بهداشت روان در دوران بارداری، چه اهمیتی دارد؟

در سه‎ماهه اول، مادر نگرانی‎هایی در ارتباط با پذیرش بارداری، سلامت جسمی، تغییر در نقش‎های خانوادگی و اجتماعی دارد که موجب بروز اضطراب می‎شود. در سه‎ماهه دوم، مادر با احساس حرکت جنین و شنیدن صدای قلب او، بارداری را واقعاً احساس می‎نماید و تصورات و تخیلات مناسب در مورد نوزاد در او افزایش می‎یابد. در سه‎ماهه سوم، ترس ممکن است به علت نگرانی از عوارض زایمان، دیر رسیدن به بیمارستان، شدت دردهای زایمان و ... در مادران ایجاد شود.

بهداشت روانی در سه‎ماهه اول بارداری

در آغاز بارداری، فرد نگرانی‎هایی در ارتباط با پذیرش بارداری، سلامت جسمی، از دست دادن تناسب اندام و تغییر در نقش‎های خانوادگی و اجتماعی دارد که موجب بروز اضطراب می‎شود. تغییرات جسمی و رفتاری زیادی مانند دردناکی، احساس سنگینی، تهوع و استفراغ صبحگاهی، خستگی، سستی، بی‎میلی و طلب غذاهای غیرعادی در این دوره مشاهده می‎گردد که علت این تغییرات در بعضی مواقع، اشکال در تطابق با بارداری است. برخی معتقدند در سه‎ماهه اول، کودک آینده هنوز برای مادر یک واقعیت محسوب نمی‎شود و جنین هنوز جزئی از بدن خود مادر است و به‎عنوان یک شخصیت مستقل در نظر گرفته نمی‎شود. در این دوره، مادر با احساس‎های دوگانه و هم‎زمان به صورت عدم دوست داشتن و علاقه به کودک و تلاش در راه دوست داشتن نوزاد، مواجه است و یا احساس‎ تنفر نسبت به نوزاد در فرد مشاهده می‎شود. به‎طور کلی، مهم‎ترین وظیفه در این سه‎ماهه، کمک کردن و استفاده از کلیه امکانات جهت تطابق و قبول بارداری، آگاهی یافتن از تغییرات این دوره و حفظ روابط سالم در خانواده است.

بهداشت روانی در سه‎ماهه دوم بارداری

در سه‎ماهه دوم با پیشرفت طبیعی بارداری، حدود ماه چهارم، حرکات جنین به‎وسیله مادر احساس می‎شود. این احساس، تجربه‎ای هیجان‎آور و لذت‎بخش برای اکثر زنان است. مادر به هیجانات خود توجه نموده و با احساس حرکت جنین در حدود هفته ۱۶ تا ۱۸ و شنیدن صدای قلب جنین، بارداری را واقعاً احساس می‎کند و تصورات و تخیلات مناسب در مورد نوزاد، در او افزایش می‎یابد. غالباً این احساسات موجب خشنودی و تطابق بیشتر زن با استرس‎های دوران بارداری می‎شود. در این زمان است که مادر به انتخاب نام برای نوزاد خود و آراستن محیط می‎پردازد و در مورد جنس بچه سئوال می‎کند و او را به‎عنوان یک انسان جدید می‎پذیرد. در این دوره، مادر شروع به خیال‎بافی مثبت در مورد کودک خود می‎کند. او دیگر بارداری خود را پذیرفته و با پذیرش بارداری، احساس‎های متناقض و منفی کاهش می‎یابد و اضطراب‎ و نگرانی سه‎ماهه اول، کمتر شده اما به‎دلیل پیشرفت بارداری و بروز تغییرات هورمونی، نوسان‎های خلقی به‎صورت افسردگی و شادی ایجاد شده، مادر حساس و زودرنج می‎شود، اشتها نوسان پیدا می‎کند و ممکن است تمایل به خوردن غذاهای غیرعادی ایجاد گردد. مراقبین بهداشتی در این دوره با اجازه دادن به مادر برای گوش دادن به صدای قلب جنین، می‎توانند به تطابق و قبول بارداری کمک کنند. توصیه به آراستن محیط، تهیه لباس نوزاد و انتخاب نام برای کودک آینده، تصورات مادر را افزایش داده و این تصورات را جایگزین اضطراب و نگرانی‎های قبلی می‎نماید. به مادران پیشنهاد می‎شود در این دوره، به خود و جنین خود زیاد فکر کنند و حتی رؤیاهایی در مورد او داشته باشند.

بهداشت روانی در سه‎ماهه سوم بارداری

با وارد شدن تدریجی مادر به سه‎ماهه سوم بارداری و با رشد جنین در ماه‎های آخر، حرکت و فعالیت مادر کم می‎شود و از سوی دیگر، فکر رسیدن زمان زایمان، زن باردار را دچار اضطراب می‎کند و مشکلات جسمی و اضطراب، موجب کاهش خواب در ماه‎های آخر می‎گردد و نگرانی‎هایی که در سه‎ماهه دوم کاهش یافته بود، در این دوره مجدداً افزایش می‎یابد. ترس از زایمان و ترس از مرگ در این دوران، متداول است. ترس ممکن است به علت نگرانی از عوارض زایمان، دیر رسیدن به بیمارستان، شدت دردهای زایمان، بستری شدن در محیط ناآشنای بیمارستان و یا تنها ماندن هنگام زایمان و ... ایجاد شود. در این ماه‎ها، زن باردار مشتاق است از شکل، جنسیت و سلامتی جنین خود، آگاه باشد. ممکن است نگران باشد که آیا بارداری را به خوبی طی خواهد کرد؟ دستورات را به‎خوبی انجام خواهد داد؟ چنین تصوراتی کاملاً طبیعی است. بسیاری از این نگرانی‎ها با شرکت در کلاس، آموزش‎های انفرادی زنان باردار، آماده شدن برای زایمان و یافتن پاسخ سئوالات احتمالی، برطرف می‎شود.