زایمان به روش سزارین، همه چیز درباره آن

در وضعیت بریچ که در حدود 3 درصد موارد بارداریها را تشکیل می دهد، سر بر عکس حالت طبیعی در بالای رحم واقع می شود و تنه و یا پاها در پایین؛ و در موقع وضع حمل ابتدا تنه و یا پاها، و سپس سر خارج می شود. وضعیت ته، بیشتر در مادرانی دیده می شود که لگنشان تنگ است و یا جنین آنها زیاد بزرگ شده است. مادرانی که زایمانهای متعدد داشته و جدار شکم و رحمشان به همین علت متسع و شل شده است نیز ممکن است نوزادشان را با وضعیت پا به دنیا بیاورند، ولی اگر زایمانهای قبلی طبیعی بوده است این بار هم ممکن است به راحتی وضع حمل کنند. گاهی از اوقات که مادر دوقلو باردار است، یک و یا هر دو جنین به علت کوچکی جثه و یا زیادی آب داخل رحم به این وضعیت قرار می گیرند.
پیش بینی وضع حمل مادرانی که برای بار اول حامله شده اند و جنین آنان به وضعیت غیر طبیعی قرار گرفته است تا حدی مشکل است ولی آسانی و سختی زایمان ارتباط مستقیم با اندازه لگن مادر و وزن نوزاد دارد. در صورتی که لگن مادر به اندازه طبیعی و نوزاد داخل شکم از حد معمول بزرگتر نشده باشد زایمان راحت و بدون خطر خواهد بود، در غیراین صورت زایمان مشکل و طولانی می شود و یا منجر به عمل سزارین می گردد. کیفیت زایمان نوزادی که به وضعیت ته قرار گرفته است بر حسب این که با ته و یا با دو پا خارج شود تفاوت می کند، در هر حال برای جلوگیری از هرگونه خطر، زایمان بایستی با بیهوشی کامل و توسط پزشک متخصص زنان و زایمان انجام گیرد.

در طول زندگی چند بار می توان به روش سزارین زایمان کرد؟
در گذشته اعتقاد بر این بود که خانمهائی که یک بار سزارین شده اند باید فرزندان بعدی شان را هم با این روش به دنیا بیاورند اما امروزه پزشکان بر این باور نیستند. در حال حاضر بعضی زایمانهای طبیعی در خانمهائی انجام می شود که زایمان قبلی شان سزارین بوده است. در صورتیکه دلیل محکمی برای سزارین مجدد وجود داشته باشد، مثل بعضی دلایل جراحی، سن، وضعیت سلامت مادر و جنین و یا سایر دلایل، محدودیتی برای دفعات متعدد سزارین وجود ندارد. مشورت با ماما یا پزشک معالج همیشه می تواند یک راهنمای خوب برای انتخاب بهتر باشد.

با توجه به اینکه زایمان اولم سزارین بوده است می توانم فرزند بعدی ام را طبیعی زایمان کنم؟
یک بار زایمان سزارین منعی برای زایمان یا زایمان های طبیعی بعدی نیست. امروزه با توجه به اینکه برای انجام سزارین از برش افقی روی شکم استفاده می کنند مشکلی برای زایمان طبیعی بعدی پیش نخواهد آمد. با این حال بهتر است در مورد نحوه زایمان حتما با پزشک متخصص زنان خود مشورت کنید.

