ایجاد انگیزه در کودکان، راهکارهای والدین

انگیزه در کودکان موتور محرکی است که باعث می شود از عهده فعالیت های مختلف برآید و به سوی موفقیت و هدفش در زندگی پیش برود. اگر بتوانیم در کودکی انگیزه تحصیلی ، انگیزه ورزشی و یا انگیزه های فعالیت های دیگر را بوجود بیاوریم دیگر نیازی نیست تا دائما حرص و جوش بخوریم که چرا بچه ما این کار را می کند یا نمی کند ؟

در کتاب ایجاد انگیزه در کودکان اثر الیزابت هارتلی بروئر آمده است که انگیزش فرایند ظریف و پیچیده ای است که مجموعه ای از مهارت ها و دانش ، اعتقادات و احساسات را می طلبد. برای ایجاد انگیزه در کودکان پنج مرحله را ذکر می کند که در هر مرحله والدین می توانند وظایف خود را در قبال عبور از آن مرحله برای کودک و نوجوان خود انجام دهند که در زیر باهم می خوانیم :

5 مرحله ی ایجاد انگیزه در کودکان

مرحله اول ایجاد انگیزه در کودکان، شناسایی هدف و پی بردن به علل

کودک باید دارای یک هدف و یک مقصد باشد ، یعنی طرح مسیر را در ذهن خود ترسیم کند و بداند که هدف، رسیدن به مقصد است . هدف هر چه روشن تر و واضح تر تعریف شود ، رسیدن به آن میسر تر می شود.

راهکارهایی که والدین برای کمک به فرزندشان در این مرحله می توانند انجام دهند :

سعی کنیم خانه را به مکانی امن و سرشار از محبت تبدیل کنیم تا آینده را برای کودک ، ایمن سازیم.

تجارب مختلف را در دسترس آنان قرار دهیم ، به طوری که کودکانمان بدانند چه امکاناتی وجود دارد.

به کودک خود یاری دهیم تا هدف های مشخصی را برای خود تعیین کند و چارچوب زمانی روشن و قابل کنترلی را برای خود تنظیم و تثبیت کند.

مطمئن شویم که کودکمان به قابل دستیابی بودن هدف هایش ، اعتقاد دارد.

دلایل این را که چرا یک هدف برای او یا ما مناسب و مهم است ، برای او توضیح دهیم .

پیامدهای تصمیمی را که کودک و نوجوان اتخاذ کرده است برایش توضیح دهیم تا او بداند که باید منتظر چه چیزهایی باشد - مثلا مقدار زمانی را که برای عملی کردن آن تصمیم باید در نظر بگیرید.

کودک را تشویق کنیم که درباره ی هر مشکلی که ممکن است در راه رسیدن به اهدافش رخ دهد، بیندیشد.

بررسی کنیم و ببینیم که آیا کودک تشخیص داده است که در دستیابی به مقصود ، به چه چیزی نیاز خواهد داشت ؟

در فرزندپروری مثبت یادمان باشد : خودباروری را در فرزند و کودکمان پرورش دهیم . چرا که باعث تقویت انگیزه کودکان در زندگی می شود.

مرحله دوم ایجاد انگیزه در کودکان، ارزیابی هدف و احساس شایستگی

کودکان باید بتوانند ارزیابی کنند که آیا آگاهی و دانش و مهارت مطلوب را دارند که به هدف خود برسند ؟ و نیاز به پرورش چه چیزی دارند ؟

والدین می توانند در این زمینه به فرزندان کمک کنند :

به کودکان فرصت کافی بدهیم تا کارهایی را برای خودشان انجام دهند. در این صورت نوعی احساس شایستگی قوی در آنان بروز می کند.

زمانی که کودکان از خود نوعی ابتکار عمل نشان می دهند، یاریشان کنیم تا کار را به ثمر برسانند ، در این حالت ، احساس مثمر ثمر بودن می کنند.

آنان را با سرگرمی ها و علائق گوناگون آشنا کنیم تا پایه ی مهارت خود را گسترش دهند.

به آنان یاری دهیم که از حیث بدنی تندرست و سرحال باشند. در این صورت می توانند از وضع جسمی خود احساس غرور کنند و از پرورش آن به خود ببالند و به سبب آن ، دچار یأس نشوند.

