شیردهی مادر به نوزاد، نکات مهم کدامند؟

دوران مادری با تولد نوزاد و شیردهی به ظهور می رسد. شیردهی مادر از موهبات الهی است که علاوه بر مزایا و منافع جسمانی برای نوزاد و مادر از اهمیت خاص روان شناختی و رفتاری نیز برای هر دوی آن ها برخوردار است. شیردهی نه تنها برای تأمین غذای حیاتی نوزاد در چند ماه اول زندگی مؤثر است بلکه در پیشگیری از بیماری ها و افزایش سیستم ایمنی بدن کودک در ۲ سال اول زندگی بسیار کارآمد است.

تغییر ترکیب شیر بر اساس ساعات شبانه روز، سن، نیازهای غذایی و ایمنی بدن نوزاد از شگفت انگیزترین مشخصه های این مائده الهی است. پژوهش ها نشان می دهند فرزندانی که ۲ سال از شیر مادر بهره مند شده اند در دوران تحصیلات ابتدایی از بهره ی هوشی بالاتری نسبت به هم سالان خود برخوردارند. سلامت جسمی و داشتن آرامش در کودکان از جمله مواردی است که شیردهی مادر برای نوزاد رقم می زند. به یاری خدا، از این شماره هر بار بخش هایی از اصول شیردهی، روش های شیردهی، روش های نگه داری شیر مادر و هر آن چه مادران درباره ی شیردهی باید بدانند، آورده خواهد شد. امید که مادران ایران زمین، این موهبت و غذای الهی را از فرزندانشان دریغ نکنند و فرزندی را که خدا به آن ها عطا کرده است با غذایی که خدایش مهیا فرموده بپرورانند.

فرآینـد تــولید شیــر
طی دوران بارداری در پاسخ به تغییرات هورمونی سینه های مادر شروع به رشد بافت های غددی می کند و افزایش حجم می یابند. نخستین شیر ممکن است رنگ شفاف متمایل به زرد روشن پیدا کند که آغوز یا کلستروم نام دارد و در حدود ۲۰ هفتگی بارداری شروع می شود.

کلستروم، به دنبال بارداری همه ی مواد غذایی و مایعاتی را که نوزاد نیاز دارد، فراهم و همچنین از عفونت و بیماری در نوزادان جلوگیری می کند. آغوز طی چند روز اول، به تدریج ترشح می شود و حجم آن نیز افزایش می یابد یا به اصطلاح شیر می آید. در این هنگام معمولاً شیر بیش از میزان نیاز تولید می شود، سینه ها پر از شیر می شوند و احساس ناخوشایندی به مادر دست می دهد. البته این وضعیت معمولی و طبیعی است و به تدریج برطرف خواهد شد. شیردهی خوب به مادر کمک می کند تا بر اساس نیازمندی نوزاد شیر تولید شود. پس از گذشت 2 هفته از شیردهی، رنگ شیر سفیدتر و رقیق تر می شود و حجم آن نیز متناسب با رشد کودک افزایش می یابد.

تداوم در تولید شیر به تحریک مداوم و تخلیه ی سینه ها بستگی دارد، چه با شیردهی و چه دوشیدن با شیردوش. طی فرآیند شیردهی یا شیردوشی هورمونی با نام اکسی توسین ترشح می شود که شیر را از مجاری شیر به منفذهای سینه ها هدایت می کند که عمل بازتاب پایین رونده نام دارد. حدود ۶۰ ثانیه طول می کشد که شیر تولید و ترشح شود. در برخی از خانم ها تولید شیر به صورت گزگز یا خارش ناشی از پری سینه ها احساس می شود و در برخی دیگر هیچ احساس خاصی ایجاد نمی کند. برخی خانم ها از ترشح یا نشت شیر از سینه یا این که نوزاد بعد از مدتی دوباره عمل مکیدن و بلعیدن شیر را از سر بگیرد متوجه پر شدن سینه ها می شوند.

شیردهــی خوب
نکات زیر کمک می کند تا شیردهی خوبی انجام گیرد:
زمانی که نوزاد تازه به دنیا می آید، مادر بلافاصله بعد از تولد شیردهی کند و ترجیحاً این عمل در ساعت اول بعد از تولد انجام شود.

نوزاد بدون لباس مستقیماً روی سینه ی مادر قرار گیرد ( تماس پوستی مادر و فرزند).

مادر مطمئن شود که نوزادش به سینه چسبیده باشد.

پیش از این که شیر کاملاً از بدن ترشح شود ممکن است نوزاد حدود ۱۲ بار در ۲۴ ساعت شیر بخورد.

بهتر است مادر در کنار نوزاد باشد تا بتواند هر زمان از روز و شب که نوزاد خواست شیردهی را خوب انجام دهد. اگر نوزاد برای شیر خوردن در چسبیدن به بدن مادر مشکل دارد با فشار دست، آغوز را از سینه خارج کرده به نوزاد بدهد.

شیردهی مهارتی یادگرفتنی است و اغلب مادران به کمک ماما برای یادگیری نحوه ی شیردهی نیاز دارند. پرسیدن ترس ندارد.

نباید به حرف افراد بی تجربه یا بدون اطلاعات علمی و پزشکی گوش سپرد مگر این که ماما یا پزشک فردی را توصیه کند تا روش شیردهی را آموزش دهد.

آمادگی برای شیردهی
برای شیردهی باید راحت ترین مکان و صندلی مناسب انتخاب شود و مادر در آن آرام بگیرد.

مادر اطمینان پیدا کند که نوزادش به سینه اش چسبیده است.

وقتی مادر شیردهی می کند، مطمئن شود که نوزاد هم سینه را می مکد و هم شیر را می بلعد.

نوزادان نیاز به تغذیه شدن و شیردهی بیش از 6 بار در 24 ساعت دارند.

سعی شود نوزاد بیدار بماند تا بتواند فعالانه سینه را بمکد.

غذیه از راه شیردهی همراه با تماس پوستی بسیار اثر بخش و کارآمد است.

مادر باید اجازه دهد با هر بار تغذیه نوزاد از هر سینه به طور کامل تغذیه شود و بعد از سینه دیگر تغذیه کند.

مادر سینه را بعد از هر شیردهی به آرامی ماساژ دهد تا از تخلیه شیر مطمئن شود.

اگر نوزاد در تماس با پوست سینه برای تغذیه و شیرخوردن مشکل دارد مهم است که با فشار سینه شیر به دهان نوزاد وارد شود تا تغذیه و شیردهی کامل انجام می شود.

مادر باید تلاش کند رژیم متعادلی را برای فرزند مهیا نماید و خود هم به اندازه کافی مایعات مناسب بنوشد (تا 8 لیوان آب در روز)

مادر هر زمان که فرصت کرد استراحت کند.

نیاز نیست که بر اساس دستور خاصی به نوزاد شیر یا مایع دیگری داده شود بلکه هر زمان نوزاد به شیر نیاز داشت باید شیردهی انجام گیرد، اما فقط استفاده از زمان بندی خاص برای شیردهی طبق دستور پزشک باید باشد.

نشانه های سیر شدن نوزاد
بچه ها بعد از شیردهی آرام می شوند.

بعد از شیردهی پوشک بچه هر بار حداقل ۶ - ۸ بار به صورت سبک یا ۴ - ۵ بار در ۲۴ ساعت با ادرار شدید خیس می شود.

در چند ساعت اول مدفوع از مکونیوم سیاه رنگ به زردرنگ تغییر می کند، بیش تر بچه ها در 3 ماه اول زندگی حداقل یک بار در روز حرکت روده ای دارند.