مسمومیت دارویی کودکان، مادران مراقب باشید

کودکان زیر ۵ سال، بیشتر از دیگران قربانی مسمومیت می‌شوند و از هر ۱۰ کودک گرفتار مسمومیت، یک نفر به دلیل بلع یا استنشاق مواد شوینده، روانه بیمارستان می‌شود. محصولات آرایشی و بهداشتی، گیاهان و غذاهای ناسالم، از جمله عوامل دیگری هستند که زمینه را برای بالا رفتن آمار کودکان مسموم فراهم می‌کنند.

علائم مسمومیت کودک چیست؟

تب، استفراغ، مدفوع مایعی که مکرر از بدن فرد دفع می‌شود، وجود خون در مدفوع، ضعف و بی‌حالی، لرزیدن، چنگ زدن شکم و بی‌اشتهایی، از جمله نشانه‌های شایعی هستند که خبر از دچار شدن فرد به مسمومیت می‌دهند. دشواری تنفس، گلودرد شدید، گیجی و تشنج، از جمله نشانه‌های تهدید کننده‌ای هستند که به محض بروزشان باید به بیمارستان مراجعه کنید. گذشته از این، طولانی شدن دوره علائم دیگر، مانند اسهال یا استفراغ هم، دلیل قاطعی بر نیاز فرزندتان به مراقبت و درمان تخصصی است.

در خانه درمان نکنید

باور کنید همه مسمومیت‌ها، با مراقبت خانگی درمان نمی‌شوند و در برخی موارد، چاره‌ای جز رفتن به بیمارستان و تزریق داروهای مناسب به فرزندتان باقی نمی‌ماند. اگر اسهال و استفراغ بیشتر از 6 ساعت ادامه داشت و نتوانستید آنها را کنترل کنید، حتما به بیمارستان مراجعه کنید. به‌خاطر داشته باشید که کودکان زیر 5 سال، سیستم ایمنی ضعیف‌تری دارند و توان بدنشان برای مبارزه با میکروب‌ها پایین‌تر از آن است که بدون کمک‌های تخصصی، قادر به بیرون آمدن از این بحران باشند.

کابینت‌های بالایی را انتخاب کنید

یکی از کابینت‌های بالایی، که درهایش را با قفل کودک محکم بسته‌اید، گزینه خوبی برای نگه‌داشتن این محصولات به شمار می‌رود. یادتان نرود که یک لحظه غفلت و قرار دادن شوینده‌ها در دسترس فرزندتان، می‌تواند زمینه را برای وقوع فاجعه فراهم کند. گذشته از این، هرگز مواد شوینده و بهداشتی را در ظروف دیگر نگهداری نکنید. ریختن این مواد در بطری آب‌معدنی یا نگه داشتنشان در ظرف خالی شده ماست، از اشتباهات جبران‌ناپذیری است که برخی از مادرها مرتکب آن می‌شوند. پس به‌خاطر اطمینان داشتن به حافظه خود، این اشتباهات را مرتکب نشوید.

استفاده بیش از حد دارو، یک عامل مسمومیت

برخی داروهای بدون نسخه را اگر بیش از اندازه به کودک دهید ممکن است دچار مسمومیت شود. از جمله این داروها استامینوفن است که در صورت مصرف زیاد به کبد آسیب می‌رساند. داروهای سرفه و حساسیت مانند آنتی هیستامین ها که برای کاهش مخاط استفاده می‌شود نیز در صورتی که زیاد مصرف شود می‌تواند آسیب زا باشد. از جمله نشانه های مسمومیت در اثر مصرف بیش از حد دارو قرمزی پوست، خشکی دهان، دل درد، استفراغ، زنگ زدن گوشها و اختلال در شنید است. در این صورت باید هرچه زودتر کودک را به بیمارستان منتقل کنید.

داروها را دور نگهدارید

بلعیدن داروها، یکی دیگر از دلایل شایع مسمومیت کودکان است. پس حتما داروها را در جعبه‌ای مطمئن و در بسته، دور از دسترس کودکتان قرار دهید و هرگز قرص‌هایتان را در کیف خود یا جیب لباس‌هایتان رها نکنید و هرگز در تاریکی داروی فرزندتان را آماده نکنید. انتخاب داروی اشتباه یا خوراندن دوز نامناسب دارو به کودکان، از جمله دلایلی است که آمار کودکان مسموم را بالا برده است.

دارو را همراه داشته باشید

درصورتی که فرزندتان دارو یا ماده شیمیایی و بهداشتی را بلعیده، حتما ماده سمی مشکوک را نزد پزشک ببرید. یادتان نرود که شوینده‌های به‌ظاهر بی‌ضرر مثل دهان‌شویه‌ها هم برای کودکان خطرساز هستند. پس هرگز آنها را در دسترس فرزندتان قرار ندهید.

