تغذیه مناسب در دوران بارداری، چگونه باید باشد؟

نیازهای غذایی مادر در ۹ ماه آبستنی
الف)در اوایل دوران آبستنی (1 تا 3 ماهگی تمام)
-در این دوران که اعضای مختلف بدن جنین تشکیل می شود ,تغذیه صحیح مادر به ویژه از نظر کیفیت ,اهمیت به سزایی دارد.متاسفانه در این دوران تعداد زیادی از مادران به عوارض گوارشی مانند تهوع,استفراغ و کم اشتهایی دچار می شوند و همین مساله اثرات منفی بر دریافت مواد غذایی آنان دارد.به همین جهت توصیه می شود که آبستن شدن باید با برنامه ریزی صحیح انجام شده و هر خانمی هنگامی باید آبستن شود که از نظر تغذیه مشکلی نداشته باشد,تا کمبود های قبلی همراه با ناراحتی های دوران بارداری ,اورادچار سوء تغذیه نکند.در صورت بروز عوارض فوق ,مادر باید بداند که این دوران زود گذر است و با کمی دقت در انتخاب مواد غذایی ,به ویژه از نظر کیفی,به خوبی می تواند آن را یشت سر بگذراند.خالی بودن معده,یبوست و خستگی های جسمی و روحی می تواند موجب تشدید این ناراحتی ها شود.بنابراین در صورت بروز علائم و عوارض فوق,استفاده از غذاهای سبک ,کم حجم و زود هضم در دفعات متعدد اغلب مفید می باشد.رژیم غذایی این مادران باید کم آب وکم چرب باشد(غذاهایی مانند نان برشته ,ینیر ,کباب,تخم مرغ آب یز,سیب زمینی و مربا غذاهای مناسبی هستند.)در این حالت بهتر است ا آشامیدن مایعات زیاد خودداری شود.استراحت بعد از غذا حتی برای مدت خیلی کوتاه نیز می تواند در بر طرف کردن حالت تهوع موثر باشد.

در شرایط حادتر,خوردن تکه ای کوچک از یخ یا گذاشتن کیسه یخ روی معده به مدت چند دقیقه می تواند موثر باشد.در صورت وجود یبوست,استفاده از غذاهای ملین مانند میوه های خشک(انجیر خشک,آلوی خیسانده,قیسی,برگه)سبزی هایی مانند کاهو ,خیار و نخود سبز پخته و اضافه کردن روغن زیتون یا هر روغن مایع دیگری به سالاد ,به برطرف کردن یبوست کمک می کند.

ب)اواسط دوران آبستنی (۴ تا ۶ ماهگی تمام)
در این دوران رشد جنین سریع تر از قبل است ومادر دیگر از بی اشتهایی وتهوع ماههای اول رنج نمی برد,ولی نیاز او به مواد غذایی جهت حفظ سلامت خود و جنین بیشتر می شود.

ج)اواخر دوران آبستنی (7 تا 9 ماهگی تمام)
در ماههای آخر آبستنی ,جنین رشد سریع تری دارد.در این دوره مادر باید برنامه غذایی خود را طوری ترتیب دهد که هم رشد جنین به خوبی تامین شود و هم اندوخته کافی برای یک دوران شیر دهی موفق در آینده داشته باشد.بنابراین مادر آبستن باید در طول دوران بارداری از تمام گروههای مواد غذایی در حد اعتدال مصرف کند و تعادل و تنوع غذایی را با استفاده از گروههای غذایی ذیررعایت نماید:

۱- مواد لبنی(شیر ,ماست,دوغ,ینیرو...)
2- انواع گوشت ها (گوشت گوسفند ,گوساله,مرغ و ماهی )و مواد غنی از پروتئین(تخم مرغ و حبوبات)
۳- مواد نشاسته ای (نان,آرد گندم,برنج,ذرت و فراورده های غلات مانند ماکارونی و...)
4- انواع میوه ها
۵- سبزی های مختلف

