سردردهای زمان پریود، دلیلش چیه؟

سید احسان محمدیان نژاد، متخصص بیماری‌های مغز و اعصاب است که در مرکز ام‌اس ابن سینای اهواز هم فعالیت می‌کند. با وی در مورد تفاوت‌های سردردهای میگرنی در بین زنان و مردان گفت‌وگو کردیم که در ادامه می‌خوانید.

سردردهای میگرنی در زنان به چه صورت تغییر می‌کند؟
مشاهده شده میگرن در ۷۰ درصد موارد در زنانی که باردار می‌شوند، کاهش پیدا کرده است. میگرن قاعدگی نیز دو نوع است. یک نوع میگرن قاعدگی داریم که فقط در دوران قاعدگی بروز می‌کند، نوع دوم میگرنی است که همیشه وجود دارد اما در زمان قاعدگی شدت می‌گیرد.
سردردهای میگرن هر دوی این بیماران با بارداری، بهبود قابل توجهی پیدا می‌کند. در 25 تا 30 درصد موراد امکان دارد میگرن در دوران بارداری بهتر نشود. حتی امکان دارد در این درصد میگرن شدت بگیرد یا برای اولین بار بروز پیدا کند.
در دوران شیردهی، میگرن به چند دلیل تشدید می‌شود. یکی اینکه میزان استروژنی که در دوران بارداری زیاد شده بود، پس از بارداری به میزان اولیه خودش باز می‌گردد.
علت دیگرش بیخوابی و استرس مادر در نگهداری از کودک است که باز عامل تشدید کننده بیماری است.

به صورت کلی چه تفاوت‌هایی بین سردردهای میگرنی زنان و مردان وجود دارد؟
علت میزان بالای شیوع سردردهای میگرنی در زنان در مقایسه با مردان بیشتر به عوامل هورمونی باز می‌گردد. بخشی از آن هم به این علت است که عوامل برانگیزاننده میگرن در زنان نسبت به مردان بیشتر است.
مثل اختلالات هورمونی، استرس، اضطراب، افسردگی و بیماری‌های روانی که در زنان شیوع و فراوانی بیشتری نسبت به مردان دارد. اما دلیل اصلی، همان تغییرات هورمونی است.
در رابطه با استرس باید اشاره کرد زنان به علت شرایط روحی یا شرایطی که در زندگی با آن مواجه هستند بیشتر در معرض اضطراب و افسردگی قرار می‌گیرند و همین موضوع عوامل میگرن را در آنها تشدید می‌کند.
پیش از بلوغ، این پسران هستند که نسبت به دختران درصد بالایی سردرد میگرنی را تجربه می‌کنند، اما پس از بلوغ، تعداد این سردردها در زنان بیشتر از مردان است. بنابراین مشخصاً علت این رفتار به عوامل هورمونی باز می‌گردد.
با این حال درصد تعداد میگرن در مردان پیش و پس از بلوغ فرقی نمی‌کند و این عوامل هورمونی روی آنان تاثیری ندارد.
اما در مورد زنان بیشترین شیوع میگرن بلافاصله پس از دوره قاعدگی در آن‌هاست. البته باید در نظر داشت که درمان میگرن در زنان و مردان متفاوت نیست اما ما در انتخاب بعضی از داروها در زنان با احتیاط بیشتری عمل می‌کنیم.
تعدادی از داروها در دوران بارداری، عوارض جنینی زیادی دارند.
تعدادی از آنها موجب افزایش وزن در زنان می‌شوند و برخی سیکل دوران ماهیانه را دچار اشکال و اختلال می‌کنند. داروهایی نیز هستند که خاصیت باروری را در طول زمان دچار تغییر می‌کنند.
به همین علت به جز این موارد که در آنها با دقت بیشتری باید دارو تجویز کرد، هیچ تفاوتی در اصول درمان میگرن در زنان و مردان نیست. تنها موارد خاصی وجود دارد که به هورمون درمانی زنان منجر می‌شود.
با این درمان مشکل میگرن بیمار نیز برطرف می‌شود. این موضوع را نیز باید در نظر داشت که قرص‌های پیشگیری از بارداری در برخی زنان از عوامل تشدید میگرن است و در برخی دیگر میگرن را تسکین می‌دهد.
اگر بیمار زنی فقط در زمان تخمک‌گذاری در میانه سیکل خود به سردرد میگرن مبتلا شود فقط با مصرف قرص‌های پیشگیری و مهار تخمک‌گذاری، میگرن را نیز برطرف کرده است.