مرحله سوم ایجاد انگیزه در کودکان، طرح ریزی مسیر

کودکان برای رسیدن به اهدافشان نیازمند داشتن یک نقشه ی عملی می باشند.

والدین چگونه می توانند به فرزندانشان کمک کنند :

کودکان خود را تشویق کنیم که پیشاپیش بیندیشند و طرح و نقشه تهیه کنند. می توانیم پیش از آنکه شروع به کار کنند، از مهارت های طرح ریزی ، نمونه ای تهیه کنیم و به آنان توضیح دهیم که چرا باید هر کاری را با ترتیب معینی انجام دهیم . مثلا ، زمانی که اسباب بازی ها را همراه با کودکان کم سن و سال مرتب می کنیم ، می توانیم شرح دهیم که از اول باید اسباب بازی های مکعبی شکل را در جعبه شان بگذاریم، زیرا در کمد ، اسباب بازی های دیگر روی این اسباب بازی ها قرار می گیرند. زمانی که کودکان بتوانند بدون کمک فرد دیگری کاری را انجام دهند (مثلا چند ساعتی را در خانه دوست خود بگذرانند ). پیش از آنکه اجازه دهیم این کار را انجام دهند می توانیم از آنها بچرسیم آیا دلشان می خواهد برای طرح ریزی انجام آن کار کمکشان کنیم ؟ تشویق کودکان بزرگتر در ساختن نمونه های چوبی یا پلاستیکی با استفاده از وسایلشان ، به آنان کمک می کند که طبق روشی منظم ، با کارهای خود برخورد کنند. همچنین، محول کردن وظایف منزل به کودکان بزرگتر ، به آنان کمک می کند که فکر خود را پیشاپیش به کار بیندازند و برای انجام این گونه کارها به برنامه ریزی بپردازند.

کودکان خود را از پیامدهای تصمیمات و عملکردشان آگاه سازیم.

بگذاریم بدانند که چگونه باعث شادی یا غم ما می شوند. اجازه دهیم وقتی رفتار نامناسبی دارند یا از مقررات سرپیچی می کنند ، با پیامدهای مربوط مواجه شوند.

به تدریج و به طرزی مناسب ، به آنان مسئولیت بدهیم ، نخست در زمینه ی خودشان و سپس در مورد دیگران. مثلا برای نمونه ، این مسئولیت را به ا«ان بدهیمد که لباس های کثیف خود را در سبد لباس های چرک ، بشقاب ها و لیوان های کثیف را در ظرفشویی آشپزخانه و آخر شب وسایل مدرسه شان را در کیف مدرسه شان را در کیف مدرسه خود بگذارند ، و حتی گهگاه غذای خانواده را آماده کنند. انتخاب های به دقت انجام شده را نیز می توان برای افزایش حس مسئولیت مورد استفاده قرار داد.

هرگونه تغییر و تحول در امور زندگی را به اطلاع کودکان برسانیم و سعی کنیم افرادی قابل اعتماد باشیم و رفتارمان قابل پیش بینی باشد. مثلا ، می توانیم بعضی مقررات عادی در خانه وضع کنیم که به وضوح مشخص می کند اعضای خانواده باید انتظار چه رخدادی را داشته باشند. اگر دچار نوسانات روحی غیر قابل پیش بینی می شویم ، می توانیم درباره ی اوضاع و احوال خودمان به کودکان هشدار دهیم، و اگر این نگرانی رفع نشد ، بهتر است درصدد برآییم تا به نوعی کمک بگیریم . ما می توانیم اجازه دهیم که فرزندانمان درفرصتی مناسب، از تحولاتی که در زندگی ما رخ می دهد و بر آنها تأثیر می گذارد آگاه شوند و بدون شک می توانیم آنان را از روند تحولاتی که مستقیما بر آنها اثر می گذارد ، آگاه کنیم.

مرحله چهارم ایجاد انگیزه در کودکان، خواستن و تصمیم گرفتن

تصمیم گیری بدون داشتن طرح و برنامه ی خوب ، ممکن است به شکست بینجامد ، و هر طرح و برنامه خوب نیز بدون خواستن و تصمیم گیری ، احتمالا به یأس و ناامیدی ختم می شود.