چگونه می توان زمان دقیق زایمان را تعیین کرد؟
صحیح ترین زمان تولد 266 روز یا 38 هفته پس از باروری و لقاح است. تخمک معمولا در مدت دوازده ساعت پس از تخمک گذاری بارور می شود و هم خوابگی باید بیست و چهار ساعت قبل از باروری اتفاق افتاده باشد. بطور معمول یک زن باردار زمانی به ماما یا متخصص زایمان مراجعه می کند که دو خونریزی قاعدگی متوالی در وی اتفاق نیفتاده باشد. در آن هنگام به خاطر آوردن زمان دقیق هم خوابگی معمولا امکانپذیر نیست و از این رو تعیین روز باروری مشکل خواهد بود. جهت رفع این مشکل، متخصصان زایمان، تاریخ تولد را 280 روز یا 40 هفته پس از اولین روز آخرین قاعدگی محاسبه می کنند. در زنانی که دارای دوره قاعدگی منظم 28 روزه باشند، روش محاسبه تقریبا دقیق است، اما در مورد زنانی که چرخه قاعدگی نامنظم دارند، در محاسبه ممکن است اشتباه به وجود آید.
یک اشکال دیگر در امر محاسبه دخیل است. عارضه ای دیگر سبب می شود ۱۴ روز پس از باروری در رحم خونریزی ایجاد شود که در نتیجه لانه گزینی تخمک بارور شده و فعالیت تخریبی بلاستوسیست است. بلاستوسیست در این زمان جدار رحم را سوراخ می کند تا عمل لانه گزینی را انجام دهد که این امر گاهی با خونریزی قاعدگی اشتباه می شود. از این رو واضح است که به آسانی زمان بارداری و تاریخ زایمان را نتوان تعیین کرد.برای کمک به تعیین سن دقیق بارداری و زمان زایمان می توان از اولتراسوند نیز استفاده کرد. با این وسیله می توان اندازه دقیق CR (فاصله سر تا دنبالچه جنین)، قطر دو طرف آهیانه، دور سر، دور شکم و طول استخوان ران را به دست آورد. با اندازه گیری این قسمتها، سن دقیق جنین و طول دوره بارداری امکان پذیر خواهد بود.

در چه مواردی زایمان باید با روش سزارین انجام شود؟
در مواردی پزشک یا ماما تشخیص می دهد که جنین باید به صورت اورژانسی با سزارین بیرون آورده شود:
- وقتی در معاینات منظم هنگام زایمان متوجه شود ضربان قلب جنین نا منظم شده است.
- وقتی بند ناف به طرف پائین حرکت کند یا دچار پیچ خوردگی شود و یا به هر دلیل احتمال آن برود که گردش خون و اکسیژن رسانی به جنین مختل شده است.
- وقتی جفت جدا شود.
- وقتی پیشرفت زایمان مختل شود یعنی دهانه رحم هنگام زایمان به اندازه کافی باز نشود یا به هر دلیل دیگر جنین نتواند از کانال زایمان خارج شود.
بعضی ا زشرایط هم وجود دارد که انجام سزارین را ضروری می سازد و پزشک می تواند از قبل از شروع زایمان در این مورد تصمیم گیری کند:
- وقتی حاملگی دو قلویی یا بیشتر باشد.
- وقتی جنین هنگام زایمان با پا یا در وضعیت بریچ در رحم قرار گرفته باشد.
- وقتی مادر عفونت واژن با هرپس داشته باشد. زیرا در صورت زایمان طبیعی ممکن است ویروس را به نوزاد منتقل کند.
- وقتی جفت سر راهی وجود داشته باشد.
- وقتی مادر مسمومیت حاملگی داشته باشد که مرتبا پیشرفت کند.
- وقتی مادر سابقه سزارین های مکرر داشته باشد.

عمل سزارین چگونه انجام می شود؟
پزشک روی شکم و رحم یک برش ایجاد کرده و نوزاد را از این طریق خارج می کند. امروزه بسیاری از سزارین ها با بیحسی نخاعی یا اپی دورال انجام می شوند. بنابراین مادر هوشیار است و می تواند مراحل مختلف سزارین را ببیند. همچنین داخل مثانه سوند ادراری گذاشته می شود و از بازو رگ گیری می شود تا در صورت نیاز مایعات یا دارو از راه ورید به او تزریق شود. جراح متخصص زنان و زایمان ابتدا یک برش افقی سطحی بر روی پوست شکم (پائین شکم) و سپس یک برش عمقی بر روی رحم می دهد و ظرف چند دقیقه جنین را خارج می کند. بعد از این مرحله، حدود نیم ساعت زمان لازم است تا جفت خارج شود و بعد لایه های بریده شده یکی یکی بخیه می شود تا به حالت اول در آید.

زایمان طبیعی چند مرحله دارد و چقدر طول می کشد؟
- مرحله اول از دردهای زایمان تا باز شدن کامل دهانه رحم است که در خانم هایی که برای اولین بار زایمان می کنند ۸ تا ۱۲ ساعت و در چندزاها ۵ تا ۸ ساعت طول می کشد.
- مرحله دوم خارج شدن جنین از دهانه رحمی است که کاملا باز شده و در زایمان اول بطور متوسط 50 دقیقه و در چندزاها بطور متوسط 20 دقیقه طول می کشد.
- مرحله سوم خارج شدن جفت است که در تمام خانمها بطور متوسط ۵ تا ۱۵ دقیقه طول می کشد.

