نحوه قنداق نوزاد، هر آنچه می‌خواهید بدانید

مادر خوب می‌فهمد برای فرزندی که تا همین دیروز در رحم آرام و تاریک با صدای قلب مادر و با جمع کردن دست و پاهایش در نهایت آرامش زندگی می‌کرده؛ رها شدن در یک دنیای بزرگ، پرنور و پر سروصدا چه حس ناامنی برای نوزاد به وجود می‌آورد. به همین دلیل قنداق کردن نوزاد که سال ها کنار گذاشته شده بود، طی سال های اخیر به دلایل مختلف ولی به شکلی جدید توسط متخصصان دوباره پیشنهاد شده است: دادن حس امنیت و آرامش به نوزاد، جلوگیری از پرش اعضای بدن نوزاد که خواب او را مختل می‌کند، و جلوگیری از خراش صورتش که به دلیل عدم کنترل نوزاد روی دست هایش بوجود می‌آید. نکته مهم دیگر در قنداق کردن جا به جایی راحت تر نوزاد به وسیله مادر است.
برای زنی که تازه و برای اولین بار مادر می‌شود، یکی از دغدغه های اصلی‌ او، نگهداری صحیح از نوزاد تازه به دنیا آمده و آرامش دادن به او است. مادر خوب می‌فهمد برای فرزندی که تا همین دیروز در رحم آرام و تاریک با صدای قلب مادر و با جمع کردن دست و پاهایش در نهایت آرامش زندگی می‌کرده؛ رها شدن در یک دنیای بزرگ، پرنور و پر سروصدا چه حس ناامنی برای نوزاد به وجود می‌آورد. به همین دلیل قنداق کردن نوزاد که سال ها کنار گذاشته شده بود، طی سال های اخیر به دلایل مختلف ولی به شکلی جدید توسط متخصصان دوباره پیشنهاد شده است: دادن حس امنیت و آرامش به نوزاد، جلوگیری از پرش اعضای بدن نوزاد که خواب او را مختل می‌کند، و جلوگیری از خراش صورتش که به دلیل عدم کنترل نوزاد روی دست هایش بوجود می‌آید. نکته مهم دیگر در قنداق کردن جا به جایی راحت تر نوزاد به وسیله مادر است.

پارچه مناسب برای قنداق کردن
پارچه نخی بهترین پارچه برای قنداق کردن است. پارچه های نخی به دلیل نداشتن الیاف مصنوعی و بافته شدن از پنبه علاوه بر سبکی، گرمی مناسب خود را دارد، در عین حال باعث گرم شدن بیش از حد محیط بسته دور نوزاد نمی‌شود. تترون هر چند درصدی از الیاف مصنوعی دارد، ولی یکی از پارچه های نخی مناسب برای این کار است. کافی است دو تا سه پارچه مربعی یک مترمربعی را برش داده و دور تا دور آن را بدوزید. اگر دوست دارید می‌توانید لبه های آن را با نخ های رنگی گلدوزی کند، ولی به هیچ وجه از دگمه،کش، سنجاق یا هر وسیله دیگری که باعث اذیت نوزاد شود، استفاده نکنید.
برای بستن نوزاد درست کردن یک نوار پهن به اسم بند قنداق بهترین گزینه است. در این صورت می‌توانید یک نوار دو متری به پهنای۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر برش بزنید و آن را به صورت سه لا بدوزید. به این ترتیب نوار شما پهنایی حدود ۵ تا ۶ سانتیمتر پیدا می‌کند.
امروزه قنداق های جدیدی به صورت آماده در بازار وجود دارد که می‌توانید از آن ها خریداری کنید ولی دوختن قنداق ها و بند آن ها به وسیله خودتان حس بهتری به مادر و نوزاد می‌دهد.
حتی اگر می‌خواهید از ساک برای جابجایی نوزاد استفاده کنید باز هم حداقل ۱۰ تا ۲۰ روز اول او را در قنداق بپیچید. قنداق های فرنگی هم بد نیست ولی به دلیل گشاد بودن در قسمت پایین تنه و داشتن آستین امنیتی را که کودک در قنداق های ایرانی پیدا می‌کند در قنداق فرنگی ندارد.

