تفسیر آزمایش بارداری، تست بتا اچ سی جی

هورمون های HCG - LH - FSH - TSH همگی از دو بخش یا Sub Unit تشکیل می شوند : آلفا و بتا که بخش آلفا در همه ی این هورمون ها مشابه است و افتراق اینها از هم با بخش بتا صورت می گیرد . از ملاقات اسپرم و اولین تخمک لقاح پیدا میکند. تخمک لقاح یافته به طرف رحم رفته ودر جدار آن لانه گزینی میکند.بین ۱۰-۳روز بعد جفت تشکیل میشود. HCG ( هر دو بخش آلفا و بتا ) توسط سلولهای تروفوبلاستیک جفت سنتز می شود و نیمه عمر آن ۳۶ - ۱۲ ساعت است . مهمترین وظیفه این هورمون نگه داری از جسم زرد است که تولید استرادیول و پروژسترون می کند . مقدار این هورمون در حاملگی طبیعی از روز ششم تا دهم بعد از لقاح در سرم مادر بالا میرود ( حتی گاه از روز سوم لقاح هم قابل شناسایی است. ) معمولا۲۵ -۲۰ روز پس از آخرین قاعدگی ( و نه زودتر از آن ) مقدار این هورمون در ادرار مادر به اندازه ای میرسد که قابل اندازه گیری باشد .

معمولاچه زمانی این تست انجام میشود؟

این هورمون در حاملگی طبیعی ۴ - ۶ هفته بعد از شروع بارداری افزایش چشم گیر پیدا کرده وسپس کم کم افت پیدا می کند . اما در موارد حاملگی خارج رحمی - حاملگی مولار- برداشت کل رحم - کورتاژ پس از حاملگی سیر نزولی سریعتر آن را شاهد هستیم آزمایش Beta HCG عمدتا برای تشخیص حاملگی درخواست میشود اما در تشخیص مول هیداتیفرم،حاملگی خارج رحمی و نیز برخی بدخیمیها کاربرد دارد.

۱- برای تشخیص حاملگی در خون توسط این آزمایش باید۱۲- ۶ روز از لقاح گذشته باشد. متاسفانه عموم مردم بخصوص خانمهایی که حس امیدواری قویتری دارند و بیشتر هم بدنبال نتیجه منفی هستند تصور میکنند این آزمایش ۲۴ ساعت پس از آمیزش کنترل نشده مثبت میشود و بسرعت میتوانند از عدم بارداری خود با خیالی راحت آگاه شوند و جالب اینکه تصورفوق اخیرا تقویت هم شده است. درست است که سطح هورمون بتا بلافاصله پس از تشکیل جفت بالا میرود ولی غلظت آن بقئری نیست که توسط روشهای آزمایشگاهی در جهان اعم از جهان اول تا سوم قابل ارزیابی باشد و لذا باید حدود ده روز صبر کنیم که البته برای پیشگیری !!! خیلی دیر است.

۲- در هفته های ۶ - ۴ مقدار Beta HCG هر ۴۸ ساعت دو برابر میشود و اگر این افزایش به بیش از سه روز طول بکشد باید احتمال حاملگی خارج رحمی را مطرح و بررسی کنیم.

۳- در هفته دوازدهم حاملگی مقدارBeta HCG به حداکثر خود میرسد و اگر بعد از هفته دوازدهم باز هم مقدار آن افزایش پیدا کرد باید به مول مشکوک شویم و آزمایشات لازم را درخواست نماییم.

۴- وقتی مقدار Beta HCG به حدود U/L 2000 - ۱۵۰۰ برسد کیسه لقاحی داخل رحم بوسیله سونوگرافی قابل مشاهده است.پس اگر مشاهده نشد احتمال حاملگی خارج رحمی تقویت میشود.

۵- اگر Beta HCG کمتر ازU/L 1000 باشد وبیمار خونریزی واژینال داشته باشد و غلظت پروژسترون کمتراز ۵ng/mg باشد با احتمال بیش از ۹۴% حاملگی غیر طبیعی است و باید اقدامات لازم آغاز گردد.

۶- حداکثر غلظت Beta HCG درپایان ماه سوم حاملگی و تا مرز ۲۰۰۰۰۰U/L مشاهده شده است.

۷- چند روز پس از زایمان یا سقط مقدار Beta HCG به سمت صفر میل میکند.این مدت بین نه تا سی و پنج روز با میانگین ۱۹ روز است که در هر حال بستگی به غلظت اولیه آن به هنگام سقط دارد. اگر مقدار Beta HCG پس از سقط به حد منفی نرسد نشانگر باقی مادن بافتهای مولد Beta HCG در بدن و سقط ناقص است.

۸- در حاملگی خارج از رحمی ممکن است آزمایش Beta HCG منفی گزارش گردد. بهمین جهت اگر علایم بیمار مشکوک به بارداریست باید ضمن تکرار تست در چند روز آینده از روشهای دیگر تشخیصی هم استفاده گردد.

۹- در صورتیکه مقدار Beta HCG خیلی زیاد باشد (مثلا در مول) در برخی روشها و کیتهای آزمایشگاهی از جمله الیزا ، بدلیل پدیده ای بنام اثر هوک نتیجه آزمایش پایین کاذب خواهد بود و حتی ممکن است منفی هم گزارش گردد. در این موارد که هنوز به بارداری مشکوک هستید لازم است مجددا آین آزمایش را بصورت درخواست تیتراسیون به آزمایشگاه ارجاع دهید. خوشبختانه در آزمایشگاه محققین آزمایش Beta HCG و سایر تستهای هورمونی توسط دستگاه تمام اتوماتیک توسو ژاپن انجام میشود.این دستگاه با روش بسیار دقیق ایمونوفلورسانس کار میکند که با دقتی برابر ۱۰۱۵ آنالیز را انجام میدهد. یکی از مزایایی که ما همیشه در محققین از آن استفاده کرده ایم اینستکه آزمایش را با استفاده از استاندارد روزانه و کالیبراسیون منظم انجام میدهیم ولی باز، بر اساس سابقه بیمار، در مواردیکه خودمان هنوزبه نتیجه آزمایش مشکوک هستیم بلافاصله با روشهای کروماتوگرافی ستونی سرم بیمار را مورد آزمایش کنترلی قرار میدهیم.

۱۰- تحقیقات نشان داده است در برخی افراد بدلایل گوناگون از جمله آنتی بادیهای هتروفیلیک - آنتی بادیهای ضد موش - مواد شبه بتا که به پروتئینهای غیر اختصاصی در سرم متصل میشوند و نهایتا خوب جدا نکردن گلبولهای قرمز از سرم توسط همکاران آزمایشگاهی موجب میشود نتیجه آزمایش مثبت کاذب گردد. فرد باردار نیست ولی از این آزمایشگاه به آن آزمایشگاه دائما جواب مثبت میدهند ولی خبری از بچه نخواهد شد. درآزمایشگاه محققین بارها این مورد را تجربه کرده ایم و راه علاج ابدا این نیستکه تست را برای آزمایشگاه دیگری بفرستند بلکه کافیست درخواست شود تست بتا با روش دیگری بجز الیزا انجام شود.