اختلالات خونی در کودکان، نحوه تاثیر بر عملکردشان

بیشتر اوقات، عملکردهای خونی بدون مشکل انجام می‌شوند اما در برخی موارد هم اختلالات یا بیماری‌های خونی ممکن است باعث ابتلا به برخی بیماری‌ها شوند. بیماری‌های خونی که معمولاً در کودکان دیده می‌شوند ممکن است روی هر سه نوع از سلول‌های خونی اثر بگذارند. انواع دیگر بیماری‌های خونی نیز بر پروتئین‌ها و مواد شیمیایی موجود در پلاسمای خون که وظیفه انعقاد خون را به عهده دارد تأثیر می‌گذارند.

اختلالات خونی کودکان گروهی از بیماری‌های غیرسرطانی هستند که شامل سندرم نارسایی مغز استخوان و هموگلوبینوپاتی بوده و می‌توانند بر عملکرد و کیفیت زندگی نوزادان، کودکان و بزرگسالان تأثیر بگذارند. در برخی مورد این اختلالات می‌توانند مهلک باشند. متخصص اطفال با ارائه مشاوره تخصصی در خصوص علل و علائم اختلالات خونی در کودکان، مناسب‌ترین روش‌های درمانی را متناسب با نوع بیماری کودک به شما ارائه می‌دهد.

انواع اختلالات خونی در کودکان

کم‌خونی

کم‌خونی؛ کمبود هموگلوبین یا سلول‌های قرمز خون در بدن است. هموگلوبین یک پروتئین سرشار از آهن در سلول‌های قرمز خون است که اکسیژن را به بافت‌ها می‌رساند. کم‌خونی زمانی ایجاد می‌شود که میزان هموگلوبین در بدن فرد بیمار بسیار کم شده باشد. این بدان معناست که اکسیژن کافی به بدن نمی‌رسد. این بیماری باعث رنگ‌پریدگی، خستگی و ضعف شدید می‌شود. کم‌خونی می‌تواند کوتاه مدت یا بلند مدت باشد. در موارد خفیف این بیماری را می‌توان با ایجاد تغییرات ساده در رژیم غذایی درمان نمود ولی موارد شدیدتر نیاز به اقدامات پزشک دارند.

تالاسمی

تالاسمی نوعی از اختلالات خونی است که به دلیل تولید غیرطبیعی هموگلوبین ایجاد می‌شود. هموگلوبین، پروتئینی است که در سلول‌های قرمز خون بوده و اکسیژن را به نقاط مختلف بدن می‌رساند. تالاسمی به دلیل کم‌ خونی ایجاد می‌شود. این بیماری بیشتر در کودکان مدیترانه‌ای، آفریقایی و آسیایی دیده می‌شود. تالاسمی انواع مختلفی دارد و متناسب با شدت بیماری ممکن است علائمی نداشته باشد یا باعث ابتلا به علائم مهلک شود. اگر کودک به تالاسمی مینور مبتلا باشد او ناقل بیماری بوده و سلول‌های قرمز خون او کوچک‌تر از حد طبیعی است اما کودک سالم است. تالاسمی ماژور می‌تواند مهلک باشد. افراد مبتلا به تالاسمی ماژور آلفا در نوزادی می‌میرند. افراد مبتلا به تالاسمی ماژور بتا به انتقال خون دائمی و منظم نیاز دارند. برخی انواع دیگر تالاسمی نیز وجود دارد که شدت آنها زیاد نیست.

