عدم تمایل به رابطه زناشویی، چرا اینطوری شدیم؟

سرد مزاجی اصطلاحی است که برای کاهش یا فقدان میل جنسی بکار برده می شود. آن یک اصطلاح غلط است و اصطلاح درست همان "کاهش میل جنسی" است. در ابتدا یک توضیح لازم است و آن این است که اصطلاحات را باید بدرستی استفاده کرد و آنها را اشتباه ننمود. کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی یک اختلال جنسی است اختلالات جنسی هم در مرد و هم در زن دارای طیف وسیعی هستند و نباید آنها را با همدیگر اشتباه نمود، مثلا حدود ۲۰ نوع اختلال جنسی در مردان وجود دارند ولی اختلالات جنسی عمده در مردان به سه دسته تقسیم می شوند: اختلال نعوظ، اختلال در انزال و اختلال در میل جنسی. اختلالات جنسی عمده در زنان به شش دسته تقسیم می شوند: اختلال درد، اختلال در میل جنسی، اختلال در رسیدن به ارگاسم، اختلال در رطوبت دستگاه تناسلی، اختلال در برانگیختگی جنسی و اختلال در ارضاء جنسی. بنابراین باید با اخذ شرح حال درست مشخص ساخت که منظور و هدف بیمار از بکار بردن اصطلاح "سرد مزاجی" چیست.

سرد مزاجی و یا کاهش میل جنسی از نظر علمی دارای تعریف است و صرف ادعای یک فرد دلیل بر بیمار بودن وی نیست. میل جنسی رابطه مستقیم با سن افراد دارد. با افزایش سن در هر دو جنس میل جنسی کاهش می یابد منتهی شدت آن در افراد مختلف متفاوت است. اینکه تعداد روابط زناشوئی طبیعی در یک زوج چند بار در هفته باشد، از نظر علمی عدد مشخصی برای آن وجود ندارد، آن بستگی به نیازهای طرفین دارد. ممکن است در دهه سوم زندگی نیاز یک زوج به سه بار رابطه در هفته و یا یک بار در دو هفته باشد. معمولا یک عدم تقارن نسبی در نیازهای جنسی زن و مرد در داخل خانواده وجود دارد ولی طرفین باید با تعدیل به تعادل برسند، گاها این عدم تقارن خیلی زیاد است و در عمل سبب ایجاد مشکل شده و گاها کار به جدائی می کشد. بنابراین اطلاع از نیازهای طرفین در دوران قبل از ازدواج اهمیت زیادی دارد. گاها مشاهده می شود که نیاز جنسی یکی از زوجها به داشتن رابطه هر روز است و طرف مقابل برعکس بزور هر دو هفته یک بار و یا بیشتر نیاز جنسی پیدا می کند در این موارد است که مشکلات خانوادگی شروع می شوند. در این نوشتار سعی می شود بصورت خلاصه در مورد علل سرد مزاجی در مردان و زنان توضیحاتی به زبان ساده آورده شوند.

سرد مزاجی یا کاهش میل جنسی در مردان

اینکه کی گفته می شود یک مردی دارای سرد مزاجی است آن بستگی به پارامترهای مختلف دارد و در سنین و موقعیتهای مختلف متفاوت است. اگر یک مردی از بدو شروع زندگی جنسی دارای تمایلات جنسی اندک باشد ( در دهه سوم یک بار بیش از ۱۰ روز) گفته می شود که دارای سرد مزاجی است. سرد مزاجی به دو دسته عمده تقسیم می شود: اولیه و ثانویه. در نوع اولیه مرد از بدو شروع زندگی جنسی دارای سرد مزاجی بوده است و در نوع ثانویه پس از سپری شدن یک دوران طبیعی، مرد دچار کاهش میل جنسی می شود. از نظر شدت کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی به سه دسته عمده تقسیم می شود: خفیف، متوسط و شدید. در نوع شدید مرد شاید ماهها احساس نیاز جنسی نمی کند و این سبب ایجاد مشکلات جدی در بعضی از خانواده ها می شود. از طرف دیگر کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی موقعی مرضی تلقی می شود که سبب استرس و مشکل در خانواده شود. در زوجی که هر دو طرف با یک بار رابطه هر شش ماه مشکل ندارند و با آن سازگار هستند، بیماری وجود ندارد. از نظر علل کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی در مردان آن به دو دسته بزرگ تقسیم می شود: روحی-روانی و جسمی. در علم پزشکی نسبت دادن مشکلات بیمار به مسائل روحی-روانی آخرین تشخیص است، مثلا بیماری که با سردرد مراجعه می کند نباید بلافاصله گفته شود که ناشی از مسائل روحی-روانی است، ممکن است آن پشت تومور مغز عامل سردرد بوده باشد. میل جنسی هم در مرد و هم در زن با مسائل روحی-روانی اطراف وی رابطه مستقیم دارد، مهمترین آنها بقرار زیر هستند:

