اهدای تخمک در ایران، شرط وزارت بهداشت
چند سالی هست که بازار خرید و فروش غیررسمی تخمک مانند بازار خرید و فروش کلیه رونق گرفته است.
چند سالی هست که بازار خرید و فروش غیررسمی تخمک مانند بازار خرید و فروش کلیه رونق گرفته و حالا آن را هم باید به لیست مشاغل پرحاشیه شهر تهران اضافه کرد، این در حالی است که اهدای تخمک در ایران با خلاء قانونی مواجه است و آمار و ارقام دقیقی از میزان اهدای آن وجود ندارد.
این در حالی است که اهداءکنندگان تخمک اغلب با رویکرد انسان دوستی دست به چنین کاری می زنند و چشم داشت مالی ندارند، اما نبود قانون مشخص در این حوزه سبب شده تا این حرکت انسان دوستانه نیز قربانی امیال عده ای از افراد سودجو قرار بگیرد.
عده ای با چاپ و توزیع آگهی های رنگارنگ در مناطق مختلف تهران زنان را به انجام یک عمل ساده و دریافت مبلغ یک میلیون و ۶۰۰ هرار تومان دعوت می‌کنند، که ممکن است بسیاری از زنان به ویژه افرادی که هیچ منبع درآمدی از خود ندارند را به فکر فرو برد. نداشتن عارضه عنوان تبلیغ فریبنده کارشناسانی است که شماره همراه آن ها دست به دست در سطح شهر می‌چرخد.
چرا دلالان موفق ترند ؟
خالی بودن تقریبی بانک اهدای جنین و تخمک در برخی مراکز درمانی سبب شده دلالان زودتر از برنامه ریزان بهداشت و درمان کشور، پا به میدان بگذارند.
یک دلال خرید و فروش تخمک و جنین در این باره می‌گوید: «فرق کار ما با دولتی ها این است که ما کیس برای اهدای تخمک و جنین داریم اما دولتی ها ندارند، ما دریافت کننده و اهدا کننده را با پرداخت هزینه در بیمارستان خصوصی بستری می کنیم، نه معطلی بیمارستان های دولتی را دارد و نه بی کیفیتی آن ها را.»
برای آن که، اطلاعات خود را به راحتی ارایه دهد، باید مطمئن شود که فرد تماس گیرنده مشتری است. او می گوید: «اگر خواهر یا همسر شما، آمادگی اهدای جنین و تخمک را داشته باشد، در مرحله اول قراردادی بسته می شود، پس از آن، خواهر یا همسر شما، در مطب آزمایش می شوند و اگر مشکل خاصی نبود، برای اهدای تخمک آمپولی در مطب زده می شود و دو هفته بعد، فرآیند اهداء انجام می شود.»
او اضافه می کند: «اما برای اهدای جنین قضیه کمی پیچیده تر است، باید فرد اهداکننده، ابتدا آزمایش های مختلف پزشکی انجام دهد و اگر مشکل پزشکی وجود نداشت، می تواند این کار را بکند.»
او درباره سن اهداء کننده می گوید: «اگر سنش بین 18 تا 24سال باشد، پول ما نقدنقد است، هیچ مشکلی هم در آینده برای او به وجود نمی آید، هم کار خیر می کند برای آخرتش و هم در دنیا پولی دستش را می گیرد».
آن طور که مرد می گوید: در قراردادی که میان او و شخص اعطاء کننده جنین و تخمک بسته می شود، رزومه پزشک متخصص هم ضمیمه می شود و هیچ نگرانی برای سلامت فرد وجود ندارد.
اما وقتی از او می خواهیم نام این پزشکان را بگوید، طفره می رود و پاسخ منفی می دهد. از طرف دیگر به نظر می رسد، آن چه بازار این دلالان را رونق داده است، خالی بودن بانک تخمک و جنین در مراکز درمانی است.
