منع مصرف دارو در بارداری، هفته های اول

سوال
باسلام خوردن داروهفته اول ودوم بارداری ضرردارد ؟

جواب
سلام
مصرف بسیاری از داروها هنگام بارداری برای جنین در حال شکل‌گیری خطرناک است. احتمال بروز ناهنجاری‌های جسمی و ذهنی در جنین در حال رشد، باعث ممنوعیت مصرف بسیاری از داروها در دوران بارداری می‌شود. به همین دلیل مصرف بسیاری از داروها هنگام تشخیص بارداری قطع می‌شود و تجویز آنها به دلیل وقوع بارداری متوقف می‌شود یا داروهای کم‌خطرتر جایگزین داروهایی با احتمال ایجاد خطر بیشتر برای جنین می‌شود.اما بعضی از داروها برای مدت زمانی بیشتر از زمان مصرف در بدن باقی می‌مانند؛ ساختمان شیمیایی این داروها و نحوه توزیع آنها در بافت‌های بدن باعث می‌شوند که زمان لازم برای پاک شدن کامل آنها از بدن و بی‌خطر شدن مصرف قبلی آنها برای جنین در حال شکل‌گیری، طولانی‌تر از سایر داروها باشد و در صورتی که بارداری در زمان وجود آنها در بدن مادر اتفاق بیفتد احتمال بروز ناهنجاری در جنین وجود داشته باشد. به همین دلیل مصرف این داروها باید چند ماه ـ‌ و حتی گاهی چند سال ـ‌ قبل از آغاز بارداری قطع شود یا به عبارت دیگر زمان شروع بارداری، تا مدتی بعد از اتمام مصرف این داروها به تعویق بیفتد. شاید اطلاع از وجود چنین داروهایی یا دانستن نام و مشخصات آنها در داشتن بارداری کم‌دغدغه‌تر و نوزادی سالم‌تر بی‌تاثیر نباشد. مهم‌ترین داروهایی که در این دسته قرار می‌گیرند عبارتند از:
داروهای هورمونی و شیمی‌درمانی
دانازول: یک داروی هورمونی که برای درمان اختلالاتی مثل اندومتریوز، بیماری‌های فیبروکیستیک سینه و... مورد استفاد قرار می‌گیرد. مصرف این دارو نیز باید پس از اطمینان از عدم بارداری مصرف‌کننده شروع شود. استفاده از یک روش پیشگیری از بارداری مطمئن نیز تا انتهای دوره درمان و سه ماه پس از اتمام درمان ضروری است.
انواع داروهای هورمونی: نه تنها مصرف هر نوع داروی هورمونی در دوران بارداری مطلقا ممنوع است؛ بلکه مصرف بعضی از این داروها باید قبل از بارداری قطع شود.
انواع داروهای شیمی درمانی: مصرف بسیاری از داروهای شیمی درمانی باید در صورت امکان چند ماه قبل از بارداری برنامه‌ریزی‌شده و با دستور پزشک معالج قطع شود.
داروهای درمان آکنه
آسیترتین: داروی آسیترتین با نام تجاری نئوتیگازون؛ برای درمان آکنه مقاوم به درمان که با مصرف داروهای دیگر بهبود پیدا نکرده باشد، پسوریازیس و اختلالات جدی کراتینیزاسیون (ضخیم شدن بیش از حد پوست) تجویز می‌شود.
اگر این دارو برای خانم‌هایی که در سنین باروری قرار دارند تجویز شود حداقل یک ماه قبل از شروع درمان، در حین درمان و تا سه سال بعد از قطع مصرف دارو، استفاده از دوروش موثر پیشگیری از بارداری توسط این خانم‌ها ضروری است. بهترین راه اطمینان از باردار نبودن بیمار شروع مصرف دارو در روزهای دوم یا سوم قاعدگی است. احتمال بروز ناهنجاری در جنین حین مصرف دارو بسیار زیاد است.
ایزوترتینوئین: کپسول‌های ایزوترتینوئین با نام‌های تجاری روآکوتان، دکوتان، آکوتان، آکنه‌ترون و... از جمله داروهایی هستند که برای درمان آکنه‌های مقاوم به درمان، مصرف می‌شوند.
