ویتامین دی برای کودکان، ضروری است؟

ویتامین‌ها و املاح در بدن برای واکنش‌ها و سوخت‌وساز مناسب ضروری هستند جهت تامین ویتامین‌ها و املاح مورد نیاز باید در غذای مصرفی حتماً وارد بدن شود که مهمترین آنها ویتامین A,D آهن، روی و کلسیم هستند. ویتامین A نقش مهمی در رشد و بینائی دارد آهن برای ساخت گلبول‌های قرمز و حمل اکسیژن به سلول‌ها لازم است کمبود آهن می‌تواند کم‌خونی ایجاد نماید. روی نیز جهت رشد جسمی و روحی و هم‌چنین شرکت در آنزیم‌های مختلف مورد نیاز می‌باشد.

کمبود ویتامین D و کلسیم می‌تواند انسان را مبتلا به نرمی استخوان و پوکی استخوان کند پوکی استخوان بیماری است که در آن کمیت و کیفیت استخوان‌ها کاهش می‌یابد و بعلت ضعف اسکلتی خطر شکستگی در استخوان مهره‌ها، کمر، لگن و شانه‌ها را افزایش می‌دهد. پوکی استخوان مشکل جهانی است و سالیانه حدود ۶/۱ میلیون شکستگی لگن در سراسر جهان اتفاق می‌افتد. ویتامین D به جذب کلسیم کمک می‌کند و برای استحکام و سلامت استخوان‌ها لازم است. ویتامین D میزان کلسیم و فسفر را از طریق کمک به جذب آنها از مواد غذایی تنظیم نموده و میزان طبیعی ساخت استخوان را امکان‌پذیر می‌سازد ضمناً از کاهش میزان کلسیم سرم خون نیز جلوگیری می‌کند. دو نوع ویتامین D داریم ویتامین D۲ یا ارگوکلسیفرول و ویتامین D۳ یا کوله کلسیفرول که در بدن به شکل فعال عمل می‌کند این نوع ویتامین باید در مکمل‌ها باشد. ویتامین D۲ در معرض نور خورشید به ویتامین D۳ تبدیل می‌شود به همین جهت توصیه می‌شود روزانه نیم‌ساعت ۲ بار در هفته در تابستان‌ها ساعت ۱۰ صبح یا ۵-۳ عصر که هوا خیلی گرم نیست اندام‌ها یا بدن در معرض آفتاب باشد تا میزان لازم در بدن ساخته شود البته در حالی‌که کرم ضد آفتاب نزده باشیم و توجه داشته باشیم اشعه مفید از پشت شیشه عبور نمی‌کند.

به کودکان و افرادی که در معرض اشعه آفتاب نیستند توصیه می‌شود بخصوص در زمستان‌ها که آفتاب کم است از مکمل‌های ویتامین D استفاده نمایند. ویتامین D در سوخت و ساز بدن از اهمیت زیادی برخوردار است. تحقیقات اخیر نشان داده‌‌اند که کمبود ویتامین D به عنوان عامل اصلی حداقل ۱۷ نوع سرطان و همچنین بیماری‌هایی مانند سکته قلبی، افزایش فشارخون، دیابت، بیماری‌های مزمن پوست مانند اگزما، بیماری‌های کلیه، اختلالات پروستات دردهای مزمن مانند استئوآرتریت، پوکی استخوان، ضعف عضلانی، کولیت اولسروز (زخم‌روده بزرگ)، آسم، بیماری M.S و غیره می‌باشد. اندازه‌گیری ویتامین D جهت بررسی میزان ویتامین‌ D در بدن منحصراً اندازه‌گیری آن در خون است. میزان ویتامین D لازم حیاتی در بدن ۸۰-۵۰ نانوگرم در میلی‌لیتر است و مصرف اضافی آن برای آینده در بدن ذخیره می‌شود. ویتامین D تولید شده در بدن از کلسترول ساخته می‌شود. به همین جهت مصرف داروهای کاهش دهنده کلسترول ممکن است کمبود ویتامین D را باعث شود. نشان داده شده رژیم‌های غذایی کمبود کلسترول مانند گوشت، ماهی، لبنیات و تخم‌مرغ و کاهش پروتئین‌ها با کمبود ویتامین D همراه است.

