مشکلات رشد جنین، بزرگتر از حد متوسط است!

یکی از دلایل عمده برای مراقبت در دوران بارداری،اطمینان از رشد مناسب فرزند شماست. یک پزشک به طور کلی میزان رشد را با اندازه‌گیری ارتفاع قله‌ای رحم تعیین می‌کند.
به عنوان یک قانون کلی ( در بارداری تک جنینی )، اندازۀ بالای استخوان شرمگاهی تا بالای رحم به سانتیمتر، تقریبا با تعداد هفته‌های بارداری برابر است. در صورتی که پزشک شما متوجه شود که این اندازه بیشتر یا کمتر از حد مورد انتظار است، ممکن است برای ارزیابی دقیق‌تر رشد بچه به انجام یک سونوگرافی توصیه کند.
در طول بررسی، تکنسین قسمت‌های مختلف بدن جنین را برای پیدا کردن وزن تقریبی جنین اندازه‌گیری می‌کند. آن برآورد سپس با وزن متوسط جنین‌ها در همان سن بارداری مقایسه و به صدک خاصی نسبت داده می‌شود.
صدک 50 حد متوسط است. ولی از آنجا که جنین‌ها (مانند نوزادان،نوپایان،خردسالان،نوجوانان و بزرگسالان) در اندازه‌های متفاوت هستند، حدی از وزن طبیعی وجود دارد. هر چیزی که بین صدک 10 و صدک 90 باشد، طبیعی قلمداد می‌شود.
این حد بالایی و پایینی تا اندازه‌ای اختیاری است. اشاره دارد که ۱۰ درصد از جمعیت بزرگ‌تر از حد معمول و ۱۰ درصد کوچک‌ترند، ولی این اظهار دقیقا صحت ندارد. اکثر جنین‌های زیر صدک ۱۰ تا بالای صدک ۹۰ کاملا طبیعی‌اند. اما برخی از آن‌ها ممکن است در حد طبیعی رشد نکنند و به مراقبت‌های بیشتری نیاز داشته باشند.

بچه‌های کوچک‌تر از حد متوسط

جنینی که وزن آن زیر صدک 10 برآورد می‌شود، ممکن است محدودیت رشد داخل رحمی داشته باشد. محدودیت رشد داخل رحمی می‌تواند به تولد نوزادی کوچک‌تر از سن بارداری منجر شود. محدودیت رشد داخل رحمی علل احتمالی زیادی دارد، که شامل موارد زیر است.
- جثۀ بچه کوچک، ولی از جهات دیگر عادی است: درست مانند افراد بزرگسال سالمی که جثه‌های متفاوت دارند. جنین‌ها هم به همین منوالند.
- ناهنجاری‌های کروموزومی: این علت با شروع محدودیت رشد داخل رحمی زودهنگام شایع‌تر است که در سه ماهۀ دوم رخ می‌دهد.
- مواد سمی محیطی: کشیدن سیگار به طور متوسط موجب کاهش وزن تولد بین ۱۲۵ تا ۲۵۰ گرم می‌شود. مصرف مداوم الکل (حداقل یک تا دو بار در روز ) و مصرف کوکائین نیز می‌تواند باعث کم‌وزنی هنگام تولد شود.
- عوامل ژنتیکی: برخی عوامل ژنتیکی باعث می‌شود جنین کمتر از حد متوسط رشد کند.
- ناهنجاری‌های قلبی و گردش خون در جنین: مثال‌ها شامل نقایص قلبی مادرزادی یا ناهنجاری‌های بند ناف است.
- مواد غذایی ناکافی برای مادر: تغذیۀ مناسب به خصوص در سه ماهۀ سوم حائز اهمیت است.
- عفونت از جمله سیتومگالوویروس ، سرخجه و توکسوپلاسموز
- بارداری چند قلویی: پانزده تا 25 درصد از دوقلوها، و حتی بیشتر سه‌قلوها، دچار محدودیت رشد داخل رحمی‌اند. دوقلوها تا 28 تا 32 هفتگی به همان نسبت تک جنین‌ها رشد می‌کنند، بعد منحنی رشد دوقلوها افت می‌کند.