اهدای تخمک چگونه صورت می گیرد؟
افزایش ناباروری در سال های اخیر سبب شده، مراکز درمانی کشور، روش های جایگزین در درمان ناباروری را به شکل «اهدا» انجام دهند. مرسوم ترین این روش های جایگزین در حال حاضر اهدای تخمک و اهدای جنین است.
در روش اهدای تخمک، پنج گروه از خانم ها هستند که می توانند با دریافت تخمک از طرف ثانوی، مشکل بارداری شان را تا حد زیادی برطرف کنند؛ خانم هایی که هایپرگنادوتروپیک هایپوگنادیسم دارند، مانند موارد نارسایی زودرس تخمدان، سابقه جراحی اووفورکتومی (خارج کردن تخمدان ها)، سابقه درمان به روش شیمی درمانی یا پرتودرمانی، سندروم ترنر، کسانی که عدم پاسخ تخمدان ها به تحریک تخمک گذاری یا وجود علایم قطعی ذخیره پایین تخمدان دارند، افرادی که سقط مکرر غیرقابل درمان و شکست مکرر روش های باروری لقاح خارج رحمی داشته اند یا تخمک و جنین آن ها کیفیت خوبی نداشته است.
گروه چهارم کسانی هستند که بیماری ژنتیکی از طریق ژن به فرزندش قابل انتقال است و با استفاده از روش های آزمایشگاهی در دسترس مثل PGD و PND و تشخیص متخصص ژنتیک قابل شناسایی و درمان نیست، فرد به استفاده از درمان های جایگزین تمایل پیدا می کند.
و گروه آخر کسانی هستند که دچار ناباروری در سن بالا می شوند و هرگاه زوجه بیش از 40 سال تمام سن داشته باشد، بعضا با این مشکل مواجه می شود. فرآیند اهدای تخمک نیز، شامل تهیه و جمع آوری تخمک از زن اهداء کننده، باروری آن در آزمایشگاه با اسپرم شوهر و انتقال جنین های حاصل به رحم گیرنده (زوج نابارور) است.
اهدای جنین چگونه صورت می گیرد؟
تعدادی از زوجین محروم از فرزند با مشکلاتی از قبیل نداشتن تخمک سالم، نداشتن اسپرم یا عدم امکان باروری جنین، امکان مشارکت در تشکیل جنین بیولوژیکی خود را نداشته و در این ارتباط ناچار به استفاده از گامت اهدایی و در غیر این صورت جنین اهدایی هستند. در این ارتباط رشد جنین در رحم زن گیرنده نابارور شکل گرفته و تعلق خاطر بیشتری را به فرزند حاصله احساس می کند.
روشی که امروزه در مراکز درمان ناباروری برای تشکیل جنین صورت می پذیرد، لقاح اسپرم شسته شده همسر در محیط آزمایشگاهی و تلقیح آن با روش تزریق میکروسکوپی به درون تخمک های حاصل از پانکچر واژینال تخمدان است. این کار پس از تحریک تخمک گذاری با استفاده از داروهای هورمونی و درمان های کمک باروری انجام می شود.
معمولا تحریک تخمک گذاری به استحصال تخمک های متعدد و به تبع آن، تشکیل جنین های بیش از حد نیاز زوجین منجر می شود. به این ترتیب، امکان استفاده از جنین های مازاد بر نیاز زوجین برای آن دسته از زوج هایی فراهم می شود که درمان ناباروری آن ها با هیچ روش دیگری امکان پذیر نیست.
در مواردی نیز زوجین اهداء کننده جنین منحصرا به قصد اهداء به مراکز مجاز مراجعه می کنند. با در نظرگرفتن این موضوع که در تشکیل جنین حاصله، افراد دیگری به عنوان اهداء کننده جنین دخیل هستند، لزوم مشاوره حقوقی، اخذ رضایت آگاهانه و بررسی و ارزیابی دقیق سلامت اهداکنندگان و دریافت کنندگان و نیز احراز ضرورت ارایه درمان به دریافت کنندگان پیش از اقدام به درمان اهمیت می یابد.
