بیهوشی برای کودکان، چه عوارضی دارد؟

نتایج بررسی های متعدد نشان می دهد قرار گرفتن در معرض بیهوشی عمومی قبل از سن چهار سالگی، خطر مشکلات شناختی و اختلال ADHD (بیش فعالی و عدم توجه) را در کودکان افزایش می دهد.
نتیجه بررسی دیگری نیز نشان می دهد، کودکانی که تحت دو بیهوشی عمومی قرار می گیرند، نسبت به کودکان دیگر 50 درصد بیشتر دچار مشکل یادگیری می شوند.
برای رسیدن به پاسخ این پرسش که چگونه داروهای بیهوشی روی مغز کودکان تأثیر می گذارند، متخصصان انگلیسی کار تحقیقاتی مشترکی انجام دادند.
اگرچه در موارد حیاتی و خطرناک، عمل جراحی کودکان امری اجتناب ناپذیر است، اما یکی از اهداف این تحقیق مشترک کمک به والدین در خصوص تصمیم گیری برای به تاخیر انداختن عمل جراحی است.
طبق نتایج یکی از بررسی ها که باعث نگرانی زیادی شده است، بیهوشی قبل از سن دو سالگی، خطر بروز اختلال ADHD را به طور چشمگیری افزایش می دهد.
از طرفی دو بیهوشی عمومی قبل از سن چهار سالگی، احتمال بروز مشکلات خواندن، نوشتن و حل کردن مسائل ریاضی را تا 50 درصد افزایش می دهد.
در این زمینه، تعداد دفعات بیهوشی و زمان آن نیز مهم است. چنانچه مشخص شده است عمل جراحی کمتر از دو ساعت، هیچ خطری ایجاد نمی کند. اما جراحی های بیش از سه ساعت احتمال بروز مشکل یادگیری را افزایش می دهد.
نگرانی محققان از این است که بیهوشی عمومی در کودکان که مغزشان هنوز به تکامل نرسیده است، می تواند به سلول های مغزی آنها آسیب برساند.
انجام بیهوشی و عمل جراحی می‌تواند از نظر روحی و روانی اثرات نسبتا بدی در کودکان بر جای گذارد، زیرا کودکان به شدت به پدر و مادر خود وابسته می‌باشند و جدا کردن آنها از والدین در بیمارستان برای آنها زجرآور است و می‌تواند در آنها ایجاد اضطراب توام با ترس، افسردگی و یاس و حتی گوشه‌گیری کند.

تفاوت ‌بیهوشی در کودکان و بزرگسالان
بیهوشی در کودکان و خصوصا در نوزادان از جنبه‌های مختلف با بیهوشی بزرگسالان تفاوت دارد. طبق قرارداد، تا سن 28 روزگی از بدو تولد را نوزادی می‌گویند و از 28 روزگی تا یک سالگی را شیرخوارگی می‌نامند و بالای یک سال را کودک در نظر می‌گیرند.
شاید در نگاه اول، این تفاوت در بیهوشی را فقط به دلیل اختلاف جثه ببینیم، اما علاوه بر اختلاف جثه تفاوت‌های دیگری هم وجود دارد.
کودکان و نوزادان از نظر عملکرد ارگان‌های مختلف بدن نسبت به افراد بالغ و بزرگسال، نارس هستند. این نارس بودن در قلب، ریه، کلیه، کبد، خون، عضلات، سیستم عصبی و... مشهود است.
همچنین پاسخ کودکان به داروها خصوصا داروهای بیهوشی با بزرگسالان تفاوت دارد و این تفاوت در میزان جذب، توزیع، متابولیسم و دفع داروها از بدن تعمیم می‌یابد.
اختلاف کودکان و نوزادان با بالغان به این ختم نمی‌شود. آنها از نظر آناتومی هم تفاوت‌های زیادی با بالغان دارند که در حیطه کار بیهوشی که عمدتا با راه هوایی سروکار دارد، این تفاوت می‌تواند مشکل‌ساز شود و حفظ راه هوایی آنها، تبحر و تجهیزات خاص خود را می‌طلبد.
اختلاف دیگری که باید به آن اشاره کرد این است که در نوزادان و کودکان سطح بدن نسبت به وزن آنها بیشتر از بالغان است که این سطح بالای بدن سبب از دست دادن بیشتر دمای بدن حین بیهوشی می‌شود.
از طرفی کودکان در مقابله با دفع حرارت، مکانیسم‌های حفظ دما و تولید حرارت ضعیف‌تری نسبت به بالغان دارند. لذا می‌توانند به سرعت هیپوترم شده و هیپوترمی (کاهش دمای بدن) باعث عوارض خطرناکی از قبیل افزایش مصرف اکسیژن بدن، اختلال انعقادی و طولانی شدن ریکاوری از بیهوشی می‌شود که توجه به این موضوع و ایجاد تمهیدات خاص جهت جلوگیری از آن برای متخصص بیهوشی الزامی است.
کودکان و نوزادان نسبت به کمبود حجم مایع دریافتی و یا ازدیاد آن و همچنین تغییرات الکترولیتی و قندخون بسیار حساس‌اند که کار متخصص بیهوشی را در انتخاب نوع مایع سرم دریافتی و تنظیم دقیق آن دشوار می‌کند.
قابل ذکر است که اکثر عمل‌های جراحی روی نوزادان به دلیل ناهنجاری‌های مادرزادی می‌باشد که در بیشتر مواقع مدت زمان عمل جراحی آنها طولانی می‌شود. در این میان ممکن است بسته به نوع عمل جراحی، خون‌ریزی حین عمل به گونه‌ای باشد که نیازمند تجویز خون و محصولات خونی ‌شویم که میزان محاسبه تجویز آن با بالغان تفاوت دارد.
نوزادان و یا کودکان تحت این اعمال جراحی بزرگ اکثرا نیازمند مراقبت ویژه بعد از عمل می‌باشند که در بخش مراقبت‌های ویژه کودکان یا نوزادان صورت می‌گیرد.
همچنین انجام بیهوشی و عمل جراحی می‌تواند از نظر روحی و روانی اثرات نسبتا بدی در کودکان بر جای گذارد، زیرا کودکان به شدت به پدر و مادر خود وابسته می‌باشند و جدا کردن آنها از والدین در بیمارستان برای آنها زجرآور است و می‌تواند در آنها ایجاد اضطراب توام با ترس، افسردگی و یاس و حتی گوشه‌گیری کند.
کودکان بزرگ‌تر بیشتر نگران درد ناشی از عمل که قرار است روی آنها انجام شود می‌باشند. در این میان اضطراب والدین هم کمتر از کودکان نیست. لذا باید جهت کاهش اضطراب آنها و آگاهی از وضع موجود، آموزش‌های لازم را ببینند که نقش متخصص بیهوشی در این قضیه بسیار مهم است.
در مجموع همان‌طور که کودکان و نوزادان بسیار ظریف‌تر از بزرگسالان هستند، انجام بیهوشی در آنها نیز از ظرافت بالایی برخوردار است.