علائم مخملک در کودکان، این بیماری جدی است؟

تب سرخ یا مخملک برای کودکان در گذشته به عنوان یک بیماری جدی محسوب می‌شد ولی آنتی‌بیوتیک‌های امروزی این بیماری را بسیار نادر و کم‌خطر کرده‌اند. با این ‌حال، این بیماری در صورت درمان نشدن می‌تواند در برخی از موارد منجر به عوارض جدی شود.

در صورتی‌که فکر می‌کنید کودک شما به مخملک مبتلا شده است بلافاصله به پزشک مراجعه کنید. متخصص اطفال کودک شما را معاینه کرده و روش درمانی مناسب را برای عارضه‌ی او پیشنهاد می‌دهد. این روش‌های درمانی معمولاً عبارت‌اند از تجویز آنتی‌بیوتیک. در صورتی‌که علائم کودک شما تا ۲۴ ساعت پس از شروع مصرف آنتی‌بیوتیک بهبودی پیدا نکرد و یا علائم جدیدی بروز پیدا کرد با پزشک تماس بگیرید چرا که ممکن است کودک شما به یک عارضه‌ی پیشرفته مبتلا شده باشد.

علل

تب مخملک اساساً به گلودرد استرپتوکوکی گفته می‌شود که با خارش و راش پوستی همراه است. این عارضه در ابتدا به صورت یک عفونت در بخش فوقانی دستگاه تنفس توسط باکتری استرپتوکوک تیپ A شروع می‌شد، این باکتری باعث گلودرد استرپتوکوکی و برخی از انواع عفونت‌های پوستی نیز می‌شود. این باکتری‌ها سپس یک سم از خود آزاد می‌کنند که باعث ایجاد راش پوستی می‌شود.

اگر کودک شما به تب مخملک مبتلا است، احتمالاً او گلودرد استرپتوکوکی را از یک کودک دیگر گرفته است؛ از طریق قطرات تنفسی آلوده، استفاده‌ی مشترک از لیوان و قاشق و چنگال و یا دست زدن به اشیایی که کودک آلوده از آن‌ها استفاده کرده است مانند حوله یا یک اسباب بازی. ابتلا به مخملک از طریق عفونت‌های پوستی استرپتوکوکی مانند زرد زخم نیز ممکن، ولی نادر است. در این موارد احتمالاً کودک شما به گلودرد مبتلا نخواهد شد.

عوامل خطر برای تب مخملک

-کودکانی با سنین ۵ تا ۱۵ سال در مقایسه با دیگر گروه‌های سنی، در خطر بیشتری برای ابتلا به تب مخملک قرار دارند. در حدود ۸۰ درصد موارد مخملک در کودکان زیر ۱۰ سال دیده می‌شوند.

-تماس نزدیک: باکتری استرپتوکوک در بین افرادی که با یکدیگر تماس نزدیک دارند راحت‌تر منتشر می‌شود. برای مثال در محیط مدرسه، خانه یا کار

آیا تب مخملک در نوزادان شایع است؟

خیر. بیماری مخملک در نوزادان بسیار نادر است چرا که نوزاد توسط عناصر دستگاه ایمنی که در موقع تولد از بدن مادر به بدن او منتقل شده‌اند محافظت می‌شود. با این‌حال، کودکان بین سنین ۲ تا ۱۰ سال نسبت به این بیماری آسیب پذیرند. خوشبختانه با توجه به داروهای آنتی‌بیوتیک موجود، این بیماری خطرناک نیست.

علائم

راش پوستی قابل توجه ترین علامت تب مخملک است. این علامت در ابتدا همانند یک آفتاب ‌سوختگی شدید به نظر می‌رسد که ناهمواری‌هایی را در سطح پوست ایجاد کرده و ممکن است خارش نیز ایجاد کند. معمولاً این راش در ابتدا بر روی گردن و صورت ایجاد شده و در اکثر موارد دور دهان را درگیر نکرده و این ناحیه سالم و طبیعی باقی می‌ماند. سپس به سینه و کمر منتشر شده و بعدازآن هم دیگر نقاط بدن را درگیر می‌کند. در چین‌ها و شکاف‌های بدن به‌خصوص زیر بغل و آرنج، راش رگه‌های قرمزی را ایجاد می‌کند. نقاطی که درگیر راش شده‌اند معمولاً به هنگام قرار گرفتن تحت ‌فشار سفید می‌شوند. در روز ششم، معمولاً راش از بین می‌رود ولی نقاط درگیر شده‌ی بدن شروع به پوست انداختن می‌کنند.

غیر از راش پوستی، معمولاً علائم دیگری نیز وجود دارند که به تشخیص تب مخملک کمک می‌کنند از جمله گلودرد و قرمز شدن گلو، تب بالا و ورم غدد لنفاوی در گردن. ممکن است لوزه‌ها و عقب گلو را لایه‌ای سفیدرنگ بپوشاند و یا این نواحی قرمز و متورم شوند و سپس روی آن‌ها نقطه‌های چرکی به رنگ سفید مایل به زرد به وجود آیند (زبان توت‌فرنگی). در مراحل اولیه‌ی عفونت ممکن است لایه‌ای سفید یا زردرنگ روی زبان را بپوشاند. همچنین ممکن است کودک مبتلا به تب مخملک دچار تب و لرز، بدن ‌درد، حالت تهوع و استفراغ و بی‌اشتهایی شود.

زمانی که تب مخملک به دلیل عفونت گلو رخ می‌دهد، معمولاً در عرض ۳ تا ۵ روز، تب متوقف می‌شود و پس ‌از آن نیز به‌ زودی درد گلو فروکش می‌کند. راش ناشی از مخملک معمولاً در روز ششم پس از شروع علائم گلودرد از بین می‌رود ولی نواحی درگیر شده‌ی بدن ممکن است شروع به پوست انداختن بکنند. این پوست انداختن ممکن است تا ۱۰ روز زمان ببرد.

