علت کولیک در نوزادان، چه چیزیست؟

کودکان به علت عدم توانایی در ایجاد هماهنگی با دنیای خارج از رحم مادر دچار ناراحتی کولیک می شوند؛ اما علل پزشکی دیگری نیز برای فریادهای نوزاد وجود دارد.

حساسیت غذایی، یکی از علل کولیک
نوزادان مبتلا به کولیک که علت بیماری آنان حساسیت غذایی است به «نوزادانى با دشوارى‏هاى حساسیت» معروف هستند. در مورد بیش تر نوزادان هیچ گونه رابطه ای بین نوع شیر و ناراحتی کولیک وجود ندارد. تحقیقاتی که در مورد فرمول مناسب غذایی برای نوزادان به عمل آمده، اغلب بی ثمر و بی نتیجه بوده است. اکثر بررسی ها و تحقیقات در مورد بیماران کولیکی بین کودکانی که با شیر مادر تغذیه می شوند و نوزادانی که از شیر خشک استفاده می کنند هیچ گونه تفاوتی در شدت و ضعف دردها نشان نمی دهد؛ اما تجربیات گواهی می دهد که توانایی انطباق در کودکانی که از شیر مادر تغذیه می کنند بیش تر است. مطالعات اخیر تأیید می نماید که شیر خشک گاوی و شیر گاو دارای فرمولی است که خود موجب کولیک می گردد. به همین دلیل پزشک شما ممکن است شیر سویا را پیشنهاد کند. ولی حتی شیرهایی با فرمول سویا نیز ممکن است موجب کولیک گردند. تقریباً ۳۵ درصد از نوزادانی که نسبت به شیر خشک های گاوی حساسیت دارند، شیر خشک هایی با فرمول سویا را نیز نمی توانند تحمل کنند. دستاوردهای محققان در سال های اخیر گواهی می نماید که حساسیت مربوط به شیرگاو ممکن است از طریق شیر مادر نیز بر کودک اثر گذارد و موجب بروز ناراحتی روده ای و در نتیجه کولیک در کودک گردد. به همین علت بهتر است مادران شیرده در طول شیردادن به بچه مبتلا به کولیک از لبنیات استفاده نکنند.

غذاهای نفاخ
از آن جا که بعضی ها معتقدند که غذای مورد استفاده مادر در ایجاد مشکلات روده ای نوزاد نقش دارد در سال های اخیر تحقیقات گسترده ای در مورد نوع غذای مادران شیرده انجام شده است. گاهی بین تجربیات مادران شیرده و علم تغذیه مغایرت هایی وجود دارد. برخی کارشناسان تغذیه معتقدند که هیچ دلیل علمی ای مبنی بر این که غذایی که مادر می خورد، داخل شیر او می شود و در دستگاه گوارش کودک تولید گاز می نماید، وجود ندارد. (به استثنای تحقیقات مستندی که ثابت می کند مواد حساسیت زای موجود در شیرگاو در شیر مادر اثر می گذارند)؛ اما از طرف دیگر، برخی از مادران می گویند پس از خوردن غذاهایی مشخص آثار درد و ناراحتی کولیک را در فرزند خود مشاهده نموده اند.

غذاهایی که دردهای کولیک را شدت می بخشند عبارت اند از
- سبزیجات خام از قبیل کلم قمری، کلم، پیاز، فلفل سبز و گل کلم
- شکلات
- تخم مرغ
- آجیل
- مرکبات
- ویتامین های ترکیبی (اعم از این که مادر یا کودک مصرف کرده باشند)
اگر گاه گاهی شیر خود را بچشید، متوجه می شوید نوع غذایی که خورده اید، طعم آن را تغییر داده است. مادران معمولاً می گویند که پس از زیاده روی در خوردن یک غذای خاص، طعم شیر آنان تغییر کرده است. هم چنین زمانی که کودک دچار حملات کولیک می شود، طعم شیر مادر تغییر می کند. تحقیقات ثابت می کنند که مواد حساسیت زای موجود در شیر گاو موجب بدخوابی کودکان می گردد. اگر شیر گاو موجب ایجاد حساسیت در کودک کولیکی شود، یا علائم دیگری چون سرخ و زبر شدن پوست صورت و دیگر نقاط بدن، اسهال، استفراغ، بدخوابی و آب ریزش بینی و در بعضی مواقع، عفونت گوش، سرخی و سوختگی باسن نوزاد همراه است.
چنان چهبه «حساسیت» شیر مشکوک هستید به توصیه های زیر توجه کنید:
۱) اگر به کودکتان شیر می دهید، حداقل یک تا دو هفته از مصرف لبنیات خودداری کنید. اگر نشانه های کولیک در کودک شما ناپدید گشت، دوباره شروع به مصرف لبنیات نمایید، چنان چه نشانه های کولیک در کودک شما ظاهر شد، متوجه خواهید شد که فرآورده های لبنی برای ناراحتی کولیک وی مضر است و باید از مصرف لبنیات و شیرگاو خودداری کنید.
۲) اگر به کودک خود شیرخشک می دهید، از شیر سویا استفاده کنید. اگر مناسب نبود، شیرخشک هایی که دارای فرمول های ضد حساسیت است و پزشک اطفال تجویز می نماید، به کودک تان بدهید. این نوع شیرها حاوی پروتئین های مقاوم در برابر حساسیت و بسیار قابل هضم هستند. ولی بعضی از آن ها خیلی گران قیمت و بدمزه اند و باید بدون مشورت با پزشک از مصرف آن ها خودداری کنید.

