فواید آمپول بتامتازون در بارداری

سوال مخاطب نی‌نی‌بان: میشه لطف کنید و در مورد آمپول بتامتازون که از هفت ماهگی به بعد بعضی از دکتر ها تجویز میکنن توضیح بدید، اصلا مفید هست؟

پاسخ دکتر کتایون برجیس، جراح و متخصص زنان و زایمان و فلوشیپ نازایی:

دوست عزیز، آمپول بتامتازون برای افرادی که امکان بارداری خطرناک برای آنها وجود دارد و دردهای زایمانی زودتر از موعد دارند، پس در معرض حاملگی پرخطر و زایمان زودرس هستند، تجویز می شود. در واقع پیش بینی می شود که ممکن است فرد و جنین او به نحوی دچار آسیب هایی مانند مشکلات تنفسی برای جنین به دلیل خطر زایمان زودرس و یا حتی مرگ جنین شوند، برای فرد کرتون تجویز می شود تا فرآیند رسیدن ریه های جنین را تسریع بخشد. پس با صلاحدید پزشک برای فردی که در معرض خطر قرار دارد تجویز می شود.

مهم‌ترین مطالب در این‌باره:
لزوم تزریق بتامتازون در بارداری
تزریق بتامتازون در بارداری خطر ابتلا به بیماری ریه را برای نوزادانی که به زودی متولد می شوند، را کاهش می دهد. این درمان استروئیدی خطر ابتلا به بیماری ریه را به نصف کاهش می دهد و خطر ابتلا به زایمان زودرس نوزاد را تا ۴۰ درصد کاهش می دهد. تمام نوزادان متولد شده قبل از هفته 28 بارداری مشکلات ریه دارند، اما مشکلات برای نوزادانی که قبل از تولد استروئید مصرف می کردند، خفیف تر است.
بتامتازون همچنین ممکن است عوارض دیگر را در نوزادان کاهش دهد. مطالعات نشان می دهد در صورت مصرف قرص بتامتازون توسط مادر مشکلات روده و خونریزی جنین کاهش می یابد. اگر بیمارستان زایمان زودرس را تایید کند یا به دلیل مشکل پزشکی نیاز به زایمان زودرس باشد، به احتمال زیاد یک دوره بتامتازون تجویز می شود.آمپول‌های استروئیدی مثل بتامتازون، اغلب وقتی که خطر زایمان زودرس وجود دارد،‌ تجویز می‌گردد. اما بسیاری از خانم‌های باردار نگران استفاده از استروئیدها هستند چون فکر می‌کنند این آمپول‌ها عوارض جانبی برای خودشان یا جنین دارند.

زمان تزریق بتامتازون در بارداری
اگر روند بارداری به خوبی پیش برود و پزشک تشخیص دهد که شما می‌توانید بچه را تا انتهای دوره بارداری در شکم خود نگهدارید نیازی به آمپول استروئیدی بتامتازون نخواهید داشت. اما اگر درد زایمان شما زودتر از زمان مقرر شروع شود یا علائم زایمان زودرس وجود داشته باشد،‌ آمپول بتامتازون نیاز است. در این حالت، بچه زمان لازم برای رشد در رحم را در اختیار ندارد. وقتی که دوز مناسب آمپول بتامتازون تزریق شود نوزاد در هنگام تولد دچار بسیاری از مشکلات سلامت نخواهد شد. شرایط زیر نیازمند تزریق آمپول بتامتازون است:
- اگر کیسه آب جنین بین هفته 28 تا هفته ۳۴ بارداری یا حتی زودتر دچار پارگی یا نشت شود؛
- اگر قبلا زایمان زودرس داشته‌اید و حالا انقباضات منظم و شدید دارید؛
- اگر دوقلو یا چندقلو باردار هستید و علائم زایمان زودرس را مشاهده می‌کنید
نگران نباشید تزریق بتامتازون برای جنین ضرر ندارد. این آمپول را باید در دو روز متوالی و هر بار ۳ عدد تزریق کنید که بعد از تزریق حرکت جنین نیز کم می شود که اگر حرکات خیلی کم شد باید نوار قلب از جنین گرفته شود.
مزایای تزریق بتامتازون در بارداری
وقتی که جنین به صورت نارس در حال تولد است آمپول بتامتازون واقعا می‌تواند جان او را نجات دهد. به خصوص اگر جنین پیش از هفته ۲۸ بارداری متولد شود. مزایای زیادی برای آمپول‌های استروئیدی وجود دارد:
آمپول بتامتازون می‌تواند به رشد سریع ریه‌های نارس کمک کند. ریه‌های نوزاد، ماده‌ای روانساز تولید می‌کند که به عنوان پوششی روی کیسه‌های هوایی ریه‌ها را می‌پوشاند. در نتیجه، در هنگام تنفس کیسه‌های هوایی با اصطکاک کمتری کنار هم حرکت کنند. در حالتی که بچه نارس باشد، تولید این ماده در ریه‌ها به میزان کافی نیست. اما با تزریق آمپول بتامتازون تولید این ماده روانساز آغاز شده و باعث می‌شود تنفس در هنگام تولد نرمال باشد. در نتیجه جلوی سندرم زجر تنفسی نوزاد گرفته می‌شود. در صورت ابتلای نوزاد به سندروم زجر تنفسی ، نوزاد بدون کمک دارو یا مداخله بیرونی نمی‌تواند تنفس کند.
آمپول بتامتازون همچنین جلوی خونریزی بچه نارس را می‌گیرد. خونریزی نوزاد ممکن است به شکل خونریزی مغزی باشد، که واقعا خطرناک است.
روده‌ها و دستگاه گوارشی نوزاد نیز می‌توانند در بدو تولد از مزایای آمپول بتامتازون، بهره‌مند شوند. استروئیدها می‌توانند جلوی عفونت و ورم روده که باعث آسیب به بافت و دفع نامناسب می‌شود، را بگیرند.

