طول درمان دیسترس تنفسی، شرایط خاص نوزاد

سندرم زجر تنفسی وضعیتی است که باعث مشکل تنفس در نوزادان تازه متولد شده می‌گردد. سندرم زجر تنفسی ممکن است از چند دقیقه تا چند ساعت پس از تولد نوزاد شروع شود. سندرم زجر تنفسی در نوزادان نارس بیشتر دیده می‌شود زیرا ریه‌های نوزادان نارس هنوز کامل رشد نکرده است. اگر ریه‌ها کامل رشد نکرده باشند، نمی‌توانند سورفکتانت ‌(ماده فعال سطحی) کافی تولید کنند. سورفکتانت‌ ماده‌ای است که در کیسه‌های کوچک هوایی ریه تولید می‌شود. سورفکتانت‌ کیسه‌های کوچک هوایی را باز نگه می‌دارد تا نوزاد بتواند در هنگام تنفس، اکسیژن کافی را به داخل ریه‌های خود بکشد. اگر سورفکتانت‌ به مقدار کافی تولید نشود، کیسه‌های هوا جمع شده و باعث ایجاد مشکلات تنفسی می‌شود.

دیسترس تنفسی در نوزادان در اکثر مواقع کمی بعد از تولد، زمانی که نوزاد هنوز در بیمارستان است، آغاز می‌شود. اگر نوزاد شما مشکل تنفسی دارد بلافاصله با یک متخصص اطفال مشورت کنید. دوره‌ی بیماری دیسترس تنفسی در نوزادان به اندازه، سن بارداری نوزاد، شدت بیماری، وجود عفونت، وجود یا عدم وجود مجرای شریانی باز (که یک مشکل قلبی است) در نوزاد و نیاز یا عدم نیاز نوزاد به کمک در هنگام تنفس بستگی دارد. سه روش اصلی برای درمان دیسترس تنفسی عبارتند از درمان جایگزینی سورفکتانت، دستگاه تهویه یا دستگاه ایجاد فشار هوایی مثبت مداوم بر روی مجاری هوایی بینی و اکسیژن درمانی.

عوامل خطرساز

هرچند اکثر نوزادان مبتلا به سندرم زجر تنفسی، نوزادان نارس هستند، اما عوامل دیگری نیز در ابتلا به سندروم زجر تنفسی نوزاد موثر هستند که عبارتند:

-نوزادان پسر

-ابتلای نوزاد قبلی به سندروم زجر تنفسی

-زایمان با روش سزارین

-خفگی قبل از تولد (کمبود هوا قبل، در حین یا پس از تولد)

-استرس سرما (شرایطی که باعث سرکوب تولید سورفکتانت می‌شود.)

عفونت قبل از تولد

-تولد نوزادان چند قلو (نوزادان چند قلو معمولا نارس هستند.)

-نوزادان متولد شده از مادران مبتلا به دیابت (وجود انسولین زیاد در بدن نوزاد به علت دیابت مادر باعث تاخیر در تولید سورفکتانت می‌شود.)

-کودکان دارای مجرای شریانی باز

علائم سندرم دیسترس تنفسی

علائم موجود در هر نوزاد متفاوت است، برخی از رایج‌ترین علایم سندرم زجر تنفسی نوزاد عبارتند از:

- مشکل تنفس در هنگام تولد که با گذشت زمان بدتر می‌شود.

- سیانوز (تغییر رنگ پوست به آبی یا بنفش)

- حرکت غیر متعارف پره‌های بینی

- تاکی پنه (تنفس تند)

- خرخر و ناله کردن نوزاد در هنگام تنفس

- انقباض قفسه سینه (به عقب کشیده شدن عضله‌های قفسیه سینه حین تنفس)

معمولا علائم سندروم دیسترس تنفسی در نوزادان در روز سوم پس از شروع به اوج خود رسیده و پس از این که نوزاد شروع به دفع آب اضافی بدن از طریق ادرار کرد و نیاز به اکسیژن کمتر و کمک کمتری برای تنفس داشت، سریعا برطرف می‌شود.