عفونت گوش
عفونت گوش هم موجب بروز واکنش هایی شبیه کولیک می گردد. به نظر می رسد که کودک در حالت خوابیده دچار درد می شود، ولی در حالت نشسته آرام می گیرد. معمولاً نشانه های سرماخوردگی از قبیل آب ریزش از بینی و چشم ها، تب خفیف و اختلال در خواب در او دیده می شود. معاینه کاملی از گوش های کودک می تواند علت ناراحتی او را مشخص نماید.

بالا آوردن غذای هضم نشده
این ناراحتی را «التهاب روده» نیز می نامند و بر اساس آخرین تحقیقات پزشکی یکی از علت های به وجود آمدن کولیک است. زمانی که غذا از طریق مری داخل معده کودک می شود، با انقباض و فشار ماهیچه های معده به طور طبیعی غذا به طرف روده ها هدایت می شود. در بعضی از کودکان، شبکه اتصال مری به معده وظیفه خود را به خوبی انجام نمی دهد؛ بنابراین زمانی که معده انقباض های خود را شروع می کند، قسمتی از غذا به داخل مری می ریزد و حتی به دهان بر می گردد. غذا که در مراحل گوارش با مقداری از اسید معده مخلوط شده، وقتی برمی گردد سوزشی در مری و دهان به وجود می آورد که در اصطلاح عامیانه به آن ترش کردن می گویند. عوارض برگشت غذا در نوزاد مبتلا به کولیک به این صورت است: تف کردن غذا، شروع درد کولیک، بیدارشدن از خواب و ادامه دردهای شدید. (علت های غیرپزشکی کولیک، سه تا شش ماه پس از تولد از بین خواهند رفت.) تشخیص علت دقیق برگرداندن غذا بسیار وقت گیر و از نظر هزینه گران است و غالباً به عکس برداری با اشعه ایکس و آندوسکوپی روده برای اندازه گیری مقدار اسید موجود در معده نیاز دارد. چنان چه علت برگرداندن غذا تشخیص داده شود، درمان های پزشکی برای تخفیف درد و ناراحتی مؤثر واقع خواهد شد.

عفونت های مجاری ادراری
یکی از علل بسیار مهم و غیر قابل رؤیت در ناراحتی های کولیک، عفونت های مجاری ادراری است. این عفونت ها مزمن هستند و مانند عفونت های مربوط به گوش به طور ناگهانی ظاهر نمی شوند. بلکه هفته ها به صورت نهفته وجود دارند و سپس به حالت حاد بروز می کنند. عفونت مجاری ادرار در صورتی که به طور کامل درمان نشوند، موجب ناراحتی های کلیوی می گردند. نوزادان به خصوص دختران باید مورد آزمایش ادرار قرار گیرند. زمانی که از پزشک اطفال برای مشاوره در مورد ناآرامی فرزندتان وقت ملاقات می گیرید، از او بخواهید دستور آزمایش ادرار برای کودک تان بنویسد و در ملاقات بعدی حتماً با جواب آزمایش به او مراجعه کنید.

جوش روی پوست
ظاهر شدن اگزماهای آلرژیک به صورت جوش و سرخ شدن پوست، ممکن است باعث بیماری کولیک شود. فریادهای دردآلود و ناگهانی کودک ممکن است به دلیل درد و ناراحتی در ناحیه مجاری ادرار و مدفوع باشد. جوش و سوختگی در این نواحی ناشی از وجود اسید در ادرار و مدفوع است. ریختن یک قاشق چای خوری جوش شیرین در وان استحمام نوزاد سوزش و خارش ناشی از اسید را تسکین می بخشد.

یبوست
یبوست نیز یکی از علل نهان کولیک است. در ماه های اول تولد، مدفوع نوزاد به خصوص آن هایی که با شیر مادر تغذیه می شوند باید شل، صاف و در حدود دو تا سه بار در روز باشد. در ماه های سوم و چهارم بعضی از کودکان فقط روزی یک بار و برخی دیگر هر دو یا سه روز یک بار اجابت مزاج می کنند. این عادت برای کودکان طبیعی است و هیچ گونه ناراحتی ایجاد نمی کند. ولی اگر اجابت مزاج با یبوست و چند قطره خون همراه باشد و نفخ شکم آنان نیز زیاد باشد، حتماً باید به پزشک اطفال مراجعه کرد.