علائم التهاب لگن در زنان، علت و درمان

به عفونت بخش فوقانی دستگاه تناسلی زنان، شامل رحم، لوله‌های فالوپ و تخمدان‌ها، بیماری التهابی لگن (PID) گفته می‌شود. این بیماری عموماً بانوانی را درگیر می‌کند که می‌توانند فعالیت جنسی داشته باشند و ۱۵ تا ۲۴ سال سن دارند. اگر عفونت رحم در خون منتشر شود، عارضه بسیار خطرناک می‌گردد و حتی ممکن است مرگ بیمار را به دنبال داشته باشد.

بیماری التهابی لگن (PID) در بعضی موارد مشکلات جدی و درازمدتی را ایجاد می‌کند، به ویژه اگر عفونت به سرعت با آنتی‌بیوتیک درمان نشود. اگر بانوان مبتلا به التهاب لگن دوره درمان با آنتی‌بیوتیک را کامل کنند، با هیچ گونه ناراحتی بلندمدتی روبرو نخواهند شد. اگر احتمال می‌دهید که دچار بیماری التهابی لگن شده‌اید، حتماً در اولین فرصت به متخصص زنان و زایمان مراجعه کنید. علائم بعضی عارضه‌ها مانند عفونت مجاری ادراری و سوزش ادرار نیز مشابه التهاب لگن است. در هر حال متخصص در مواجهه با این قبیل علائم آزمایش‌های لازم برای بررسی ابتلا به التهاب لگن را جهت تشخیص افتراقی و تشخیص صحیح انجام می‌دهد.

بیماری التهاب لگن چیست؟

لگن در پایین شکم قرار دارد و لوله‌های فالوپ، تخمدان‌ها، دهانه رحم (سرویکس) و رحم را دربر می‌گیرد. باکتری‌های مختلفی باعث عفونت رحم می‌شود که از آن جمله می‌توان به باکتری عامل عفونت‌های قابل انتقال از راه رابطه جنسی (STIs) اشاره کرد. روند ابتلا به بیماری به این شکل است که باکتری‌ها ابتدا وارد واژن می‌شوند و آن را عفونی می‌کنند. این عفونت به مرور زمان به دیگر اندام‌های داخل حفره لگن نیز سرایت می‌کند.

علل التهاب لگن

عفونت‌های قابل انتقال از راه رابطه جنسی (STIS)

عامل ابتلا به بیماری یک نفر از هر چهار خانم مبتلا به عفونت رحم عفونت‌های قابل انتقال از راه رابطه جنسی (STI) مانند کلامیدیا یا سوزاک است. این باکتری‌ها معمولاً فقط دهانه رحم یعنی جایی را عفونی می‌کنند که به راحتی با آنتی‌بیوتیک درمان می‌شود. البته چنانچه عفونت دهانه رحم درمان نشود، احتمال دارد باکتری‌ها در بخش فوقانی دستگاه تناسلی نیز منتشر شوند. برآورد می‌شود که یک مورد از هر ده مورد درمان نشده کلامیدیا ظرف یک سال به بیماری التهابی لگن تبدیل شود.

دیگر دلایل

علت عفونت منتهی شونده به بیماری التهاب لگن در بسیاری از موارد مشخص نیست. باکتری‌های بی‌خطر موجود در واژن گاهی از دهانه رحم رد می‌شوند و به اندام‌های تناسلی می‌رسند. هر چند این باکتری‌ها در محیط واژن خطری ندارند، اما در دیگر بخش‌های بدن تولید عفونت می‌کنند.

درهر حال بعضی از عامل‌های خطر و علل عفونت رحم عبارت‌‌اند از:

-سابقه ابتلا به بیماری التهابی لگن

-آسیب دیدن دهانه رحم پس از زایمان یا سقط جنین

-انجام شدن عملی مانند سقط که دهانه رحم طی آن باز شده باشد.

-معاینه رحم یا قرار دادن دستگاه ضدبارداری داخل رحمی (کویل)

دیگر عامل‌های عفونت رحم به شرح زیر است:

-رابطه جنسی در سنین پایین‌تر از 25 سال

-رابطه جنسی با بیش از یک نفر

-استفاده نکردن از کاندوم

-استفاده از دستگاه داخل رحمی (آی یو دی) پیشگیری از بارداری

-دوش واژینال

-علائم التهاب لگن

برخی بانوان در اثر التهاب لگن با هیچ گونه علامتی مواجه نمی‌شوند. در هر حال علائم متداول عفونت رحم به شرح زیر است:

درد پایین شکم (شایع‌ترین علامت التهاب لگن)

-درد بالای شکم

-تب

-مقاربت دردناک

-احساس درد هنگام ادرار

-قاعدگی نامنظم

-افزایش ترشحات واژن یا بدبو بودن آن

-خستگی

شدت درد ناشی از بیماری التهابی لگن خفیف تا متوسط است. با این حال برخی بانوان درد شدید و علائم زیر را تجربه می‌کنند:

-درد تیز و تیر کشنده شکم

-استفراغ

-تب بالا بیشتر از 38.3 درجه سانتی گراد (101 درجه فارنهایت)

-در صورت بروز علائم شدید باید به سرعت با متخصص زنان و زایمان تماس گرفت.