بستن قنداق
روش قنداق کردن مرحله به مرحله به شرح زیر است:
۱- ابتدا نوار قنداق را مثل یک خط مستقیم روی زمین یا تخت بگذارید.
۲- قنداق را به صورت یک دستمال سه گوش دو لایه در بیاورید و روی نوار بگذارید.
۳- نوزاد را طوری در وسط قنداق بگذارید که شانه های نوزاد روی لبه های بالای قنداق قرار گیرد. اگر بخواهیم دقیق تر بگوییم گردن و سر نوزاد بالاتر از لبه قنداق است.
۴- لباس کودک را صاف کنید بخصوص در قسمت پشت تا تا بودن لباس باعث ناراحتی اش نشود. همان طور که کودک مثل دوران جنینی دست و پایش را جمع کرده گوشه پایینی را روی پاها بگذارید. اگر خیلی خود را جمع می‌کند فقط کمی پاهایش را بکشید.
۵- حالا گوشه سمت راست و سپس گوشه سمت چپ را روی بدن اش بگذارید. دست ها و پاها باید به اندازه کافی فضا برای باز شدن و جمع شدن داشته باشند.
۶- حالا به آرامی بدون فشار ،نوار را دو بار دور قنداق بپیچید. به طوری که دو طرف بند قنداق ابتدا روی سینه و پشت پاها به صورت ضربدری درآید. بعد بند را جلوی پاها آورده و یک گره شل و یک گره پاپیونی بزنید.
فرنگی ها معمولا نوزاد را بدون لباس و بند قنداق می‌کنند، که خطر باز شدن قنداق و پیچیدن دور نوزاد وجود دارد. از طرف دیگر گاهی از ابزارهایی مثل سنجاق یا گره زدن خود قنداق یا چسب های پارچه استفاده می‌کنند که خطرناک است. آن ها درواقع نوزاد را لای پارچه گذاشته او را می‌پوشانند.
روش قدیمی ایران هم که به زور پاها و دست های نوزاد را کشیده و به سفتی با بند می‌بستند از نظر روانی و جسمی مناسب نیست. به همین دلیل یک روش بینابین با توجه به تجربیاتی که مشاهده شده مفیدتر و سالم تر است.

خیلی شل یا سفت نباشد
پس از بستن قنداق، دقت کنید قنداق خیلی شل یا خیلی سفت نباشد. در صورت شل بودن هنگام جا به جایی نوزاد قنداق باز می‌شود و به راحتی نمی‌توانید او را بغل کنید. در عین حال احساس امنیت نمی‌کند چون نوزاد احساس می‌کند دست و پاهایش رها شده است. در نوزادان بزرگتر مثلا ۲ تا ۳ ماهه امکان پیچیدن پارچه به دور نوزاد و خفگی نیز وجود دارد.
در صورت سفت بودن قنداق، نوزاد فضای کافی برای حرکت دادن دست ها و پاها ندارد و خسته می‌شود. در عین حال نفس کشیدن برای او مشکل می‌شود.

خیلی گرم نباشد
وقتی نوزاد را قنداق می‌کنید فضای گرم تری برایش ایجاد کرده اید. بنابراین باید مواظب باشید که لباس هایش زیاد نباشد. در هوای گرم یک لباس نخی آستین بلند برای نوزاد کافی است. در صورتی که احساس کردید سردش شده که با نگاه کردن به لب ها و لرزیدن بدنش متوجه آن می‌شوید یک ژاکت نخی تنش کنید.
اگر نوزاد شروع به عرق کردن کرد گرمش شده و باید قنداق را باز کنید.
برای نوزادان ۲ تا ۳ ماهه دست ها را آزاد بگذارید
تا سه ماهگی می‌توانید دستان نوزاد را در حالی که آن ها را خم کرده و پنجه ها نزدیک چانه است زیر قنداق بگذارید. این روش باعث می‌شود تا به محض شنیدن صدا نپرد و خوابش به هم نریزد. پس سعی کنید حداقل تا ۲ یا ۳ ماهگی دست های کودک زیر قنداق باشد. پس از آن دست ها را بیرون از قنداق بگذارید تا به راحتی بتواند آن ها را حرکت دهد.

نحوه صحیح خواباندن نوزاد قنداق شده
وقتی نوزاد را قنداق می‌کنید به هیچ وجه او را روی شکم نخوابانید. چون امکان حرکت ندارد و ممکن است خفه شود. در صورتی که می‌خواهید او را به پشت بخوابانید قبل از خواباندن حتما کاری کنید که آروغ بزند، تازه عوض شده باشد و هنگام خواب کسی مراقبش باشید تا در صورت بالا آوردن نوزاد فوری متوجه بشوید.
بهترین روش این است که شب ها او را قنداق نکنید. اگر نوزاد زیاد می‌پرد و با قنداق راحت‌تر می‌خوابد می‌توانید هر بار او را متمایل روی یکی از دست‌هایش بخوابانید و یک بالش به درازای قدش پشت او بگذارید. به این ترتیب در صورت بالا آوردن، مواد از گوشه دهانش بیرون می‌ریزد و امکان خفگی وجود ندارد. از مزایای خوب این روش خواباندن نوزاد یعنی متمایل کردن او روی یکی از دست ها، گرد شدن سر اوست. اگر نوزاد مدام در یک حالت خوابانده شود به علت نرمی سرش آن قسمت تورفتگی پیدا می‌کند و سرش گرد و زیبا نمی‌شود.

چه موقع نوزاد را دیگر قنداق نکنیم
به محض آن که نوزاد کنترل سر و دست ها و پاها را یاد گرفت دیگر او را قنداق نکنید. چون نیاز به فضای بیشتری دارد. در عین حال حرکت دادن دست ها و پاهایش باعث به هم خوردن قنداق و گیر افتادن او در آن می‌شود و احتمال خفگی و صدمه دیدن اعضای بسیار نازک و لطیف بدنش دارد. در واقع نوزاد با توانایی نگه داشتن سر و حرکت دادن اختیاری دست ها و پاها که حدود سه ماهگی شروع می‌شود به شما می‌گوید که بزرگ شده است، نوزاد نیست و باید او را کودک حساب کنید.