درمان سرطان در کودکان، روش های نوین

پروفسور حسن ابوالقاسمی فوق تخصص خون و سرطان کودکان، از جمله سوابق وی می‌توان به ریاست دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی؛ مدیر عامل سازمان انتقال خون ایران؛ رئیس موسسه عالی آموزشی و پژوهشی طب انتقال خون؛ رئیس پژوهشکده طب رزمی، مدیر گروه کودکان و نوزادان/ دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله(عج)؛ رئیس انجمن علمی خون و سرطان کودکان ایران؛ دبیر هیأت ممتحنه و ارزشیابی رشته فوق تخصصی خون و سرطان کودکان و... اشاره کرد.

سؤال: بهترین تغذیه برای افرادی که به کم‌خونی مبتلا هستند، چیست؟

اگر کم‌خونی ناشی از فقر آهن باشد عوامل تغذیه‌ای که باعث می‌شود آهن کافی به بدن برسد باید در وعده‌های غذایی گنجانده شود که مهمترین آنها پروتئین‌ها هستند، این مواد غذایی مهمترین عواملی هستند که در آنها آهن وجود دارد به طور مثال فرد مبتلا به کم‌خونی می‌تواند با مصرف گوشت سفید، مرغ، برخی از حبوبات مانند عدس و کشمش و همچنین بادام و گردو فقر آهن خود را تا حدودی جبران کند اما باید بدانیم فردی که از فقر آهن شدید رنج می‌برد باید با درمان‌های دارویی درمان شود و همچنین باید توجه داشت که افرادی که در وعده غذایی آنها گوشت وجود ندار و یا اینکه گیاه‌خواری می‌کنند بیشتر در معرض فقر آهن قرار دارند.

امروزه تشخیص فقر آهن ممکن است اما باید بیشتر به موضوع پیشگیری از بروز این عارضه توجه داشته باشیم.

سؤال: میزان شیوع سرطان کودکان در کشور ما چقدر است؟

با توجه به تحقیقات صورت گرفته و آمار وزارت بهداشت می‌توان گفت که سالانه حدود ۲۵۰۰ کودک مبتلا به سرطان به لیست این بیماران اضافه می‌شود که اگر بخواهیم به میزان بروز این بیماری اشاره کنیم از هر صد هزار نفر ۱۴ نفر به این بیماری مبتلا می‌شوند که معمولاً این افراد زیر ۱۵ سال هستند که این آمار نسبت به آمار جهانی تطبیق دارد. شایع‌ترین سرطان کودکان، سرطان خون است و سرطان مغز و غدد لنفاوی در رده‌های دوم و سوم قرار می‌گیرد.

سؤال: تأثیر ژنتیک و عوامل محیطی در بروز سرطان به چه میزان است؟

برخلاف سرطان بزرگسالان که عوامل محیطی در بروز آن نقش زیادی دارند سرطان‌های کودکان بیشتر به دلیل اختلالات ژنتیکی به وجود می‌آید و ژن‌ها بعد از تشکیل نطفه دچار تغییراتی می‌شوند که استعداد سلول‌ها را برای سرطان افزایش می‌دهند و اگر عامل ژنتیک سرطان‌زایی تقویت شود احتمال بروز سرطان نیز افزایش خواهد یافت. عوامل محیطی از دوران کودکی فرد می‌تواند نقش بسزایی در بروز سرطان در آینده ایفا کند که استفاده از حشره‌کش‌ها، بنزن و قرار گرفتن در محیط‌های آلوده به مدت طولانی می‌تواند این احتمال را افزایش دهد.

سؤال: آیا دکل‌های مخابراتی و امواج آن در بروز سرطان نقش دارد؟

اثر امواج دکل‌های مخابرات در مدت زمانی بسیار مورد توجه رسانه‌ها و مردم جامعه قرار گرفت اما بعدها مطالعات جامع‌تر نشان داد که نقش این دکل‌ها در بروز سرطان را نمی‌توان اثبات کرد اما بهتر است که از قرار گرفتن و زندگی در کنار دکل‌های برق و امواج الکترومغناطیس دوری کنیم زیرا هنوز مشخص نیست که این امواج به چه میزان اثرات منفی بر سلامت انسان خواهند داشت.

