درمان سنگ مثانه، چگونه دفع می شود؟
سنگ مثانه به توده‌های سخت معدنی موجود در مثانه گفته می‌شود.
سنگ مثانه به توده‌های سخت معدنی موجود در مثانه گفته می‌شود. سنگ‌های مثانه زمانی ایجاد می‌شوند که مواد معدنی در ادرار غلیظ متبلور می‌شوند. این حالت زمانی رخ می‌دهد که نمی‌توانید مثانه را بطور کامل تخلیه کنید. علائم و نشانه‌های سنگ مثانه می‌توانند از درد شدید شکم تا وجود خون در ادرار متغیر باشند. گاهی اوقات سنگ‌های مثانه موجب بروز هیچ‌گونه علائمی نمی‌شوند. سنگ‌های کوچک مثانه ممکن است بدون درمان دفع شوند اما برخی دیگر نیاز به دارو یا جراحی دارند.
عدم دفع سنگ‌های مثانه، حتی آنهایی که موجب بروز هیچ علائمی نمی‌شوند، می‌تواند منجر به عوارض زیر شود:
-اختلال عملکرد مزمن مثانه، درد یا تکرر ادرار
-انسداد مجرای ادرار
-عفونت‌های مجرای ادرار
علائم سنگ مثانه
گاهی اوقات سنگ‌های مثانه (حتی انواع بزرگ) موجب هیچ مشکلی نمی‌شوند. در صورتی که سنگ دیواره‌ی مثانه را تحریک کند یا جریان ادرار را مسدود کند، علائم و نشانه‌های آن عبارتند از:
-درد پایین شکم
-در مردان درد یا ناراحتی در آلت تناسلی یا بیضه
-احساس سوزش در حین ادرار
-تکرر ادرار
-مشکل در ادرار یا جریان منقطع ادرار
-وجود خون در ادرار
-رنگ غیرعادی و تیره ادرار
دلایل
سنگ مثانه معمولاً زمانی شکل می‌گیرد که مثانه بطور کامل تخلیه نمی‌شود و کریستال‌هایی در ادرار شکل می‌گیرد. برخی عفونت‌ها می‌توانند منجر به سنگ مثانه شوند و گاهی اوقات یکی بیماری زمینه‌ای که بر توانایی مثانه برای نگه داشتن، ذخیره کردن یا دفع ادرار تاثیر می‌گذارد می‌تواند موجب شکل‌گیری سنگ مثانه شود. هر گونه مواد خارجی موجود در مثانه امکان تشکیل سنگ مثانه را فراهم می‌کند.
شایع‌ترین شرایطی که موجب تشکیل سنگ مثانه می‌شوند عبارتند از:
بزرگی غده پروستات:
بزرگی پروستات (بزرگی خوش‌خیم پروستات) می‌تواند موجب سنگ مثانه در مردان شود. پروستات بزرگ‌شده می‌تواند جریان ادرار را مسدود و از تخلیه کامل مثانه جلوگیری کند.
آسیب عصبی ( مثانه نوروژنیک):
معمولاً اعصاب حامل پیام‌هایی از مغز به عضلات مثانه هستند و به آنها دستور باز و بسته شدن می‌دهد. اگر این اعصاب آسیب ببینند (در اثر سکته مغزی، آسیب‌های نخاعی یا سایر مشکلات) ممکن است مثانه بطور کامل تخلیه نشود.
سایر دلایل احتمالی تشکیل سنگ مثانه عبارتند از:
التهاب:
التهاب مثانه که گاهی اوقات در اثر عفونت مجرای ادرار ایجاد می‌گردد یا پرتو درمانی لگن می‌تواند موجب تشکیل سنگ مثانه شود.
دستگاه‌های پزشکی:
کاتترهای مثانه (لوله‌های بلند و باریکی که از طریق مجراری ادرار وارد می‌شوند و به تخلیه ادرار از مثانه کمک می‌کنند) ممکن است موجب تشکیل سنگ مثانه شوند. همچنین وسایل دیگری که ممکن است بطور اتفاقی وارد مثانه شوند مانند وسایل پیشگیری از بارداری یا استنت مجرای ادرار نیز می‌توانند همین نتیجه را در پی داشته باشند. کریستال‌های معدنی که بعداً تبدیل به سنگ می‌شوند اغلب روی سطح این اجسام خارجی ایجاد می‌شوند.