عوارض سندرم دیسترس تنفسی

ممکن است آر دی اس در نوزادان تازه متولد شده در طول چند روز اول تولد بدتر شود. آر دی اس می‌تواند کشنده باشد. همچنین ممکن است بیمار در اثر دریافت اکسیژن زیاد یا در اثر کمبود اکسیژن در اعضا به عوارض بلند مدت دچار شود. عوارض آر دی اس عبارتند از:

- افزایش هوا در کیسه اطراف قلب یا ریه‌ها

- عقب ماندگی ذهنی

- نابینایی

- ایجاد لخته خون

- خونریزی مغز یا ریه‌ها

- برونکو پولمونری دیسپلازی (یک اختلال تنفسی)

- پنوموتوراکس (از هم گسیختگی بافت ریه)

- عفونت خون

- نارسایی کلیه (در آر دی اس شدید)

تشخیص

بیماری زجر تنفسی نوزاد معمولا توسط چندین آزمایش تشخیص داده می شود که عبارتند از:

- ظاهر و رنگ کودک و تلاش او برای تنفس (این علائم نشان دهنده‌ی نیاز کودک به اکسیژن هستند).

- تهیه عکس رادیوگرافی از ریه‌ها، در عکس‌های رادیوگرافی از انرژی الکترومغناطیس برای تهیه تصاویری از استخوان‌ها و اندام‌های داخلی روی فیلم رادیوگرافی استفاده می‌شود. در سندروم زجر تنفسی، عکس‌های رادیوگرافی معمولا یک ظاهر شیشه‌ای منحصر به فرد به نام الگوی رﺗﯿﮑﻮﻟــﻮﮔﺮاﻧــﻮﻻر را نمایش می‌دهند.

- بررسی گازهای موجود در خون (بررسی اکسیژن، دی اکسید کربن و اسید در خون شریانی) که معمولا نشان دهنده‌ی مقدار کم اکسیژن و مقدار زیاد دی اکسید کربن است.

- اکوکاردیوگرافی که برای رد برخی مشکلات قلبی که علائمی شبیه به علائم سندروم زجر تنفسی ایجاد می‌کنند استفاده می‌شود. الکتروکاردیوگرام آزمایشی است که فعالیت الکتریکی قلب را ثبت کرده، آریتمی (ریتم غیر طبیعی ضربان قلب) را نشان داده و آسیب‌های وارده به عضله قلب را پیدا می‌کند.

درمان سندرم زجر تنفسی نوزاد

نوزادان نارس یا نوزادانی که شرایط خاصی داشته و در معرض ابتلا به سندروم زجر تنفسی هستند باید در هنگام تولد توسط گروهی از متخصصان بیماری‌های تنفسی کودکان تحت درمان زجر تنفسی نوزادان قرار گیرند. نوزادان مبتلا به آر دی اس نیاز به مراقبت کامل دارند. مراقبت‌های مورد نیاز برای نوزادان مبتلا به آر دی اس عبارتند از:

- محیطی آرام

- جابه‌جایی به آرامی

- حفظ دمای ایده‌ال برای بدن

- مدیریت دقیق تغذیه و مایعات داده شده به نوزاد

- درمان سریع عفونت‌ها

اکسیژن درمانی

به نوزادان اکسیژن گرم و مرطوب داده می‌شود. با این حال، اکسیژن درمانی باید با نظارت کامل پزشک انجام شود تا از ایجاد عوارض ناشی از ورود اکسیژن زیاد به بدن جلوگیری شود.

جایگزینی سورفکتانت

در درمان با روش جایگزینی سورفکتانت، به نوزاد سورفکتانت داده می‌شود. در این روش، درمان از راه یک لوله تنفسی انجام می‌شود. با استفاده از لوله تنفسی پزشک اطمینان حاصل می کند که سورفکتانت به داخل ریه‌ها می‌رود. پس از دریافت سورفکتانت، پزشک یک دستگاه ونتیلاتور به نوزاد وصل می‌کند. دستگاه ونتیلاتور باعث بهبود تنفس‌های بعدی می‌شود. بسته به شدت بیماری، ممکن است نیاز باشد که این مراحل چندین بار تکرار شوند.