هموفیلی

هموفیلی یک بیماری نادر ارثی است که بر توانایی انعقاد خون اثر می‌گذارد. فرایند انعقاد خون به بهبودی و ترمیم زخم‌ها کمک می‌کند. زمانی که یک فرد سالم زخمی می‌شود نوعی از سلول‌های خونی که به آنها پلاکت گفته می‌شود به زخم چسبیده تا آن را ببندند. پلاکت‌ها سیگنال‌های شیمیایی را برای درخواست کمک از پلاکت‌ها و برخی پروتئین‌های دیگر خون که به آنها فاکتورهای منعقدکننده خون گفته می‌شود ارسال می‌کنند. این فاکتورهای منعقد کننده خون در کنار هم جمع شده و یک زنجیره را تشکیل می‌دهند که به آن "فیبرین" گفته می‌شود. فیبرین یک شبکه در اطراف پلاکت‌ها ایجاد کرده و از بازگشت آنها به جریان خون جلوگیری می‌کند تا خون لخته شده به بهبود زخم کمک کند.

فاکتورهای منعقد کننده خون بسیار متنوع هستند و هر کدام نیاز به تشکیل شدن یک فیبرین در اطراف خود دارند که به طور صحیحی شکل گرفته باشد. این فاکتورها با هم کار می‌کنند. در بیشتر افراد مبتلا به هموفیلی سطح فاکتور منعقدکننده خون ۸ یا ۹ است که برای انعقاد خون بسیار کم بوده و این فرایند در آنها بسیار کند انجام می‌شود. این بدان معنا نیست که در صورت آسیب‌دیدگی، خون بیشتری از یک فرد مبتلا به هموفیلی نسبت به یک فرد سالم از بدن خارج می‌شود بلکه بدان معناست که خونریزی مدت زمان بیشتری ادامه می‌یابد.

بیماری سلول‌های داسی شکل

این بیماری که بیشتر در بین آفریقایی تباران شایع است یک بیماری ارثی است که باعث تولید غیرطبیعی هموگلوبین می‌شود. سلول‌های قرمز خون در این بیماری داسی‌ شکل می‌شوند و نمی‌توانند اکسیژن را به خوبی انتقال دهند و به راحتی از بین می‌روند. این سلول‌های داسی‌ شکل تمایل دارند که در کنار هم قرار بگیرند که باعث انسداد عروق خونی می‌شود. این انسداد می‌تواند باعث آسیب‌های جدی به ارگان‌های بدن شده و به شدت دردناک است. دو مشخصه اصلی بیماری سلول‌های داسی‌شکل، کم‌خونی مزمن و انسداد مکرر عروق خونی است.

ترومبوسیتوپنی ایدیوپاتیک پورپورا (ITP)

ترومبوسیتوپنی ایدیوپاتیک پورپورا اختلالی است که باعث افزایش تجزیه پلاکت‌ها در خون می‌شود. ترومبوسیتوپنی ایدیوپاتیک پورپورا سرطانی و بدخیم نیست. پلاکت‌ها سلول‌های کوچک خونی هستند که باعث انعقاد خون می‌شوند. در افراد سالم، پلاکت‌های قدیمی به وسیله سلول‌های سفیدی به نام ماکروفاژ در طحال از بین می‌روند. در صورت ابتلا به ترومبوسیتوپنی ایدیوپاتیک پورپورا این فرایند با سرعت بیشتری انجام می‌شود. ترومبوسیتوپنی ایدیوپاتیک پورپورا حاد بیشتر در کودکان ۲ تا ۹ ساله دیده شده و البته ممکن است در سنین دیگر نیز ایجاد شود. ترومبوسیتوپنی ایدیوپاتیک پورپورا در دختران و پسران به طور برابر دیده می‌شود.