شرایط عمومی برای اهدا کننده جنین و تخمک
پذیرش اهداء کننده، اعم از اهدا کنندگان جنین یا تخمک، در مراکز مجاز با توجه به قوانین و راهنماهای اخلاقی انجام می شود. در این مشاوره که ترجیحا توسط متخصص پزشکی اجتماعی و در یک یا چند جلسه انجام می شود، ضمن آشنایی اولیه با اهداکنندگان، مسایلی از قبیل رضایت کامل اهداکننده و همسر او (در صورت تاهل)، انگیزه آنان، ثبات در تصمیم گیری، سوابق کیفری، سطح تحصیلی و چگونگی روابط زوجین با یکدیگر مورد بررسی قرار می گیرد.
با توجه به شخصی بودن مسایل شرعی و فقهی و به دلیل وجود تفاوت نظرات مراجع عظام تقلید در روش های اهداء، بر آگاهی زوجین از فتاوی مرجع تقلیدشان، تاکید شده و عدم مسئولیت مراکز درمان ناباروری در این خصوص توضیح داده می شود. پس از مشاوره و ارزیابی اولیه و اخذ رضایت آگاهانه، سلامت باروری و توانایی اهداء در اهداکنندگان جنین و تخمک از دیدگاه متخصصان زنان و زایمان، جنین شناسی، آندرولوژی و اورولوژی مورد بررسی قرار می گیرد.
ارزیابی سلامت متعارف اهداء کننده، شامل مشاوره و ارزیابی عمومی بالینی و پاراکلینیک، مشاوره و ارزیابی بیماری های داخلی، عفونی، ژنتیک و مشاوره و ارزیابی سلامت روانی- اجتماعی نیز می شود. همچنین بر اساس «قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور» و آیین نامه اجرایی آن، هرگاه ناباروری زوجین قانونی و شرعی (هریک به تنهایی یا هردو) پس از اقدامات پزشکی اثبات شود، مراکز تخصصی درمان ناباروری ذی صلاح مجاز خواهند بود که با رعایت ضوابط شرعی و شرایط مندرج در قانون نسبت به انتقال جنین های حاصل از تلقیح خارج از رحم زوج های قانونی و شرعی و پس از موافقت کتبی زوجین صاحب جنین به رحم زن زوج نابارور اقدام کنند.
همچنین بر اساس فتاوی مراجع عظام، در مواردی که فقط عامل زنانه علت ناباروری باشد، درصورت تمایل زوجین نابارور، تخمک اهدایی مورد استفاده قرار می گیرد. ناباروری زوجین پس از بررسی و تشخیص گروه تخصصی اثبات می شود و تنها در صورت تشخیص عدم وجود تخمک یا تخمک مناسب و جنین یا جنین مناسب، برای استفاده از درمان های جایگزین (اهدا) اقدام می شود. هدف از این اقدامات، اطمینان از عدم امکان درمان فرد از طریق درمان های معمول غیر از اهداء و اجتناب از مشکلات حقوقی و قانونی بعدی است.
شروط وزارت بهداشت برای اهدای تخمک
در همین ارتباط سعید کاظمینی، رئیس اداره پیوند وزارت بهداشت می گوید: برای اهدای جنین، قانون و دستورالعمل خاص داریم که اهدای تخمک نیز در حول همین قانون بوده و اگر خارج از این دستورالعمل تخمک اهداء یا به فروش برسد، عمل غیرقانونی بوده و اقدامات لازم با افراد مربوطه انجام می‌شود.