تشکیل جنین (از ابتدا تا پایان نه ماه)
- عوامل جفتی و مشکلات جفتی-رحمی: از آنجا که جفت مواد غذایی و اکسیژن را برای جنین تامین می‌کند، در صورتی که عملکرد آن ضعیف باشد یا خون به راحتی از رحم به جفت جریان نداشته باشد، ممکن است جنین به نحو مناسب رشد نکند.
خانم‌هایی که دچار سندرم پادتن ضد فسفولیپید (یک مشکل در رابطه با لخته شدن خون)، خون‌ریزی عودکننده، بیماری عروقی یا فشار خون مزمن هستند، در معرض خطر محدودیت رشد داخل رحمی‌اند، زیرا این شرایط موجب عملکرد ضعیف جفتی می‌شود. مسمومیت بارداری نیز می‌تواند به عملکرد جفتی آسیب برساند و به محدودیت رشد داخل رحمی منجر شود.
نوع واکنش پزشک شما نسبت به محدودیت رشد داخل رحمی، به شرایط فردی‌تان بستگی دارد. جنین‌هایی که محدودیت رشد داخل رحمی جزئی و کروموزوم‌های طبیعی دارند، و هیچ نشانه‌ای از عفونت ندارند، احتمال می‌رود وضعیت خوبی داشته باشند.
به هر حال، گاهی زایمان پیش از موعد مجاز است، زیرا جنین ممکن است در اتاق نوزادان بهتر از داخل رحم، رشد کند. نوع واکنش پزشک شما به نشانه‌های محدودیت رشد داخل رحمی هم به علت بروز مشکل و هم به سن بارداری که تشخیص داده شده است، بستگی دارد.
او ممکن است به مراجعات بیشتری به مطب، استراحت مطلق، بررسی‌های اولتراسون منظم، بررسی ضربان قلب جنین یا سایر آزمایش‌ها توصیه کند. اگر مشکل حاد باشد ولی به مدت کافی از بارداری گذشته باشد، ممکن است دکتر به انجام زایمان طبیعی توصیه کند.
در بسیاری موارد، نوزادان کوچک‌تر از سن بارداری کاملا طبیعی‌اند. گرچه، متاسفانه، موارد حاد بعدا با مشکلات یادگیری در طول زندگی یا حتی مرگ جنینی مربوط می‌شود، که به همین دلیل انجام برخی از اشکال مراقبت از جنین توسط پزشک، دارای اهمیت است.

بچه‌های بزرگ‌تر از حد متوسط

بچه‌ای که وزن تخمینی او بالای صدک ۹۰ باشد، ممکن است ماکروسومی(بزرگی جثه) داشته و از سن بارداری خود بزرگ‌تر باشد. دلایل مختلف متعددی می‌تواند دلیل داشتن یک نوزاد استثنایی بزرگ را برای یک زن توضیح بدهد، که از جمله موارد زیر است:
- مادر در زایمان قبلی خود یک نوزاد درشت به دنیا آورده باشد.
- مادر در دوران بارداری خود بیش از حد وزن اضافه کرده باشد.
- مادر چاقی بیش از حد داشته باشد.
- یکی از والدین یا هر دو بسیار درشت به دنیا آمده باشند.
- دوران بارداری بیش از 40 هفته طول کشیده باشد.
- دیابت مادر به درستی کنترل نشده باشد.
به طور طبیعی، عمده‌ترین خطر برای مادر، زایمان بسیار مشکل است. اگر زایمان طبیعی داشته باشد، ممکن است دچار زخم بیشتری در مجری زایمان شود، و احتمال بیشتری برای نیاز به انجام سزارین دارد. به همین صورت، خطر برای نوزاد نیز، آسیب‌دیدگی در حین خارج شدن است.
آسیب‌دیدگی هنگام زایمان در زمانی که بچه‌ای درشت به صورت طبیعی به دنیا می‌آید، احتمال بیشتری دارد، ولی در حین زایمان سزارین نیز می‌تواند به وجود بیاید. عمدتا، آسیب‌دیدگی ناشی از زایمان شامل کشیدگی اعصاب بالای دست و گردن بچه می‌شود که ناشی از گیر کردن شانه در طول زایمان است.
اگر پزشک شما، چه بر اساس برآورد سونوگرافی از وزن جنین چه با معاینۀ شکمی، تصور کند فرزندتان بیش از اندازه درشت است، و استخوان‌های لگنتان برای بچه تنگ باشد، در مورد راه‌های زایمان با شما مشورت خواهد کرد.