط به شیرخوار این است که قبل از تولد او، این امور را به طور واضح، مورد بحث قرار دهید تا همه چیز برای‌تان روشن و از قبل پیش‌بینی شده باشد.

بعد از اینکه شیردادن با پستان کاملاً جا افتاد ( معمولاً بین سه تا شش هفته بعد از تولد )، اگر مادر بخواهد برای چند ساعت از شیرخوار خود دور شود (  مثلاً برای برگشت به کار یا رفتن به منزل اقوام یا دوستان )، می‌تواند از قبل شیر خود را با استفاده از یک شیر دوش جمع‌آوری کند و در یخچال نگه دارد تا در غیابش به وسیله پدر یا هریک از اعضای خانواده یا پرستار کودک به او داده شود. در برخی شرایط پزشکی نادر، ممکن است تغذیه از پستان توصیه نشود. مثلاً تغذیه از شیرمادری که به شدت بیمار است و برای شیردهی از پستان انرژی و نیروی کافی ندارد، در روند بهبودی او اثر منفی می‌گذارد.

همچنین ممکن است مادر داروهایی مصرف کند که وارد شیر شوند و برای شیرخوار ایجاد خطر کنند ( اگر چه بسیاری از داروها برای کودکان مادران شیرده بی‌ضرر هستند ). اگر به هر علتی دارو مصرف می‌کنید ( چه با نسخه چه بدون نسخه )، پزشک متخصص کودک‌تان را قبل از شروع شیردهی، در جریان بگذارید. او به شما خواهد گفت کدام یک از داروهایتان بی‌ضرر است و کدام یک می‌تواند برای کودک‌تان مشکل‌ساز شود. گاهی می‌توان در صورت اجبار، داروی کم‌ضررتری را جانشین داروی قبلی کرد. برای بعضی از مادران در چند روز اول شیردهی، تغذیه کودک با پستان کمی ناخوشایند است، اما اگر این ناراحتی شدید باشد، طبیعی نیست.

اگر احساس درد می‌کنید یا در گرفتن پستان و خوردن شیر به وسیله شیرخوار مشکل دارید یا در امر شیردهی به کمک بیشتری نیاز دارید، باید خیلی زود در همان هفته اول، از یک شخص با تجربه ( مثل پزشک اطفال یا یک پرستار  ) کمک بخواهید. گاهی بعضی از مادران در شیردهی دچار مشکلاتی می‌شوند که باعث می‌شود به صورت نامعقولی اقدام به قطع شیردهی کنند ( بدون قصد قبلی )، بیشتر زنان، هنگامی‌که احساس می‌کنند در امر شیردهی که از قبل برنامه‌ریزی کرده‌اند، ناموفق هستند، دچار یأس و اندوه می‌شوند. در چنین شرایطی نباید خود را شکست خورده فرض کنید؛ گاهی با وجود تلاش‌ها و با تمام حمایت‌هایی که می‌شوید، نتیجه‌ای به دست نمی‌آید. در این شرایط شیرخشک یک جایگزین قابل قبول برای تغذیه شیرخوار به شمار می‌رود.