خطرت زایمان زودرس برای جنین و لزوم تزریق بتامتازون در بارداری
زایمان زودرس ممکن است به مشکلات ریه ها، قلب، مغز و سایر سیستم های بدن نوزاد منتهی شود. پیشرفت های اخیر در مطالعه زایمان زودرس، داروهای مؤثر را شناسایی کرده اند که باعث تاخیر در زایمان می شود. هر چقدر جنین مدت بیشتری در رحم بماند، احتمال مشکلات زایمان زودرس کمتر می شود. اگر نشانه های زایمان زودرس دارید، بلافاصله با پزشک تماس بگیرید.
- انقباضات مکرر (سفت شدن شکم)
- کمر درد
- فشار در لگن یا قسمت پایین شکم
- گرفتگی خفیف در شکم
- پارگی کیسه آب
- تغییر در ترشحات واژن
- لکه گذاری یا خونریزی از مهبل (واژن)
- اسهال
اگر قبل از هفته ۳۷ بارداری هستید و این علائم را تجربه می کنید، پزشک سعی می کند از طریق ارائه داروهای خاص از زایمان زودرس جلوگیری کند. علاوه بر داروهای Tocolytic برای جلوگیری از انقباضات، پزشک ممکن است استروئیدهای خود را برای بهبود عملکرد ریه نوزاد تجویز کند. اگر کیسه آب پاره شود، ممکن است از آنتی بیوتیک ها برای جلوگیری از عفونت استفاده شود تا بارداری ادامه یابد.

عوارض جانبی تزریق بتامتازون در بارداری
تمامی داروهای دارای عوارض جانبی هستند و استروئیدها هم از این قاعده مستثنی نیستند. در حالی که آمپول بتامتازون برای جنین خواص زیادی دارد، ممکن است مادر عوارض جانبی زیر را تجربه نماید:
- افزایش فشار خون؛
- باقی ماندن آب در ریه‌ها که اِدم ریه (Pulmonary Edema ) نامیده می‌شود؛
- ممکن است قند خون بالا رفته و در کوتاه مدت نیاز به انسولین وجود داشته باشد. اگر به بیماری دیابت یا دیابت بارداری مبتلا هستید، نیاز به دوز انسولین بیشتری خواهید داشت و بارداری شما باید به دقت تحت نظر پزشک کنترل شود.
- ضمنا بعضی از بچه‌هایی که مادر آنها آمپول بتامتازون در بارداری تزریق کرده است در زمان تولد وزن و رشد کمی داشته‌اند اما این موارد نادر است.

خطر تزریق بتامتازون در بارداری
مطالعات حیوانی نشان داده است که تزریق بتامتازون به زن باردار می تواند بر سیستم ایمنی بدن، رشد عصبی و رشد فرزندانش تاثیر بگذارد. با این حال، این اثرات تنها در مطالعاتی نشان داده شده است که در آن استروئیدها در دوزهای بسیار بالایی یا در اوایل بارداری داده می شوند. در درمان زایمان زودرس، استروئیدها در اواخر بارداری داده می شوند.
مطالعات انسانی هیچ خطری قابل توجهی در ارتباط با یک دوره استروئیدی منفرد نشان نداده است. مطالعات اثرات جانبی ناشی از استروئیدها بر رشد فیزیکی کودک نشان نداد. با این حال، مطالعات بیشتری باید انجام شود. در گذشته، زنانی که در معرض خطر زایمان زودرس بودند، یک بار در هفته استروئید مصرف می کردند تا زمانی که زایمان انجام شود. در حال حاضر، دوره های مکرر توصیه نمی شود، مگر اینکه در یک مطالعه تحقیقی شرکت داشته باشید.
چه کسی نباید بتامتازون را مصرف کند؟
بتامتازون ممکن است دیابت را کنترل کنند. استروئیدها هنگامی که با ترکیبی از داروهای بتا-مینیمم مصرف می شود، حتی می تواند مشکل ساز باشد. زنان مبتلا به دیابت مستلزم نظارت بر قند خون برای سه تا چهار روز پس از دریافت استروئید هستند. علاوه بر این، زنان مبتلا به عفونت فعال یا مشکوک در رحم (کوریو آمنیونیت) نباید استروئید مصرف کنند.
بدون تردید، مزایای تزریق آمپول بتامتازون در بارداری بیشتر از عوارض جانبی و معایب آن است. پس اگر پزشک این دارو را برای شما تجویز کرده نگران نباشید. از آن گذشته، این دارو برای سلامتی فرزند عزیز شما حیاتی است!