دستگاه ونتیلاتور

استفاده از دستگاه ونتیلاتور (دستگاه تنفس) می‌تواند زندگی برخی از نوزادان را نجات دهد. با این حال، استفاده از دستگاه تنفس، به بافت ریه آسیب می‌رساند. بنابراین در صورت امکان باید از دستگاه تنفس استفاده نشود. اگر نوزاد علائم زیر را داشته باشد نیاز به استفاده از دستگاه تنفس دارد:

- سطح بالای دی اکسید کربن در خون

کمبود اکسیژن در خون

- پایین بودن پ هاش خون (اسیدیته بودن خون)

- وقفه‌های مکرر در هنگام تنفس

استفاده از یک روش درمانی به نام فشار مثبت مداوم بر روی راه‌های هوایی باعث می‌شود که اکثر نوزادان نیاز به دستگاه تنفس یا سورفکتانت پیدا نکنند. فشار مثبت مداوم بر روی راه‌های هوایی باعث می شود که هوا به درون بینی رفته و راه‌های هوایی باز بمانند. فشار مثبت مداوم را می‌توان هم با دستگاه تنفس و هم با دستگاه ایجاد فشار مثبت مداوم بر روی راه‌های هوایی اعمال کرد.

فیزیوتراپی و ساکشن قفسه سینه

معمولا از فیزیوتراپی و ساکشن قفسه سینه استفاده می‌شود. پزشک فیزیوتراپی و ساکشن قفسه سینه را انجام می‌دهد تا خلط‌های موجود در ریه‌های بیمار را نرم کرده و راه هوا را تمیز نگه دارد. فیزیوتراپی و ساکشن قفسه سینه باعث می‌شود نوزاد راحت‌تر تنفس کند. پزشک به قفسه سینه نوزاد ضربه آرامی زده و سپس خلط‌های نرم شده را بیرون می‌آورد.

پیشگیری

پیشگیری از تولد نوزاد نارس باعث پیشگیری از ابتلای نوزادان به آر دی اس می‌شود. مراقبت کافی قبل از تولد و معاینات منظم از ابتدای بارداری به پیشگیری تولد نوزاد نارس کمک می‌کند. زایمان در زمان مناسب نیز خطر ابتلا به آر دی اس را کاهش می‌دهد. گاهی برای زایمان در زمان مناسب فرد باید تحت سزارین قرار گیرد. قبل از انجام سزارین، آزمایشی انجام می‌شود تا از رشد کامل ریه‌های نوزاد اطمینان حاصل شود. سزارین باید تا هفته ۳۹ بارداری یا تا زمانی که ریه‌های نوزاد کاملا رشد کنند به تعویق افتد مگر اینکه مورد اورژانسی پیش آید. داروهای کورتیکواستروئید نیز سرعت رشد ریه‌ها قبل از تولد را افزایش می‌دهند. معمولا کورتیکواستروئیدها در هفته ۲۴ تا ۳۴ بارداری تجویز می‌شوند که احتمال می‌رود فرد هفته بعد زایمان کند. تحقیقات بیشتری نیاز است تا ثابت شود که آیا کورتیکواستروئیدها برای جنین‌های کمتر از ۲۴ یا بیشتر از ۳۴ ماه مفید هستند یا خیر. گاهی می‌توان داروهای دیگری برای فرد باردار تجویز کرد تا زایمان به تاخیر افتاده و داروهای کورتیکواستروئید فرصت اثرگذاری روی جنین را داشته باشند. این نوع درمان احتمال ابتلا به آر دی اس را کاهش داده و مانع ایجاد عوارض دیگری که نوزادان نارس به آنها مبتلا می‌شوند، می‌گردد. با این حال، این روش نیز نمی‌تواند خطر ابتلا به آر دی اس را کاملا از بین ببرد.