سؤال: آیا استفاده از کرم‌های ضدآفتاب سرطان‌زا است؟

استفاده از کرم‌های ضدآفتاب نه تنها موجب بروز سرطان نمی‌شود بلکه این کرم‌ها عاملی مؤثر برای جلوگیری از سرطان پوست محسوب می‌شود و مطالعاتی در خصوص سرطان‌زا بودن آنها انجام نشده است. باید توجه داشت که در برخی مطالعات مسمومیت ناشی از سرب ثابت شده و از آنجا که در برخی از لوازم آرایشی غیرمجاز از این ماده استفاده می‌شود باید در مصرف این مواد دقت کافی شود اما به طور کلی مطالعه‌ای که اثبات کند لوازم آرایشی سرطان‌زا هستند نیز انجام نشده است.

سؤال: آیا انجام مشاوره‌های ژنتیک در پیشگیری از بروز سرطان کودکان نقش دارد؟

در برخی از مواقع می‌توان با انجام مشاوره‌های لازم جلوی بروز بیماری را گرفت و در مواقعی که این بیماری به صورت ارثی بروز می‌کند نیز می‌توان با انجام این مشاوره‌ها از بروز آن پیشگیری کرد. بیماری‌هایی مانند تومور کلیه اگر در مراحل اولیه تشخیص داده شوند نتیجه درمانی بهتری خواهند داشت به طور کلی در درمان سرطان باید به تشخیص زودهنگام آن توجه ویژه داشت و مشاوره ژنتیک کمک زیادی به پیشگیری نمی‌کند و همچنین به طور مثال اگر علایم تومور مغزی را سریع کشف کنیم درمان آن بسیار موفق‌تر انجام خواهد شد اما اگر به مرور زمان این تومور بزرگ شود درمان آن نیز با مشکل مواجه خواهد شد.

رتینوپلاستوما نیز بیماری است که می‌توان با استفاده از یک نور موبایل معمولی آن را تشخیص داد و در همان مراحل اولیه این بیماری را درمان کرد اما زمانی که به این موضوع توجه نشود و کم‌بینایی به نابینایی تبدیل شده و برای درمان باید تخلیه چشم صورت گیرد.

سؤال: چند درصد از سرطان‌های کودکان درمان‌پذیر هستند؟

با پیشرفت تکنولوژی و علم در حال حاضر 80 تا 85 درصد از سرطان کودکان درمان‌پذیر هستند که با تشخیص زودرس این شانس وجود دارد که درمان آنها به 90 درصد نیز برسد.

سؤال: تغذیه از شیر مادر در پیشگیری از سرطان نقش دارد؟

تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد که شیر مادر از مزایای بسیار زیادی برخوردار است اما در خصوص سرطان شواهد ثابت شده وجود ندارد اما از آنجا که شیر مادر به عنوان یک تغذیه کامل برای کودک محسوب می‌شود می‌توان یکی از مزایای آن را پیشگیری از بروز سرطان دانست.

سؤال: روش‌هایی نوین برای درمان سرطان کودکان کشف شده است؟

در سرطان کودکان کماکان از داروهایی استفاده می‌شود که 40 سال پیش کشف شده و متأسفانه برای درمان سرطان کودکان سرمایه‌گذاری زیادی صورت نگرفته و درمان این بیماری با همان داروهای قبلی و یا ترکیب این داروها با سایر داروهای دیگر انجام می‌شود. از آنجا که شیمی‌درمانی از عوارض خاص خود برخوردار است و امیدواریم که با پیشرفت علم پزشکی شخصی که با توجه به ژنتیک افراد برای بیماران دارو تجویز می‌کند بتوانیم در آینده پیشرفت چشمگیری در زمینه درمان سرطان داشته باشیم.

سؤال: بهترین تغذیه برای کودکان مبتلا به سرطان چیست؟

کودکان مبتلا به سرطان به طور مکرر دچار بی‌اشتهایی می‌شوند و یا اینکه به دلیل مصرف کورتون اشتهایشان بیش از حد افزایش پیدا می‌کند. باید توجه داشته باشید که سبد تغذیه‌ای این بیماران باید به گونه تنظیم شود که دچار چاقی نشوند قرار دادن ویتامین‌ها، پروتئین‌ها، میوه، سبزی در سبد غذایی این افراد باید رعایت شود و وعده‌های غذایی نیز از تنوع کافی برخوردار باشد همچنین توصیه می‌شود افراد مبتلا به سرطان غذاهای کم‌نمک مصرف کنند اما به طور کلی تغذیه این افراد از محدودیت‌های خاصی برخوردار نیست و باید تغذیه آنها به صورت طبیعی انجام شود.