سنگ کلیه:
سنگ‌هایی که در کلیه‌ها تشکیل می‌شوند مانند سنگ‌های مثانه نمی‌باشند و به شیوه‌های متفاوتی ایجاد می‌گردند. سنگ‌های کلیه ممکن است از طریق حالب وارد مثانه شده و در صورتی که دفع نشوند تبدیل به سنگ مثانه می‌شوند.
عوامل خطر
سنگ‌های مثانه در کودکان کشورهای در حال توسعه شایع می‌باشد، اغلب به دلیل کمبود آب، عفونت، اختلال در مجرای ادرار و رژیم غذایی فاقد پروتئین کافی. در سایر مناطق دنیا سنگ مثانه عمدتاً در بزرگسالان پدید می‌آید.
خطراتی که خطر تشکیل سنگ مثانه را افزایش می‌دهند عبارتند از:
انسداد خروجی مثانه:
هر شرایطی که موجب مسدود شدن جریان ادرار از مثانه به حالب (لوله‌ای که ادرار را به خارج بدن هدایت می‌کند) شود می‌تواند منجر به شکل‌گیری سنگ مثانه گردد. انسداد خروجی مثانه دارای دلایل متعددی است اما شایع‌ترین آن بزرگی پروستات می‌باشد.
مثانه نوروژنیک یا عصبی:
سکته مغزی، آسیب‌های نخاعی، بیماری پارکینسون، دیابت، فتق دیسک و چند مشکل دیگر می‌تواند به اعصاب کنترل کننده‌ی عملکرد مثانه آسیب برسانند. برخی افراد مبتلا به مثانه عصبی ممکن است دچار بزرگی پروستات یا نوع دیگری از انسداد خروجی مثانه باشند که موجب افزایش خطر ابتلا به سنگ مثانه می‌شود.
تشخیص
تشخیص سنگ مثانه می‌تواند از طریق آزمایش‌های زیر انجام شود:
معاینه فیزیکی:
پزشک با لمس کردن ناحیه پایین شکم بررسی می‌کند که آیا مثانه بزرگ شده است و یا برای تشخیص بزرگی پروستات یک معاینه مقعدی انجام می‌دهد. همچنین هرگونه علائم و نشانه‌های حین ادرار بیمار نیز مورد بحث قرار می‌گیرد.
آزمایش ادرار:
ممکن است یک نمونه از ادرار گرفته شده و مقادیر میکروسکوپی خون، باکتری و مواد معدنی متبلور در آن بررسی شود. آزمایش ادرار به تعیین وجود عفونت در مجرای ادرار که می‌تواند دلیل یا نتیجه‌ی سنگ مثانه باشد، نیز کمک می‌کند.
سی تی اسکن:
در سی تی اسکن از تابش اشعه ایکس و کامپیوتر برای اسکن سریع و ارائه تصاویر واضح از داخل بدن استفاده می‌شود. سی تی اسکن می‌تواند حتی سنگ‌های بسیار ریز را شناسایی کند و به عنوان یکی از حساس‌ترین آزمایش‌ها برای شناسایی تمام انواع سنگ مثانه در نظر گرفته می‌شود.
سونوگرافی:
سونوگرافی که در آن جهت تصویرسازی امواج صوتی به اندام و ساختارهای داخل بدن ارسال می‌شود، می‌تواند به پزشک برای تشخیص سنگ مثانه کمک کند.
اشعه ایکس:
تصویربردای با اشعه ایکس از کلیه، حالب و مثانه به پزشک برای تعیین وجود سنگ در سیستم ادراری کمک می‌کند. اما برخی از انواع سنگ‌ها در زیر اشعه ایکس قابل مشاهده نمی‌باشند.