عوارض بلندمدت التهاب لگن

چنانچه التهاب لگن درمان نشود، علائم آن تشدید می‌شود و منجر به بروز مشکلاتی از قبیل موارد زیر می‌گردد:

-ناباروری

-حاملگی خارج از رحم

-درد مزمن لگن: درد پایین شکم در اثر زخم شدن لوله‌های فالوپ و دیگر اندام‌های حفره لگن

همچنین ممکن است عفونت رحم در دیگر بخش‌های بدن منتشر شود. اگر عفونت به خون برسد، احتمال مرگ بیمار وجود خواهد داشت.

آزمایش‌های تشخیصی التهاب لگن

تشخیص بیماری

متخصص زنان و زایمان پس از شنیدن علائم می‌تواند بیماری التهابی لگن را تشخیص دهد. پزشک در اکثر موارد آزمایش‌های زیر را برای تایید تشخیص انجام می‌دهد:

-معاینه لگن به منظور بررسی اندام‌های لگن

-کشت دهانه رحم به منظور بررسی عفونت کردن دهانه رحم

-آزمایش ادرار برای بررسی وجود نشانه‌های خون، سرطان و دیگر بیماری‌ها

-متخصص نمونه‌ها را پس از جمع‌آوری به آزمایشگاه می‌فرستد.

برآورد آسیب

متخصص آزمایش‌های بیشتری را پس از تشخیص بیماری التهابی لگن انجام می‌دهد و میزان آسیب‌دیدگی ناحیه لگن را برآورد می‌کند. عفونت رحم گاهی زخم شدن لوله‌های فالوپ و آسیب دائمی اندام‌های تناسلی را به دنبال دارد. آزمایش‌های تکمیلی به شرح زیر است:

سونوگرافی لگن:

آزمایش تصویربرداری که در آن از امواج صوتی برای تهیه تصاویری از اندام‌های داخلی استفاده می‌شود.

نمونه‌برداری از آندومتر:

پزشک در این عمل سرپایی نمونه کوچکی از بافت پوششی رحم را برای بررسی جدا می‌کند.

لاپاراسکوپی:

پزشک در این عمل سرپایی وسیله منعطفی را از راه برش ایجاد شده در شکم وارد بدن می‌کند تا بتواند اندام‌های داخل حفره لگن را مشاهده کند.

درمان

متخصص زنان و زایمان برای درمان بیماری التهابی لگن آنتی بیوتیک تجویز می‌کند. از آنجایی که ممکن است متخصص نوع باکتری عامل عفونت را نداند، دو نوع آنتی‌بیوتیک برای از بین بردن انواع باکتری‌های تجویز می‌شود. علائم چند روز پس از شروع درمان کمتر می‌شود یا کاملاً از بین می‌رود. با این حال باید دوره درمان را حتی در صورت تسکین علائم کامل کرد. قطع زودهنگام مصرف دارو باعث عود کردن عفونت می‌شود.

چنانچه بیمار به علت بارداری، عدم توانایی در بلع، آبسه لگن (کیسه مملو از چرک با عامل عفونی) یا ابتلا به دیگر بیماری‌ها نتواند آنتی بیوتیک مصرف کند، متخصص دستور بستری می‌دهد. بیماری التهابی لگن به ندرت و صرفاً در صورت پاره شدن آبسه لگن یا احتمال پاره شدن آن نیاز به جراحی پیدا می‌کند. چنانچه عفونت به درمان واکنش نشان ندهد و برطرف نشود، نیز انجام جراحی ضرورت می‌یابد.

ازآنجایی که باکتری‌های عامل التهاب لگن از راه تماس جنسی منتقل می‌شوند، همسر مبتلا نیز باید تحت درمان قرار بگیرد. آقایان گاهی ناقلان خاموش باکتری‌هایی هستند که عامل بیماری التهابی لگن محسوب می‌شوند. چنانچه همسر درمان نشود، خانم نیز مجدد دچار عفونت خواهد شد. متخصص از بانوان دچار عفونت رحم می‌خواهد تا زمان برطرف شدن عفونت از آمیزش خودداری کنند .

روش‌های پیشگیری از التهاب لگن

با رعایت توصیه‌های زیر می‌توان احتمال ابتلا به بیماری التهابی لگن را کاهش داد:

نزدیکی ایمن

آزمایش دادن برای بررسی وجود عفونت‌های قابل انتقال از راه رابطه جنسی

خودداری از دوش واژینال

ناحیه تناسلی را پس از دفع از جلو به عقب پاک کنید تا باکتری‌ها وارد واژن نشود.