او همچنین معتقد است وزارت بهداشت در موضوع اهدای تخمک نظارت داشته و بیمارستان‌هایی که اقدام به چنین عملی کنند، با برخورد وزارت بهداشت مواجه خواهند شد؛ البته باید توجه داشت که در حال حاضر اهدای تخمک فقط در مراکز درمان ناباروری که دارای مجوز این عمل باشند انجام می‌شود و در غیر این، اقدام کاملا غیرقانونی است.
این در حالی است که اهداءکنندگان تخمک اغلب با رویکرد انسان دوستی دست به چنین کاری می زنند و چشم داشت مالی ندارند، اما نبود قانون مشخص در این حوزه سبب شده تا این حرکت انسان دوستانه نیز قربانی امیال عده ای از افراد سودجو قرار بگیرد.
عده ای با چاپ و توزیع آگهی های رنگارنگ در مناطق مختلف تهران زنان را به انجام یک عمل ساده و دریافت مبلغ یک میلیون و ۶۰۰ هرار تومان دعوت می‌کنند، که ممکن است بسیاری از زنان به ویژه افرادی که هیچ منبع درآمدی از خود ندارند را به فکر فرو برد. نداشتن عارضه عنوان تبلیغ فریبنده کارشناسانی است که شماره همراه آن ها دست به دست در سطح شهر می‌چرخد.
چرا دلالان موفق ترند ؟
خالی بودن تقریبی بانک اهدای جنین و تخمک در برخی مراکز درمانی سبب شده دلالان زودتر از برنامه ریزان بهداشت و درمان کشور، پا به میدان بگذارند.
یک دلال خرید و فروش تخمک و جنین در این باره می‌گوید: «فرق کار ما با دولتی ها این است که ما کیس برای اهدای تخمک و جنین داریم اما دولتی ها ندارند، ما دریافت کننده و اهدا کننده را با پرداخت هزینه در بیمارستان خصوصی بستری می کنیم، نه معطلی بیمارستان های دولتی را دارد و نه بی کیفیتی آن ها را.»
برای آن که، اطلاعات خود را به راحتی ارایه دهد، باید مطمئن شود که فرد تماس گیرنده مشتری است. او می گوید: «اگر خواهر یا همسر شما، آمادگی اهدای جنین و تخمک را داشته باشد، در مرحله اول قراردادی بسته می شود، پس از آن، خواهر یا همسر شما، در مطب آزمایش می شوند و اگر مشکل خاصی نبود، برای اهدای تخمک آمپولی در مطب زده می شود و دو هفته بعد، فرآیند اهداء انجام می شود.»
او اضافه می کند: «اما برای اهدای جنین قضیه کمی پیچیده تر است، باید فرد اهداکننده، ابتدا آزمایش های مختلف پزشکی انجام دهد و اگر مشکل پزشکی وجود نداشت، می تواند این کار را بکند.»
او درباره سن اهداء کننده می گوید: «اگر سنش بین 18 تا 24سال باشد، پول ما نقدنقد است، هیچ مشکلی هم در آینده برای او به وجود نمی آید، هم کار خیر می کند برای آخرتش و هم در دنیا پولی دستش را می گیرد».
آن طور که مرد می گوید: در قراردادی که میان او و شخص اعطاء کننده جنین و تخمک بسته می شود، رزومه پزشک متخصص هم ضمیمه می شود و هیچ نگرانی برای سلامت فرد وجود ندارد.
اما وقتی از او می خواهیم نام این پزشکان را بگوید، طفره می رود و پاسخ منفی می دهد. از طرف دیگر به نظر می رسد، آن چه بازار این دلالان را رونق داده است، خالی بودن بانک تخمک و جنین در مراکز درمانی است.
اهدای تخمک چگونه صورت می گیرد؟
افزایش ناباروری در سال های اخیر سبب شده، مراکز درمانی کشور، روش های جایگزین در درمان ناباروری را به شکل «اهدا» انجام دهند. مرسوم ترین این روش های جایگزین در حال حاضر اهدای تخمک و اهدای جنین است.