درمان سنگ مثانه
سنگ مثانه معمولاً باید دفع شود. پزشک معمولاً توصیه به نوشیدن مقادیر زیاد آب در روز می‌کند تا به دفع طبیعی سنگ‌های کوچک منجر شود. هر چند از آنجا که سنگ‌های مثانه اغلب در اثر عدم توانایی برای تخلیه کامل مثانه ایجاد می‌شوند، ممکن است این کار برای دفع سنگ کافی نباشد و در اکثر موارد سنگ‌ها باید برداشته شوند.
شکستن سنگ‌ها
سنگ‌های مثانه اغلب بوسیله یک عمل به نام سیستولیتولاپاکسی از بین می‌روند. یک لوله کوچک همراه با دوربین در انتهای آن (سیستوسکوپ) وارد مجرای ادرار و مثانه می‌شود تا بتوان سنگ را مشاهده کرد. سپس از یک لیزر، ابزار مکانیکی یا اولتراسوند برای خرد کردن سنگ به قطعات کوچک استفاده می‌شود و این قطعات از مثانه خارج می‌گردند. سنگ‌شکن از انرژی اولتراسونیک برای خرد کردن سنگ به قطعات کوچک استفاده می‌کند بطوری که بتوانند به همراه ادرار خارج شوند. در سنگ‌شکن لیزری هولمیم نیز از لیزر برای شکستن سنگ استفاده می‌شود.
پیش از عمل از بی‌حسی موضعی برای بی‌حس کردن بخش پایینی بدن استفاده می‌شود و یا تحت بیهوش عمومی قرار می‌گیرید تا دردی احساس نکنید. عوارض سیستولیتولاپاکسی شایع نمی‌باشند اما ممکن است عفونت مجرای ادرار، تب، پارگی در مثانه یا خونریزی رخ دهد. پزشک می‌تواند برای کاهش خطر عفونت قبل و بعد از عمل آنتی‌بیوتیک تجویز کند. حدود یک ماه بعد از عمل سیستولیتولاپاکسی، پزشک احتمالاً تایید خواهد کرد که قطعات سنگ در مثانه باقی نمانده‌اند.
برداشتن سنگ با جراحی
گاهی اوقات سنگ‌های مثانه‌ای که بزرگ‌تر هستند یا شکستن آنها سخت است از طریق جراحی برداشته می‌شوند. در این موارد، پزشک برشی را در مثانه ایجاد می‌کند و مستقیماً سنگ‌ها را برمی‌دارد.
درمان‌های جایگزین
هیچ مطالعه‌ای تا کنون تایید نکرده است که داروهای گیاهی می‌توانند باعث شکستن سنگ‌هایی شوند که به شدت سخت بوده و معمولاً برای از بین بردن آنها نیاز به لیزر، اولتراسوند یا سایر روش‌ها است. همیشه پیش از استفاده از هر گونه درمان جایگزین با پزشک خود مشورت کنید تا مطمئن شوید که تاثیر منفی بر سایر روش‌های درمانی که در حال استفاده از آنها هستید نمی‌گذارد.
پیشگیری
سنگ‌های مثانه معمولاً در اثر یک شرایط زمینه‌ای که پیشگیری از آن سخت است بوجود می‌آیند، اما می‌توان احتمال ابتلا به آنها را با رعایت نکات زیر کاهش داد:
بررسی علائم غیر طبیعی ادراری: تشخیص و درمان زودهنگام بزرگی پروستات یا دیگر مشکلات اورولوژی می‌تواند خطر ابتلا به سنگ مثانه را کاهش دهد.
نوشیدن مقادیر زیادی آب: نوشیدن مایعات بویژه آب به مقدار زیاد می‌تواند به پیشگیری از تشکیل سنگ مثانه کمک کند زیرا مایعات موجب رقیق شدن مواد معدنی موجود در مثانه می‌شوند. میزان آب مصرفی بستگی به سن، اندازه، وضعیت سلامتی و میزان فعالیت دارد. برای تعیین میزان مناسب مایعات مصرفی خود با پزشک مشورت کنید.
منبع:
دکتر فرشاد نامداری
نظر کاربران
داروی اقای کردی واسه سنگ مثانه عالی هست . از چند نفر که امتحان کرده بودن شنیدم بدون درد و عمل، سنگ رو از بین میبره.