پیشگیری و درمان

جهت تامین میزان کافی ویتامین D برای افراد بالغ قرار گرفتن در معرض تابش نور خورشید بطور منظم در چهار فصل و تا حد امکان با بیشترین سطح پوست توصیه می‌شود. در صورت کمبود ویتامین D در بدن دریافت 5000 واحد بین‌المللی بطور روزانه به مدت 3 ماه و آزمایش تنظیم بعدی ویتامین D خون بین 80-50 نانوگرم در میلی‌لیتر توصیه می‌شود. درماتولوژیست‌ها توصیه نموده‌اند در صورت اجتناب از تابش نور خورشید برای پیشگیری از راشیتیسم نزد کودکان و استئومالاسی بزرگسالان دو قرص معادل 500 واحد بین‌المللی نیاز است. اکثراً مردم ویتامین D مورد نیاز خود را از تابش نور خورشید مثل تماس دست‌ها و صورت و بازوها در خلال پیاده‌روی بدست می‌آورند. تولید ویتامین در پوست بسیار سریع است. در ایران جهت پیشگیری از راشیتیسم در کودکان قطره ویتامین D + A از روز پانزدهم تا یکسالگی 25 قطره روزانه معادل 400 واحد بین‌المللی ویتامین D و 1500 واحد بین‌المللی ویتامین A توصیه می‌شود و تا سن 2 سالگی هم برحسب شرایط و کمبود توصیه می‌شود.

مسمومیت با ویتامین D
دریافت بیش از حد ویتامین D ممکن است ایجاد مسمومیت با ویتامین D بنماید بنابراین مقدار ویتامین D برای پیشگیری و درمان باید بررسی و براساس هر بیمار اجرا و با دقت مراقبت شود. در افراد طبیعی مصرف طولانی مدت دوزهای بالای ویتامین D (۵۰ تا ۱۰۰ برابر معادل ۲۰۰۰ واحد بین‌المللی نیاز فیزیولوژیک) ممکن است موجب مسمومیت با ویتامین D گردد. دوز مسمومیت شیرخواران و کودکان که حساسیت بیشتری دارند گاهی اوقات در اثر ناآگاهی والدین یا عدم کنترل در هیپو پاراتیروئیدی که ویتامین D به صورت درمان طولانی مدت مصرف می‌شود ظاهر می‌شود. نکته جالب این است که در صورت تابش بیش از حد اشعه آفتاب به پوست مسمومیت با ویتامین D روی نمی‌دهد چرا که طبیعت مکانیسم‌های متعدد برای تقلیل خطر بروز مسمومیت با این ویتامین را دارا است. علائم مسمومیت با ویتامین D ممکن است با شکایاتی چون بی‌اشتهایی، تهوع و استفراغ، بیقراری، یبوست، اختلال رشد، پرنوشی، پر ادراری، رنگ‌پریدگی، سردرد و افزایش فشارخون همراه باشد. رسوب کلسیم در نسوج نرم، رتینوپاتی، کدورت قرنیه نیز ممکن است روی دهد و در صورت ادامه مصرف ویتامین D ممکن است منجر به نارسائی پیشرونده کلیه شود.
ثابت شده است مصرف روزانه 000/50 واحد بین‌المللی ویتامین D بمدت چند ماه سبب ایجاد مسمومیت گردد. گاهی اوقات برای درمان کمبود از مقدار خوراکی و تزریقی ویتامین D بیش از حد مجاز توصیه شده استفاده می‌شود که این مقدار باید زیرنظر پزشک به مدت کوتاه انجام شود و تجویز ویتامین D درکودکان از اهمیت خاص برخوردار است.