مصرف روزانه پنج گروه غذایی بالا به همذراه مقداری چربی و شیرینی در حد تعادل به منظور دریافت انرژی بیشتری که مورد نیاز دوران بارداری است ,برنامه غذایی یک زن آبستن را تشکیل می دهد.مقدار مورد نیاز از گروههای مواد غذایی در دوران آبستنی به شرح زیر است:

۱- گروه لبنیات: هر روز ۴ سهم (واحد)یا جایگزین آن مصرف شود.یک سهم از لبنیات عبارت است از یک لیوان شیر (۲۴۰ میلی لیتر ,تقریبا" معادل یک چهارم لیتر )یا یک شیشه شیر پاستوریزه کوچک.این ۴ سهم می تواند ۴ لیوان شیر ,یا ۴ لیوان ماست یا ۲ لیوان شیر و ۲ لیوان ماست باشدو یا جایگزین های دیگر این گروه مثل دوغ,کشک و پنیر باشد.

۲-گروه گوشت وحبوبات: شامل انواع گوشت ,تخم مرغ و حبوبات است.از این گروه روزانه باید۱۲۰ گرم یا ۴ (واحد) مصرف شود .یک سهم گوشت معادل ۳۰ گرم گوشت پخته لست که می تواند با ۳۰ گرم پنیر (از گروه لبنیات )با یک عدد تخم مرغ یا نصف فنجان حبوبات پخته شده جایگزین شود .از این گروه بهتر است جایگزین های متنوع و مختلف استفاده شود.

۳- گروه مواد نشاسته ای: از این گروه روزانه ۶ تا ۱۱ سهم یا جایگزین آنها مورد نیاز است .یک سهم نان برابر ۲۵ تا ۳۰ گرم نان برابر ۲۵ تا ۳۰ گرم نان است (یک کف دست از نان بربری )که می تواند با نصف فنجان برنج پخته جایگزین شود.از این گروه بهتر است جایگزین های متنوع و مختلف استفاده شود.

۴-گروه میوه جات: از گروه میوه جات روزانه بین ۲ تا ۴ سهم (واحد) باید مصرف شود .یک سهم میوه می تواند یک عدد پرتقال متوسط یا سیب درختی متوسط باشد.همچنین نصف موز بزرگ ,نصف گریپ فروت,دو عدد نارنگی متوسط ,یک عدد لیمو ترش و دا دک چهارم طالبی کوچک هم یک واحد میوه محسوب می شود.در این گروه باید از میوه های متنوع در طول روز استفاده کرد.

۵-گروه سبزی ها: توصیه می شود هر روز انواع سبزی ها مصرف شود.گوجه فرنگی ,سبزی هایی با برگ سبز تیره(مانند اسفناج یا کاهو)یا سبزی های زرد(مانند هویچ یا کدو حلوایی)نمونه هایی از گروه سبزی ها هستند. از این گروه باید ۲ تا ۴ سهم استفاده شود .یک سهم سبزی ,معادل یک فنجان سبزی خام یا نصف فنجان سبزی پخته است.

مادر آبستن باید هر روز از هر پنج گروه فوق ,همراه با مقدار کمی چربی (کره,خامه,روغن گیاهی و...)و شیرینی (ژله ,عسل ,مرباو...)استفاده نماید.مواد غذایی اصلی و ضروری دوران آبستنی که سلامت مادر و جنین را تامین می کند. مواد غذایی را که یک خانم باردار مصرف می کند از راه جفت به جنین او می رسد ,بنابراین خانم باردار باید مواد غذایی تازه مانند سبزیجات و میوه جات مصرف نموده و از خوردن مواد چرب,شور و تحریک کننده و غذاهای کنسرو شده که به صورت تجاری تهیه شده و دارای مواد افزودنی و نگهدارنده هستند ,خودداری نمابد .همچنین در پختن مواد غذایی باید از چربیهای اشباع نشده گیاهی (روغنهای ذرت,زیتون و آفتابگردان)استفاده شود.از آنجا که قهوه و چای و شکلات گرم ,دارای کافئین و نئین بوده و این مواد از راه جفت به سرعت به جنین می رسد ,بنابراین مادر می تواند از ابتدا روزانه ۳ فنجان از این مواد مصرف نموده و به تدریج مقدار آن را کم کند .