بی حسی اپی دورال چگونه انجام می شود؟
بی حسی اپی دورال یک روش زایمان بی درد است. این بی حسی از طریق یک کاتتر بین دو مهره در پائین ترین قسمت کمر داده می شود.نوک کاتتر وارد فضای اپی دورال می شود که از غشاهای اطراف طناب نخاع تشکیل شده است. انتهای دیگر به شانه بسته می شود. بنابراین مقادیر بعدی دارو می توانند تجویز شوند. این نوع بی حسی اعصاب را از کمر به پائین تحت تاثیر قرار می دهد که شامل اعصاب رحمی نیز می باشد. در حین بی حسی مایعات وریدی تزریق می شود و ضربان قلب جنین کنترل می گردد.

مرده زایی (still birth) چیست؟
تولد نوزاد مرده بعد از هفته ۲۰ حاملگی را مرده زائی می گویند. علت آن ناشناخته است. ممکن است ناشی از کاهش جریان اکسیژن جنین یا ناشی از مشکلات بندناف یا جفت باشد. در صورتی که جنین اختلال ژنتیک شدیدی داشته باشد و بندرت، اگر گروه خونی مادر و جنین سازگار نباشد، احتمال تولد نوزاد مرده وجود دارد.
در خانم هایی که سیگار می کشند و یا دچار سوء استعمال مواد مخدر یا مصرف زیاد الکل هستند، احتمال تولد نوزاد مرده بیشتر است.

زایمان در آب چیست؟
زایمان در آب روش نسبتا جدیدی در زایمان طبیعی است که در حال حاضر مراحل اولیه خود را می گذراند و تحقیقات کمی در مورد آن صورت گرفته است و شکی نیست که مانند هر روش دیگری ، مزایا و معایب خود را دارد.
زایمان در آب، فاز اول زایمان را سریعتر و نیاز به استفاده از مسکن را در طول زایمان کمتر میکند. بعضی مطالعات نشان داده اند که نیاز به فورسپس (که معمولا در زایمان اول مورد استفاده دارد) در صورتیکه مادر حداقل بخشی از زایمان خود را در آب انجام داده باشد، کمتر می شود. همچنین، بر خلاف تصور اغلب مردم، بالا رفتن ریسک عفونت در این روش هنوز ثابت نشده است. باید توجه کرد که در حال حاضر زایمان در آب توسط تمام پزشکان توصیه نمی شود زیرا عده ای از آنها معتقدند بررسی های بیشتری جهت اطمینان از کاملا بی خطر بودن این روش زایمان، لازم است.

چه می توانم بکنم تا هنگام زایمان طبیعی به اپیزیوتومی کمتر نیاز داشته باشم؟
اپیزیوتومی برشی است که در فاز دوم زایمان در اطراف واژن و پرینه داده می شود تا خروج جنین راحت تر صورت بگیرد و معمولا زمانی انجام می شود که پیشرفت زایمان کند شده باشد. معمولا در زایمان اول بیشتر انجام می شود.
ماساژ ملایم روزانه پرینه از هفته 34 به بعد می تواند قابلیت ارتجاع عضلات این ناحیه را بیشتر کند. برای این کار کمی کرم ویتامینE را به نوک انگشتان خود بمالید و انگشتانتان را حدود سه سانتیمتر داخل واژن قرار دهید و به آرامی به طرف پائین و دیواره های اطراف فشار وارد کنید تا جائیکه کمی احساس سوزش یا خارش کنید .تا دو دقیقه ادامه دهید. سپس این کار را به طرف پائین ادامه دهید و بعد مجددا به عقب برگردید و این کار را سه دقیقه انجام دهید. حوالی زمان زایمان هم می توانید همین کار را همراه با کمپرس گرم انجام دهید تا عضلات وژن هر چه بیشتر شل شوند.

آیا سزارین خطر یا عوارضی هم در پی دارد؟
چون سزارین یک عمل جراحی است، ممکن است عوارض و مشکلات معمول یک عمل جراحی را مانند موارد زیر داشته باشد:
خطرات بیهوشی، عفونت، خونریزی، عوارض مربوط به لخته شدن خون در رگها ، صدمه به دستگاه ادراری و ...
به طور کلی جنین در بدن مادر رسیده می شود و می بایست بارداری خاتمه یابد. نحوه خاتمه بارداری باید به شکلی باشد که سلامت مادر و نوزاد را تامین کند.
برای نیل به این هدف، گاهی زایمان طبیعی (واژینال) و گاهی سزارین انجام می شود.