-چگونگی رابطه عاطفی با همسر

-مشغله ذهنی

-کار بیش از حد

-افسردگی یا اضطراب

بیکاری، مشکلات مالی، وجود بیمار در خانواده و بسیاری از مسائل دیگر می توانند میل جنسی مرد را تحت شعاع قرار دهند. نباید فراموش کرد که وجود یک یا چند مورد از موارد فوق دلیل علت کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی نمی تواند باشد، ممکن است بیمار در پس زمینه دارای یک مشکل جسمی باشد. شاه علامت کاهش هورمونهای مردانه، کاهش میل جنسی است. اگر مردی بتدریج دچار کاهش میل جنسی مثلا در شش ماه گذشته شده است باید از نظر میزان هورمونهای مردانه بررسی شود. گاها سایر مسائل روحی-روانی در زندگی مشکل جسمی از قبل موجود را تشدید می کنند و باید به این موضوع توجه کرد. تشخیص کمبود هورمونهای مردانه نیاز به آزمایشات تخصصی دارد و بر خلاف تصور عامه مردم و تعدادی از همکاران، این تستوسترون خون نیست که مشخصه سطح هورمون مردانه طبیعی در مرد باشد. کاهش میل جنسی در مردان دارای نمود بیشتر از زنان است، چون در یک رابطه زناشوئی مرد بعنوان فاعل عمل می کند، مرد معمولا اگر دچار کاهش میل جنسی باشد، نعوظ طبیعی نیز در وی اتفاق نمی افتد و بنابراین برقرار کردن یک رابطه زناشوئی طبیعی غیر ممکن می شود. ولی بر عکس، یک خانم با سرد مزاجی خفیف تا متوسط می تواند بالاجبار تن به رابطه زناشوئی بدهد که در نهایت برای شوهر موفقیت آمیز می شود هر چند که خود وی ممکن است از نظر روحی-روانی و جسمی خیلی تحت فشار باشد. یکی دیگر از علل مهم کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی در مردان و زنان استفاده از داروهای روانگردان است، باید توجه داشت که اینگونه داروها به هیچ وجه نباید سرخود قطع یا تعویض شوند، بیمار می تواند مشکل ایجاد شده را با پزشک معالج در میان بگذارد و پزشک معالج در مورد چگونگی ادامه درمان تصمیم می گیرد.

کاهش میل جنسی یا سرد مزاجی در زنان

اختلالات جنسی در خانمها دارای طیف وسیعی هستند که متاسفانه در جامعه مغفول افتاده اند. فیزیولوژی جنسی در خانمها پیجیده تر و کامل تر از مردان می باشد. بسیاری از خانمها بعلت کم آگاهی و نا آگاهی از فیزیولوژی جنسی دارای باورهای نامناسب هستند. بسیاری از موارد اختلالات جنسی در خانمها که منجر به طلاق می شوند به راحتی قابل درمان هستند و در بسیاری از موارد نیز نیاز به هیچگونه مداخله درمانی نیست، فقط باید برای بیمار اطلاعات کافی فراهم نمود. کاهش میل جنسی یا به عبارت دیگر سرد مزاجی در خانمها شایع است اصطلاح علمی کاهش میل جنسی در خانمها Hypoactive Sexual Desire Disorder یا HSDD می باشد.

تمایلات جنسی در خانمها ریشه در عوامل بیولوژیک، روانی و مفهومی دارد و تحت تاثیر عوامل مداخله گر دیگر مثل رابطه با همسر، خانواده و مسائل فرهنگی - اجتماعی می باشد. البته نباید به بعضی عوامل اهمیت خیلی زیادی داد. مثلا دو خواهر در یک خانواده، در یک وضعیت اجتماعی فرهنگی و با باورهای مشابه بزرگ شده و تحصیلات یکسان نیز دارند، یکی از آنها از کمبود شدید میل جنسی شاکی است، و دیگری احساس می کند که میل جنسی وی بیش از حد بوده و آزاردهنده برای وی است. در مواجهه با یک خانم که از کاهش میل جنسی شاکی است، باید تمامی جنبه های جسمی، روانی، اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی، فامیلی و باورهای وی را مد نظر قرار داد. کاهش میل جنسی شدت و ضعف دارد. حدود ۳۰ درصد خانمها دارای کاهش میل جنسی هستند. در عده‌ای شدت مشکل خفیف است و خود بیمار و شریک زندگی زیاد تحت تاثیر قرار نمی گیرند. در مواردیکه شدت مشکل متوسط است، معمولا خانمها به عنوان یک وظیفه حاضر به برقراری رابطه زناشوئی هستند و علی رغم اینکه از این رابطه رنج می برند، ولی برای رضایت شوهر تن به آن می دهند، در عین حال رابطه زناشوئی موجب آزار روحی و جسمی آنها می شود و سعی می کنند که هر چه بیشتر از برقرار کردن رابطه زناشوئی دوری کنند. در عده ای از خانمهای مبتلا به کاهش میل جنسی، مشکل شدید است و اینها حتی از برقراری رابطه زناشوئی گاها متنفر هستند و مواردی نیز است که حتی نمی گذارد شوهر به وی دست بزند. تعداد قابل توجهی از موارد کاهش میل جنسی در خانمها ممکن است منجر به از هم پاشیدن زندگی و طلاق گردد.