از سلامت غذا مطمئن شوید

هرگز غذای کودکان رادر ساعات متوالی بیرون از یخچال نگه ‌ندارید و اگر به سالم نبودن یک غذا مشکوک هستید، بی‌درنگ آن را دور بریزید. با وجود رعایت همه این نکات، درصورتی‌که کودکتان دچار مسمومیت غذایی شده است، تا آنجا که می‌توانید به او مایعات بخورانید. کم‌آبی در زمان مسمومیت، می‌تواند عوارض دچار شدن به این مشکل را چند برابر کند.علاوه بر این، به کودکی که دچار اسهال ناشی از مسمومیت شده است، هیچ داروی متوقف کننده اسهالی را ندهید. اجازه دهید که عوامل بیماری‌زا، از طریق دفع از بدن او بیرون بروند.

کمکهای اولیه را بدانید

اگر احساس می‌کنید فرزندتان یک مایع شیمیایی را خورده است، در صورت امکان تا رسیدن به بیمارستان، به او یک فنجان آب بدهید. درصورتی‌که فرزندتان مایع سمی را استنشاق کرده، تا رسیدن به مراکز درمانی، شیشه‌های اتومبیل را پایین بیاورید و او را در معرض هوای آزاد قرار دهید. اگر مایع شیمیایی با چشم فرزندتان تماس پیدا کرده، تا رسیدن به مراکز درمانی، به مدت 10 دقیقه، چشم او را با آب شستشو دهید و درصورتی‌که مایع شیمیایی با بدن فرزندتان تماس پیدا کرده، لباس‌های آلوده را از تن او خارج کنید و برای 10 دقیقه بدنش را با آب فراوان بشویید. مراقب باشید آبی که برای شست و شو استفاده می‌کنید، بیش از اندازه گرم نباشد. چراکه پوست فرزندتان در این شرایط، حساس‌تر از هر زمان دیگری است.

دکتر مهشید چایچی:

گیاهان دارویی هم خطرناکند

بسیاری از مادران به خیال اینکه استفاده از داروی گیاهی و گیاهان دارویی خطری ندارد، برای درمان مشکلات کودکان به شکل بی‌رویه از این نوع داروها مصرف می‌کنند. اما لازم است بدانید آمارها نشان داده حتی گیاهان دارویی خیلی ساده هم اگر زیاده از میزان مجاز مصرف شوند می‌توانند «سمی» و خطر آفرین باشند. برای اینکه بهتر متوجه شوید لازم است به تعریف کلمه سم مراجعه کنید. هر ماده‌ای که به بدن انسان آسیب برساند، سم نام دارد. بعضی مواد گیاهی ممکن است در مقادیر کم هم سمی باشند و برخی دیگر فقط اگر بیش از اندازه مصرف شوند، چنین اثری می‌گذارند. بنابر این اغلب مقدار ماده مورد مصرف است که سمی بودن یا نبودن آن را مشخص می‌کند. مواد فعال بعضی از گیاهان دارویی سموم خطرناکی برای انسان به شمار می‌روند، چون سیستم‌های مهم بدن مانند اعصاب، گردش خون، کبد و کلیه را درگیر عوارضی می‌کنند.

البته این عوارض همیشه هم فوری ظاهر نمی‌شود و ممکن است در طول زمان اثرات آن مشخص شود. دقت داسته باشید که همین گیاهان سمی اگر به مقدار توصیه شده در کتاب‌های طبی مصرف شوند، داروهای بسیار مفیدی هستند. شاید باورتان نشود اگر بشنوید که گیاه سیب زمینی، البته برگ تازه و گل آن سمی است. اگر چه غده سیب زمینی کاملا بی‌خطر بوده و ماده غذایی مهمی به حساب می‌آید. بعضی دانه‌ها مانند بادام تلخ و کرچک هم اگر حدود ۱۲ عدد از آنها خورده شوند ممکن است موجب مرگ شوند. دقت داشته باشید که شربت‌ها و جوشانده‌های گیاهی هم ممکن است برای کودکان مسمومیت ایجاد کنند. بنابر این توجه به ۳ نکته طلایی را از یاد نبرید:

۱. حتما تا پزشک متخصص کودکان یا طب سنتی، داروی گیاهی یا گیاه دارویی را برای کودکتان توصیه نکرده، سر خود چیزی به او ندهید.

۲. در مورد داروهای گیاهی ترکیبی حتما برگه راهنمای آن را مطالعه کنید. اگر چه همه موارد خطر در این برگه ها ذکر نمی‌شود، اما در بعضی داروها ممنوعیت مصرف داروی گیاهی برای کودکان و محدوده سنی آن مشخص شده است.

۳. گیاهان دارویی و داروهای گیاهی را مانند داروهای شیمیایی از دسترس کودکان دور نگهدارید چون ممکن است بدون اطلاع شما و از روی کنجکاوی آنها را خورده و دچار مسمومیت شوند. اگر با چنین شرایطی روبه‌رو شدید بهتر است به مراکز درمانی و فوریت‌های مسمومان مراجعه کنید. یادتان باشد دارو یا گیاه مصرف شده را با خودتان همراه ببرید.