درمان میگرن تا چه اندازه اثربخش است و طول می‌کشد؟
دوره درمان میگرن بین شش ماه تا یک سال است که پس از آن با قطع تدریجی دارو و رعایت جلوگیری از قرار گرفتن در معرض عوامل محیطی برانگیزاننده سردردهای میگرنی غیردارویی به معالجه کامل می‌انجامد.
با رعایت این موارد حدود 50 تا 70 درصد بیماران از این روش درمانی سود برد‌ه‌اند. این عوامل برانگیزاننده می‌تواند آلودگی هوا و سیگار، کم خوابی و پرخوابی، کم خوری و پرخوری، گرما و سرما، استرس، رژیم‌های غذایی ناسالم، غذاهای محرک مثل فلفل و سیر و ترشی، غذاهای چرب و سرخ کردنی، نوشابه‌های گازدار ، و شیرین کننده‌های مصنوعی باشد.
موارد و عوامل برانگیزاننده در هر فرد متفاوت است و ما با توجه به شرایط هر فرد با مشاوره خود وی تصمیم می‌گیریم بیمار بهتر است از کدام موارد اجتناب کند.

با یائسگی هم شاید خلاص نشوید!
یائسگی با اتمام کامل قاعدگی و تخمک‌گذاری، یک روزه رخ نمی‌دهد بلکه ممکن است بدن ماه‌ها و حتی سال‌ها تحت تاثیر این تغییرات باقی بماند. در روند یائسگی حدود ۵۰ درصد زنان دچار درجاتی از کاهش توانایی جسمی و احساسی می‌شوند.
حدود 25 درصد از آنها نیز از دردهای مفصلی، ضربان قلب نامنظم، گرگرفتگی و سردرد رنج می‌برند. برای برطرف کردن این علائم می‌توان از هورمون‌های جایگزین استفاده کرد.
با این حال تمامی درمان‌ها عوارض جانبی خود را دارند و باید حتما به‌طور صحیح و با مشورت پزشک انتخاب شوند.

پنیر، شکلات و پیتزا نخورید
محرک‌های غذایی لزوما در تمامی بیماران ایجاد سردرد میگرنی نمی کنند بلکه ممکن است برای هر بیمار ماده غذایی خاصی محرک حمله میگرن شود بنابراین در مورد فهرست محرک‌های غذایی متخصص خود باشید و به صورت تجربی این خوراکی‌ها را شناسایی کنید.
طبیعتا با حذف این مواد غذایی از ابتلا به سردرد جلوگیری خواهید کرد.
به‌طور کلی بهتر است از مصرف این مواد غذایی پرهیز کنید: پنیرهای به عمل آورده شده، پنیر چدار، پنیر خامه‌ای، پنیر کپک‌زده، پنیر کهنه، ترشی، شور، شکلات، مواد تخمیر شده و کهنه، آجیل و تنقلات، کره، بادام‌زمینی، شیرینی‌های شکلات‌دار یا پنیری مثل کیک پنیر، سویاسس، گوشت شور و دودی، ماهی شور و دودی، میوه‌های ترش، موز ، پیتزا، مقدار زیاد چای، قهوه و نوشیدنی‌های کولا و کافئین‌دار، سوسیس، کالباس، جگر مرغ و نوشیدنی‌های الکلی.

زایمان و سردردهای تنشی
ابتلا به سردرد بعد از زایمان و دردهای زایمانی شایع است. این نوع سردرد به واسطه افت شدید سطح استروژن و پروژسترون رخ می‌دهد و اغلب از نوع تنشی (درد به صورت یک نوار محکم در اطراف سر و با کیفیت فشارنده خفیف) است اما بیماران میگرنی هم بعد از زایمان می‌توانند دچار سردرد شوند. با این حال سردرد آنها اغلب خفیف‌تر از زمان عادی است.

برای کاهش شدت حملات میگرن به توصیه‌های زیر عمل کنید
√ هر روز سه وعده غذایی و یک میان‌وعده در آخر شب بخورید یا شش وعده غذایی کوچک در طول روز بخورید و از گرسنگی پرهیز کنید.
√ از کشیدن سیگار بپرهیزید چراکه می‌تواند باعث سردرد یا تشدید آن شود.
√ از خوردن مواد غذایی شیرین با شکم خالی بپرهیزید و آنها را به هیچ عنوان جایگزین وعده غذایی نکنید.
√ برای مصرف غذا زمان خاصی را مشخص کنید. خوردن وعده غذایی را به تاخیر نیندازید یا آن را حذف نکنید. انجام ورزش روزانه را هم فراموش نکنید.
√ تمامی مواد غذایی به‌خصوص مواد پروتئینی باید تازه تهیه و آماده شود. در خوردن غذایی که بیش از دو یا سه روز در یخچال مانده است، احتیاط کنید.
√ داروهای تجویز شده را مصرف کنید و زمان مصرف آنها را تغییر ندهید. همچنین دوز آنها را بدون مشورت پزشک افزایش ندهید.

سردرد بعد از دوران قاعدگی
اما علت سردرد بعد از اتمام دوره قاعدگی چیست؟ می‌توان گفت سردرد بعد از دوره قاعدگی به دلایل مختلفی همچون کم آبی بدن، استرس، عوامل ژنتیکی، رژیم غذایی یا چندین علت دیگر رخ می‌دهد.