لوسمی میلوئید حاد (AML)

لوسمی میلوئید حاد سرطان خون و مغز استخوان که بافت‌های اسفنجی شکل درون استخوان‌ها است می‌باشد. در صورتی که این بیماری درمان نشود به سرعت پیشرفت کرده و باعث مرگ می‌شود. این بیماری در ۱۶ درصد از کودکان و افراد زیر ۱۵ سال مبتلا به لوسمی دیده می‌شود. لوسمی میلوئید حاد باعث تغییرات (جهش) در DNA درون سلول‌های مغز استخوان جوان که به آنها سلول‌های میلوئید گفته می‌شود می‌گردد. به طور طبیعی سلول‌های میلوئید نوعی از سلول‌های سفید خون هستند که علیه عفونت‌ها می‌جنگند. سلول‌های میلوئید جهش ‌یافته نمی‌توانند در سلول‌های طبیعی خون رشد کنند. این سلول‌های جهش ‌یافته به سرعت تکثیر شده و گروهی از سلول‌ها به نام میلوبلاست­‌های لوسمی را تشکیل می‌دهند. میلوبلاست‌های لوسمی نمی‌توانند مانند سلول‌های طبیعی خون عمل کنند و نمی‌گذارند که مغز استخوان بتواند سلول‌های خونی سالم تولید کند.

ویروس نقص ایمنی بدن (اچ آی وی)

اچ آی وی یک ویروس است که به برخی از سلول‌های سفید خون (لمفوسیت‌ها) که علیه عفونت‌ها می‌جنگند حمله می‌کند. عفونت‌های ویروسی ناشی از ایدز (سندرم نقص ایمنی اکتسابی) باعث می‌شود که بدن مستعد ابتلا به عفونت‌ها و برخی از بیماری‌ها شود. نوزادان تازه متولد شده که به این عفونت مبتلا شده‌اند، آن را در رحم، در هنگام تولد یا در هنگام شیر خوردن از مادر خود می‌گیرند. البته عفونت‌های اچ آی وی در نوزادان با انجام اقدامات درمانی مناسب در دروان بارداری و زایمان قابل‌پیشگیری است.

آزمایش خون

آزمایش کامل خون یا CBCقسمتی از چکاپ­های دوره‌ای است که در کودکانی که بیش از حد احساس خستگی و ضعف می‌کنند، به نظر می‌رسد دچار عفونت هستند یا کبودی و خونریزی‌های غیرقابل ‌توجیه دارند انجام می‌شود.

سلول‌های قرمز خون

آزمایش کامل خون یا شمارش سلول‌های قرمز خون، هموگلوبین (پروتئین ناقل اکسیژن در سلول‌های قرمز خون) و متوسط حجم سلول‌های قرمز اطلاعاتی در مورد سلول‌های قرمز خون که وظیفه حمل اکسیژن از ریه‌ها به قسمت‌های دیگر بدن را به عهده دارند به ما می‌دهد. این اقدامات معمولاً برای تشخیص کم‌خونی که یک بیماری شایع به دلیل کاهش سلول‌های قرمز خون بوده انجام می‌شود.

سلول‌های سفید خون

در آزمایش سلول‌های سفید خون، تعداد این سلول‌ها (که به گلبول‌های سفید خون نیز معروف هستند) در خون شمارش می‌شود. در آزمایش‌های مختلف اندازه‌گیری سلول‌های سفید خون تعداد انواع مختلف این سلول‌ها در خون شمارش می‌شود. سلول‌های سفید خون که به بدن در جنگ با عفونت‌ها کمک می‌کنند بیش از سلول‌های قرمز خون است و مقدار کمتری از آنها در جریان خون وجود دارند. میزان غیرطبیعی سلول‌های سفید خون نشان‌دهنده وجود التهاب یا فشار و استرس در بدن است. برای مثال، عفونت‌های باکتریایی باعث افزایش یا کاهش چشمگیر تعداد سلول‌های سفید در خون می‌شوند.

پلاکت‌ها

کوچک‌ترین سلول‌های خونی، پلاکت‌ها هستند که نقش مهمی در انعقاد خون و جلوگیری از خونریزی دارند. زمانی که عروق خونی آسیب ببینند یا بریده شوند، پلاکت‌ها جمع شده و محل زخم را می‌بندند تا خون منعقد شود. اگر تعداد پلاکت‌ها خیلی کم باشد، بیمار در خطر خونریزی شدید از بدن قرار می‌گیرد.