عوارض

اکثر موارد تب مخملک خفیف بوده و هیچ عوارضی نخواهند داشت. اگر کودک شما به مخملک مبتلا شود، احتمال ابتلای دوباره‌ی او به این بیماری بسیار کاهش خواهد یافت. احتمال کمی وجود دارد که این بیماری منجر به بروز عفونت‌های دیگر ازجمله موارد زیر شود:

-چرک گلو

-عفونت گوش

-سینوزیت

-ذات‌الریه

-التهاب کلیوی

-تب روماتیسمی

در موارد نادر ممکن است این بیماری منجر به بروز عفونت‌های زیر شود:

-مننژیت

-آسیب به کلیه

-مسمومیت خون (سپتیسمی)

-مشکلات استخوان و مفاصل

تشخیص

راش پوستی و علائم واضح این بیماری معمولاً کار تشخیص آن را برای پزشک بسیار آسان می‌کنند. ممکن است پزشک از گلوی بیمار نمونه‌برداری کند تا بتواند نوع باکتری عامل عفونت را تشخیص دهد. در برخی از موارد آزمایش خون نیز تجویز می‌شود.

درمان مخملک

اکثر موارد خفیف تب مخملک بدون نیاز به درمان به‌طور خود به خودی ظرف مدت ۱ هفته از بین می‌روند ولی مهم است که برای درمان این بیماری اقدام کنید چرا که این کار سبب تسریع فرایند بهبودی و کاهش خطر بروز عوارض بیماری می‌شود. بیماران معمولاً ۴ تا ۵ روز پس از شروع درمان بهبود پیدا می‌کنند.

دارودرمانی

رایج‌ترین درمای برای تب مخملک، یک دوره‌ی ده روزه‌ی آنتی‌بیوتیک است. در این دوره معمولاً از پنی‌سیلین خوراکی استفاده می‌شود. افرادی که به پنی‌سیلین حساسیت دارند، می‌توانند به‌جای آن از اریترومایسین استفاده کنند. به بیماران توصیه می‌شود تا در طول مدت درمان با آنتی‌بیوتیک، در خانه بمانند. معمولاً ۱۲ تا ۲۴ ساعت پس از مصرف اولین آنتی‌بیوتیک، تب بیمار از بین می‌رود.

ممکن است برای کودک مبتلا به تب مخملک، آنتی‌بیوتیک‌های زیر تجویز شوند:

-پنی‌سیلین به شکل قرص یا تزریقی

-آموکسی سیلین

-آزیترومایسین

-کلاریترومایسین

-کلیندامایسین

-یک سفالوسپورین مانند سفالکسین

چگونه می‌توانم راحتی کودک خود را تأمین کنم؟

به او استامینوفن یا (در صورت داشتن سن حداقل ۶ ماه) ایبوپروفن بدهید تا ناراحتی و تب او از بین برود. (هیچ‌گاه به یک کودک آسپرین ندهید. این کار ممکن است سبب بروز سندرم ری شود که عارضه‌ای نادر ولی کشنده است).

به کودک خود غذاهای مایع یا نرم بدهید مانند سوپ، بستنی و میلک شیک. بلعیدن غذا در صورت تورم زیاد گلو ممکن است دردناک باشد. غذاهای گرم یا سرد ممکن است بیش از همه برای او خوشایند باشند. مقدار کمی عسل یا چای گرم با عسل (درصورتی‌که سن کودک شما یک سال یا بیشتر است) می‌تواند آرام‌بخش باشد. (قبل از اولین تولد یک سالگی کودک به او عسل ندهید چراکه این کار می‌تواند منجر به ‌نوعی مسمومیت در کودکان به نام بوتولیسم نوزادان شود).

از یک رطوبت‌ساز بخور سرد برای کمک به رفع خشکی و تورم گلوی کودک خود استفاده کنید. حتماً فیلترهای دستگاه را مطابق دستورالعمل سازنده تمیز کنید در غیر این صورت دستگاه می‌تواند باعث پخش شدن میکروب‌ها در فضا شود.

مطمئن شوید که کودک شما به خوبی استراحت کرده و مقادیر زیادی مایعات می‌نوشد.

پیشگیری

بهترین روش‌های پیشگیری از بیماری مخملک همانند تمامی بیماری‌های عفونی دیگر، در زیر آورده شده‌اند:

-قرنطینه: بیمار را از دیگر افراد دور نگه دارید. کودک خود را مدرسه نبرید.

-دستمال‌هایی که بیمار از آن‌ها استفاده کرده است باید بلافاصله شسته شده یا دور انداخته شوند. در صورتی‌که به آن‌ها دست زده‌اید دست‌های خود را به‌طور کامل با آب گرم و صابون بشویید.

-شستن دست: بیمار که معمولاً یک کودک است باید برای شستشوی کامل و مکرر دستان خود آموزش ببیند.

-ظرف و ظروف غذاخوری: لیوان و قاشق و چنگال خود را با کودک بیمار به‌طور مشترک استفاده نکنید.

-سرفه و عطسه: بیمار باید آموزش ببیند تا به هنگام سرفه و عطسه کردن جلوی بینی و دهان خود را بگیرد. این کار باید توسط یک دستمال صورت بگیرد. در صورت در دسترس نبودن دستمال بهتر است تا به درون بخش داخلی آرنج خود عطسه کند. سرفه کردن به درون دستان برهنه، خطر آلوده کردن اشیا به هنگام لمس آن‌ها را افزایش می‌دهد.