در روش اهدای تخمک، پنج گروه از خانم ها هستند که می توانند با دریافت تخمک از طرف ثانوی، مشکل بارداری شان را تا حد زیادی برطرف کنند؛ خانم هایی که هایپرگنادوتروپیک هایپوگنادیسم دارند، مانند موارد نارسایی زودرس تخمدان، سابقه جراحی اووفورکتومی (خارج کردن تخمدان ها)، سابقه درمان به روش شیمی درمانی یا پرتودرمانی، سندروم ترنر، کسانی که عدم پاسخ تخمدان ها به تحریک تخمک گذاری یا وجود علایم قطعی ذخیره پایین تخمدان دارند، افرادی که سقط مکرر غیرقابل درمان و شکست مکرر روش های باروری لقاح خارج رحمی داشته اند یا تخمک و جنین آن ها کیفیت خوبی نداشته است.
گروه چهارم کسانی هستند که بیماری ژنتیکی از طریق ژن به فرزندش قابل انتقال است و با استفاده از روش های آزمایشگاهی در دسترس مثل PGD و PND و تشخیص متخصص ژنتیک قابل شناسایی و درمان نیست، فرد به استفاده از درمان های جایگزین تمایل پیدا می کند.
و گروه آخر کسانی هستند که دچار ناباروری در سن بالا می شوند و هرگاه زوجه بیش از 40 سال تمام سن داشته باشد، بعضا با این مشکل مواجه می شود. فرآیند اهدای تخمک نیز، شامل تهیه و جمع آوری تخمک از زن اهداء کننده، باروری آن در آزمایشگاه با اسپرم شوهر و انتقال جنین های حاصل به رحم گیرنده (زوج نابارور) است.
اهدای جنین چگونه صورت می گیرد؟
تعدادی از زوجین محروم از فرزند با مشکلاتی از قبیل نداشتن تخمک سالم، نداشتن اسپرم یا عدم امکان باروری جنین، امکان مشارکت در تشکیل جنین بیولوژیکی خود را نداشته و در این ارتباط ناچار به استفاده از گامت اهدایی و در غیر این صورت جنین اهدایی هستند. در این ارتباط رشد جنین در رحم زن گیرنده نابارور شکل گرفته و تعلق خاطر بیشتری را به فرزند حاصله احساس می کند.
روشی که امروزه در مراکز درمان ناباروری برای تشکیل جنین صورت می پذیرد، لقاح اسپرم شسته شده همسر در محیط آزمایشگاهی و تلقیح آن با روش تزریق میکروسکوپی به درون تخمک های حاصل از پانکچر واژینال تخمدان است. این کار پس از تحریک تخمک گذاری با استفاده از داروهای هورمونی و درمان های کمک باروری انجام می شود.
معمولا تحریک تخمک گذاری به استحصال تخمک های متعدد و به تبع آن، تشکیل جنین های بیش از حد نیاز زوجین منجر می شود. به این ترتیب، امکان استفاده از جنین های مازاد بر نیاز زوجین برای آن دسته از زوج هایی فراهم می شود که درمان ناباروری آن ها با هیچ روش دیگری امکان پذیر نیست.
در مواردی نیز زوجین اهداء کننده جنین منحصرا به قصد اهداء به مراکز مجاز مراجعه می کنند. با در نظرگرفتن این موضوع که در تشکیل جنین حاصله، افراد دیگری به عنوان اهداء کننده جنین دخیل هستند، لزوم مشاوره حقوقی، اخذ رضایت آگاهانه و بررسی و ارزیابی دقیق سلامت اهداکنندگان و دریافت کنندگان و نیز احراز ضرورت ارایه درمان به دریافت کنندگان پیش از اقدام به درمان اهمیت می یابد.
