دلیل ناباروری در مردان، واضح است

مطالعات دانشگاه مریلند آمریکا نشان می‌دهد که دلیل ۹۰ درصد مشکلات ناباروری مردان را مشکلات اسپرم از قبیل کم بودن تعداد اسپرم‌ها، کیفیت پایین آنها یا هر دو مورد تشکیل می‌دهند.

زن و شوهر آهسته در حالی که دست همدیگر را گرفته‌اند از پله‌ها بالا می‌روند. بالای ساختمان با حروفی درشت و براق نوشته شده کلینیک ناباروری. مرد کمی نگران است و قدم‌هایش گاهی شل می‌شود. لحظه‌ای به ذهنش می‌رسد که کاش اصلاً قبول نمی‌کرد بیاید، اما بعد با گرفتن دست همسرش اراده‌اش دوباره قوی‌تر می‌شود. فکر می‌کند که به هر حال هر دو می‌خواهند بچه داشته باشند و چه فرقی می‌کند که مشکل از طرف کدامشان باشد. شاید در گذشتهٔ نه‌چندان دور نابارور بودن یک مرد برای همه عجیب می‌نمود، چرا که بسیاری می‌پنداشتند این زنان هستند که توانایی بارداری ندارند. امروز اما با پیشرفت علم این موضوع هم ثابت شده و راه‌های درمان آن مورد استفاده قرار گرفته است.

چرا یک مرد نابارور می‌شود؟

مطالعات دانشگاه مریلند آمریکا نشان می‌دهد که دلیل ۹۰ درصد مشکلات ناباروری مردان را مشکلات اسپرم از قبیل کم بودن تعداد اسپرم‌ها، کیفیت پایین آنها یا هر دو مورد تشکیل می‌دهند و علاوه بر اینها مشکلات آناتومی بدن، نبود تعادل در هورمون‌ها و مشکلات ژنتیکی نیز دیگر دلایل ناباروری به شمار می‌روند. انجمن ارولوژی اروپا هم دربارهٔ بیماری‌هایی که موجب ناباروری در مردان می‌شوند واریکوسل یا بزرگ‌ شدن یکی از سیاه‌رگ‌های بیضه، مشکلات انسدادی بیضه‌ها، بیماری‌های عفونی یا مشکل پروستات را نام برده‌ است.

آمار جهانی رشد خانواده نشان می‌دهد از هر هشت زوج یکی از آنها دچار مشکل ناباروری هستند؛ یعنی حدود ۱۲ درصد از کل زوج‌ها. همچنین آمار سازمان جهانی سلامت نشان می‌دهد ۲۰ درصد از مشکلات ناباروری در جهان مربوط به آقایان است، ۳۸ درصد مربوط به خانم‌ها، در ۲۷ درصد موارد هر دو نفر مشکل دارند و ۱۵ درصد نیز مربوط به عوامل ناشناخته می‌شود.

آمارها در ایران حتی ارقام بالاتری را نمایان می‌کنند. طرح ملی بررسی میزان شیوع ناباروری در کشور مشخص می‌کند ۲/۲۰ درصد زوج‌های ایرانی دچار ناباروری هستند. گفته می‌شود دست‌کم نیمی از سهم ناباروری در ایران مربوط به مشکلات مردان است.

پدیدهٔ ناباروری مردان در جوامع امروزی دلایل مختلفی دارد. به گفتهٔ دکتر مسعود یزدی، واریکوسل یکی از عوامل اصلی ناباروری مردان است: «علاوه بر اینها عفونت‌های دستگاه تناسلی که بر اثر رابطهٔ جنسی منتقل می‌شود و عفونت بیضه از عوامل مؤثر در ناباروری است.»

علاوه بر بیماری‌ها و بعضی‌ داروها، بر اساس تحقیقات، سبک زندگی مردان امروزه تأثیر زیادی بر قدرت باروری آنها دارد. به عنوان نمونه تحقیقات دانشگاه USLA آمریکا مشخص کرده که مصرف سیگار، مواد مخدر و الکل می‌تواند باروری مردان را تحت تأثیر قرار دهد. علاوه بر این، این پژوهش نشان می‌دهد مردانی که تغذیهٔ نامناسبی دارند و دچار اضافه وزن هستند نیز ممکن است برای بچه‌دار شدن دچار مشکلات باروری شوند. فراگیر شدن سرطان در جوامع امروزی مشکل بزرگ‌تری بر سر راه بچه‌دار شدن است. چنانچه پژوهش‌های این حوزه نشان می‌دهد سرطان و دیابت می‌تواند موجب تغییر در ساختار اسپرم‌ها شود و در نهایت ناباروری را به همراه داشته باشد.