گذشته از اقدامات آزمایشگاهی و مراقبت‌های پزشکی لازم در حین مصرف این دارو برای اطمینان از عدم بارداری مصرف‌کننده، زنانی که در سنین باروری قرار دارند باید پس از منفی شدن تست بارداری، مصرف دارو را در روز دوم قاعدگی شروع کنند و تا پایان مصرف دارو و سه ماه بعد از مصرف آخرین کپسول از یک روش پیشگیری مطمئن برای جلوگیری از وقوع بارداری استفاده کنند. در صورتی که بارداری در حین مصرف این دارو اتفاق بیفتد احتمال بروز ناهنجاری‌های جدی در جنین بسیار زیاد خواهد بود.
داروی طاسی پدر
فیناستراید: با نام تجاری فین‌پشیا، دارویی است که توسط بسیاری از مردان جوان برای جلوگیری از ریزش مو و طاسی مصرف می‌شود. انجام مراقبت‌های لازم برای پیشگیری از بارداری توسط خانم‌هایی که همسرشان قرص فیناستراید مصرف می‌کند و همچنین خودداری از تماس با قرص‌های خورده شده فیناستراید توسط خانم‌های باردار، یکی از نکاتی است که در بعضی منابع مورد تاکید قرارگرفته است. علت این احتیاط احتمال بروز ناهنجاری جنسی در جنین پسر درصورت تماس مادر باردار با این داروست.
البته باید بدانید که حتما برای مصرف هر نوع دارویی با متخصص زنان مشورت کنید. این امر به ویژه در سه ماه اول بارداری بسیار مهم است. مصرف داروهای ضد بارداری و مولتی ویتامینها باید با شروع بارداری قطع شوند. دو گروه از آنتی‌بیوتیک‌ها باعث افزایش خطر نقایص هنگام تولد می شوند:
1- سولفونامیدها (مانند کوتریموکسازول یا باکتریوم)
۲- نیتروفورانتوئین‌ها (مانند ماکروبید)
در کل داروها از نظر خطر در دوران بارداری به چند دسته تقسیم می شوند که در زیر توضیح داده شده اند. در بروشور موجود در جعبه هر دارو نوشته شده که آن دارو در کدام دسته قرار دارد.
گروه A:
مطالعات کافی در زنان حامله, خطری را برای جنین برای سه ماهه اول حاملگی نشان نداده است.شواهدی از خطر در مورد مصرف دارو در بقیه دوران حاملگی وجود ندارد
گروه B:
مطالعات در حیوانات خطری را برای جنین نشان نداده است.. ولی مطالعات کافی در زنان حامله وجود ندارد.. یا اینکه مطالعات در حیوانات بیانگر ایجاد عارضه جانبی در جنین بوده است.ولی مطالعات کافی در زنان حامله خطری را برای جنین در سه ماهه اول حاملگی نشان نداده است. وشواهدی از خطر در مورد مصرف دارو در بقیه دوران حاملگی وجود ندارد
گروه C:
مطالعات در حیوانات نشان داده است که این دارو اثرات جانبی دارد ولی مطالعات کافی برای انسان در دسترس نیست. با اینحال منافع استفاده از دارو در زنان حامله ممکن است در مقابل خطرات احتمالی آن بیشتر باشد.. یا اینکه هیچ گونه مطالعه ای در حیوانات و یا مطالعات کافی در انسان وجود ندارد
گروه D:
شواهدی مبنی بر وجود خطر برای جنین انسان وجود دارد ولی در بعضی از موارد منافع دارو ممکن است استفاده از آن را اجتناب ناپذیر نماید... و در مقابل منافع دارو خطرات احتمالی دارو را باید پذیرفت
گروه X:
مطالعات در حیوانات یا انسان بیانگر ایجاد ناهنجاریهای حنینی بوده است.. یا عوارض جانبی گزارش شده موید ایجاد خطرات در جنین است. به دلیل این خطرات به طور واضح , مصرف این داروها در دوران حاملگی ممنوع است.
در هر حال به هیچ وجه دارویی را خودسرانه مصرف نکنید و با متخصص زنان مشورت نمائید.