شرایط عمومی برای اهدا کننده جنین و تخمک
پذیرش اهداء کننده، اعم از اهدا کنندگان جنین یا تخمک، در مراکز مجاز با توجه به قوانین و راهنماهای اخلاقی انجام می شود. در این مشاوره که ترجیحا توسط متخصص پزشکی اجتماعی و در یک یا چند جلسه انجام می شود، ضمن آشنایی اولیه با اهداکنندگان، مسایلی از قبیل رضایت کامل اهداکننده و همسر او (در صورت تاهل)، انگیزه آنان، ثبات در تصمیم گیری، سوابق کیفری، سطح تحصیلی و چگونگی روابط زوجین با یکدیگر مورد بررسی قرار می گیرد.
با توجه به شخصی بودن مسایل شرعی و فقهی و به دلیل وجود تفاوت نظرات مراجع عظام تقلید در روش های اهداء، بر آگاهی زوجین از فتاوی مرجع تقلیدشان، تاکید شده و عدم مسئولیت مراکز درمان ناباروری در این خصوص توضیح داده می شود. پس از مشاوره و ارزیابی اولیه و اخذ رضایت آگاهانه، سلامت باروری و توانایی اهداء در اهداکنندگان جنین و تخمک از دیدگاه متخصصان زنان و زایمان، جنین شناسی، آندرولوژی و اورولوژی مورد بررسی قرار می گیرد.
ارزیابی سلامت متعارف اهداء کننده، شامل مشاوره و ارزیابی عمومی بالینی و پاراکلینیک، مشاوره و ارزیابی بیماری های داخلی، عفونی، ژنتیک و مشاوره و ارزیابی سلامت روانی- اجتماعی نیز می شود. همچنین بر اساس «قانون نحوه اهدای جنین به زوجین نابارور» و آیین نامه اجرایی آن، هرگاه ناباروری زوجین قانونی و شرعی (هریک به تنهایی یا هردو) پس از اقدامات پزشکی اثبات شود، مراکز تخصصی درمان ناباروری ذی صلاح مجاز خواهند بود که با رعایت ضوابط شرعی و شرایط مندرج در قانون نسبت به انتقال جنین های حاصل از تلقیح خارج از رحم زوج های قانونی و شرعی و پس از موافقت کتبی زوجین صاحب جنین به رحم زن زوج نابارور اقدام کنند.
همچنین بر اساس فتاوی مراجع عظام، در مواردی که فقط عامل زنانه علت ناباروری باشد، درصورت تمایل زوجین نابارور، تخمک اهدایی مورد استفاده قرار می گیرد. ناباروری زوجین پس از بررسی و تشخیص گروه تخصصی اثبات می شود و تنها در صورت تشخیص عدم وجود تخمک یا تخمک مناسب و جنین یا جنین مناسب، برای استفاده از درمان های جایگزین (اهدا) اقدام می شود. هدف از این اقدامات، اطمینان از عدم امکان درمان فرد از طریق درمان های معمول غیر از اهداء و اجتناب از مشکلات حقوقی و قانونی بعدی است.
شروط وزارت بهداشت برای اهدای تخمک
در همین ارتباط سعید کاظمینی، رئیس اداره پیوند وزارت بهداشت می گوید: برای اهدای جنین، قانون و دستورالعمل خاص داریم که اهدای تخمک نیز در حول همین قانون بوده و اگر خارج از این دستورالعمل تخمک اهداء یا به فروش برسد، عمل غیرقانونی بوده و اقدامات لازم با افراد مربوطه انجام می‌شود.
او همچنین معتقد است وزارت بهداشت در موضوع اهدای تخمک نظارت داشته و بیمارستان‌هایی که اقدام به چنین عملی کنند، با برخورد وزارت بهداشت مواجه خواهند شد؛ البته باید توجه داشت که در حال حاضر اهدای تخمک فقط در مراکز درمان ناباروری که دارای مجوز این عمل باشند انجام می‌شود و در غیر این، اقدام کاملا غیرقانونی است.
برای ارسال نظر کلیک کنید
▼