از طرفی دیگر پژوهشگران دانشگاه آزاد علوم پزشکی مشهد ثابت کرده‌اند که آلودگی هوا و قرار گرفتن در معرض گازهای زیان‌آور کاهش تعداد اسپرم‌ها را به همراه خواهد داشت. در مجموع با نادیده گرفتن عوامل ژنتیکی می‌توان انتظار داشت که با رعایت یک سبک زندگی سالم و به‌ دور از دخانیات ناباروری مردان کاهش یابد.

ناباروری با روحیهٔ مردان چه می‌کند؟

دانشگاه علوم پزشکی همدان در مورد اثرات روانی ناباروری تحقیقات گسترده‌ای انجام داده است. این تحقیق نشان داده است زوج‌های نابارور با آشفتگی‌های هیجانی مواجه هستند و مردان در مواجهه با این مشکل پاسخ عاطفی شدیدتری از خود نشان می‌دهند. همانند خانم‌ها، آقایان نیز احساس کاهش اعتمادبه‌نفس و فقدان را تجربه می‌کنند و درصد نگرانی آنها نسبت به زنان بیشتر است.

دکتر ویلیام پتوک، متخصص باروری در مریلند آمریکا، می‌گوید: «معمولاً باروری در مردان با مفهوم توانایی و قدرت گره خورده است و بسیاری از مردانی که دچار ناباروری می‌شوند حس می‌کنند مردانگی کمتری دارند. آنها همچنین ممکن است احساس بی‌کفایتی همراه با حس گناه داشته باشند. مردانی که با مسائل مربوط به ناباروری دست و پنجه نرم می‌کنند معمولاً دچار پریشانی حواس می‌شوند، زیرا فکر می‌کنند قادر نیستند خطوط ژنتیکی خود را به نسل بعدی منتقل کنند.»

در این مورد با مه‌تا قزوینی، کارشناس ارشد روانشناسی، گفت‌وگو کردم. او گفت: «بخش بسیار زیادی از هویت مردها بسته به عملکرد جنسی و باروری آنهاست. مردان بسیار کمی هستند که موضوع ناباروری را می‌پذیرند و می‌گویند که من نمی‌توانم بچه‌دار شوم. بنابراین در مواجهه با این موضوع یک مرد ممکن است آسیب‌ زیادی ببیند.»

از خانم قزوینی در مورد نقش اطرافیان در بهبود این موضوع پرسیدم و او پاسخ داد: «بسیار مهم است که پزشک وقتی این خبر را به مرد اعلام می‌کند راه‌های درمان و بهبود را نیز برایش توضیح دهد و امید را از او نگیرد. همچنین نقش همسر در موضوع خیلی مهم است. همسر باید بتواند با شوهرش همدلی کند. توجه کنید که ما از هم‌دردی صحبت نمی‌کنیم. موضوع ما همدلی است. به این معنا که هر دو نفر موضوع را بپذیرند و برای بچه‌دار شدن تلاش کنند. اگر پیشتر خانم حرف‌های بدی بابت ناباروری می‌شنیده، الان نباید به فکر انتقام و جبران باشد. در بحث‌ها و دعواها این موضوع را دستاویز نکند و به همسر خود برای درمان کمک کند.»

خانم نوید، مدیر داخلی مرکز ناباروری رویش، نیز در این‌باره گفت: «در سال‌های اخیر تقریباً سه برابر افزایش مراجعه داشته‌ایم که نسبت مشکلات مربوط به آقایان و خانم‌ها نیز تقریباً یکسان است، اما هنوز هم بسیاری از آقایان فکر می‌کنند مشکلات متعلق به شخص دیگری هستند و زیر بار قبول مسئله و درمان نمی‌روند.»

برخی تحقیقات نشان می‌دهند درمان ناباروری هم می‌تواند باعث نگرانی و استرس شود. یکی از راه‌های درمان ناباروری IUI است که روی بدن زنان انجام می‌شود و این موضوع به مردان احساس گناه می‌دهد؛ از این بابت که مشکل از اوست اما همسرش باید جور آن را بکشد.

تکنولوژی چه کمکی به مردان می‌کند؟

درمان ناباروری در ایران شامل مجموعه درمان‌های دارویی و روش‌های فیزیکی مانند IVF و IUI است. اما در بعضی‌ موارد که اسپرم قدرت باروری ندارد حتی روش‌های فیزیکی هم کارساز نیست. به گزارش گاردین اخیراً دانشمندان کشف کرده‌اند که می‌توانند با استفاده از سلول‌های بنیادین موش‌های نر نابارور اسپرم تولید کنند که در نتیجهٔ این آزمایش‌ها موش‌ها بارور شدند. علاوه بر این، دانشمندان قطری کشف کرده‌اند در مردان نابارور، که به دلیل نبود پروتئین C-zeta حتی با روش IVF هم امکان باروری ندارند، می‌توان با تحریک دارویی کمبود این پروتئین را رفع کرد. این آزمایش روی موش‌های نر نابارور موفقیت‌آمیز بوده است.

منبع: روزیاتو