والدین در خواستن و تصمیم گرفتن چه کمکی به فزندانشان می توانند بکنند :

کودکان خود را تشویق کنیم تا باور کنند که مسائل خودشان را حل کنند. ما باید در مواردی که آنان درمانده و گرفتار می شوند ، از مداخله کردن و بر عهده گرفتن کار نیمه تمام آنها خودداری کنیم . به جای آن ، می توانیم آنان را حمایت و تشویق کنیم و بپرسیم که : اگر این طور عمل کنی ، چه می شود … ؟ و آیا ممکن است … ؟ این سوالات به آنان یاری می دهد روش ها و راه حل هایی تازه بیابند.

ما والدین باید برای کودکان الگو باشیم و زمانی که سعی می کنیم مشکل واقعی خودمان را برطرف سازیم، آنان را نیز در این کار شرکت دهیم.

صبور باشیم و به آنان فرصت بدهیم به روش خودشان عمل کنند.

اگر آنان در کار خود درمانده و ناامید شدند ، یاریشان کنیم تا وظایف و طرح های خود را به پایان برسانند و عادت نکنند کارهای خود را نیمه تمام بگذارند. شاید این موضوع در آنان انگیزه ای ایجاد کند.

در موقعیتی مناسب ، اتکا به نفس را در آنان تشویق کنیم.

با نشان دادن تعهد و دلسوزی خود نسبت به آنان - از طریق علاقه مند نشان دادن خود به کارهایی که آنان در خانه و مدرسه انجام می دهند و نیز حمایت کردن از آنها در زمانی که به شدت ناراحت هستند و گوش کردن به حرف هایشان - به آنان قدرت و توان بدهیم تا به تعهد خود در قبال دیگران و وظایف شان وفادار بمانند.

برای افزایش انعطاف پذیری کودکان در مقابل مشکلات، عزت نفس و خودباروی شان را بپرورانیم.

با به وجود آوردن نظم روزمره به آنان کمک کنیم تا در زمینه کار ، آموزش یا تمرین ، دارای عادت های خوبی شوند.

مرحله پنجم ایجاد انگیزه در کودکان، موفقیت

در فرایند انگیزش ، موفقیت به عنوان آخرین مرحله تعریف شده است و چرخه ایجاد انگیزه در کودکان را کامل می کند و موفقیت، انگیزه کودکان را بیشتر تقویت می کند. اگر رسیدن به هدف و موفقیت را اعلام نکنیم نمی توانیم از لذت پیشرفت که به ما برای ادامه موفقیت ، انرژی می دهد استفاده کنیم.

والدین در این مرحله چه کمکی به کودکان می توانند بکنند :

در روابط خانوادگی ، از هر کار کوچکی که انجام می گیرد ، تجلیل به عمل آوریم . اگر قرار است کودکان از خودشان تجلیل کنند ، نخست باید آن را از دیگران بشنوند.

امروز کارم رضایت بخش بود ! این جمله یعنی الگوی ستایش از خود، همراه با آشکارا نشان دادن رضایت خاطر خود نسبت به پیشرفت.

ستایش کردن از موفقیت ها یا امتیاز دادن به آنها ، حتی به کوچکترین موارد آنها، به ویژه اگر فرزندمان درباره چیزی که انجام داده یا به آن دست یافته است ، احساس غرور خاصی بکند . مثلا ، راندن دوچرخه ، شنا کردن و طی کردن عرض استخر ، پختن نخستین کیک یا غذا ، قبول شدن در آزمون رانندگی ، برنده شدن در مسابقه ی ورزش و موارد دیگر .

بگذاریم فرزندمان اعتباری را که از موفقیت به دست آورده حفظ کند و آن را با گوشه و کنایه یا اظهار نظرهایی از این قبیل که او می توانست حتی بهتر از این باشد ، تضعیف نکنیم.

کودکمان را آزاد بگذاریم تا احساس کند که چه خوب است پیش از آنکه به چالش تازه ای بپردازد ، مدتی را صرف لذت بردن از موفقیت خود بکند.

به کودک تفهیم کنیم ضمن اینکه از موفقیتش خرسند هستیم ، او را برای خاطر خودش دوست داریم نه برای اینکه ثابت کرده است می تواند کاری را انجام دهد.