برای داشتن میل جنسی طبیعی باید سیستم هورمونی، عروقی، عصبی، روانی، عضلانی و ایمنی فرد سالم بوده و عملکرد هماهنگ داشته باشند. صرف کاهش میل جنسی دلیل بر بیماری نیست. موقعی کاهش میل جنسی بیماری تلقی می شود که سبب دیسترس (آزار و اذیت) فرد شود. میل جنسی در خانمها رابطه مستقیم با هورمونهای زنانه و هورمون مردانه (تستوسترون) دارد. در خانمهائی که یائسه می شوند هر دو هورمون رو به کاهش می گذارند و شیوع کاهش میل جنسی زیادتر است. میل جنسی در خانمها با میزان هورمون تستوسترون خون رابطه مستقیم دارد. در خانمها ۵۰ درصد هورمون تستوسترون خون توسط تخمدانها ترشح می شود. در خانمهائیکه بطور طبیعی یائسه می شوند، بعد از یائسگی تخمدانها هنوز مقداری هورمون تستوسترون ترشح می کنند ولی در خانمهائیکه بعلت برداشتن جراحی هر دو تخمدان یائسه می شوند، هورمون تستوسترون با منشاء تخمدان دیگر وجود نخواهد داشت، بنابراین مشکل کاهش میل جنسی در خانمهائیکه توسط برداشتن جراحی تخمدانها یائسه می شوند، بیشتر از یائسگی طبیعی است. شایعترین علل بیولوژیک کاهش میل جنسی در خانمها، اختلالات هورمونی، افسردگی و بعضی بیماریهای جسمی دیگر مثل ام اس است. کاهش هورمون تستوسترون و استروژن و افزایش هورمون پرولاکتین، سبب کاهش میل جنسی در خانمها می شود. در خانمهای جوان قبل از سن یائسگی، شایعترین علت بیولوژیک کاهش میل جنسی، برداشتن تخمدانها توسط جراحی است.

اختلالات جنسی در خانمها به شش دسته بزرگ تقسیم می شوند که یکی از آنها کاهش میل جنسی است. باید توجه داشت که کاهش میل جنسی ممکن است ثانویه به یک اختلال جنسی دیگر باشد. مثلا خانمی که هنگام رابطه زناشوئی دچار درد می شود، کم کم تمایل به برقراری رابطه جنسی در وی کاهش می یابد. یا خانمی که بنا به عللی رابطه عاطفی خوب با همسر خود ندارد و اصولا دچار برانگیختگی جنسی نمی شود، او نیز در دراز مدت دچار کاهش میل جنسی می گردد.

کاهش میل جنسی در خانمها به ۴ دسته بزرگ تقسیم می شود، که دانستن نوع کاهش میل جنسی، کمک زیادی در درمان می کند، این چهار نوع عبارتند از:

عمومی: که در آن بیمار در هر شرایط مکانی، زمانی و فردی، دارای کاهش میل جنسی است.

موقعیتی: در این نوع بیمار همیشه دارای کاهش میل جنسی نمی باشد، بلکه در شرایط زمانی، مکانی و مواجهه با فرد خاصی دچار کاهش میل جنسی می شود. مثلا خانمی که بالاجبار به عقد مردی در آمده است، ممکن است در مواجهه با شوهر اجباری دچار کاهش میل جنسی شود.

اولیه: یعنی یک خانم از بدو شروع زندگی جنسی دارای کاهش میل جنسی بوده است.

ثانویه: یعنی یک خانم بعد از شروع زندگی جنسی یک دوره از نظر میل جنسی طبیعی بوده و بعدا بنا به عللی دچار کاهش میل جنسی شده است.

بر اساس تعاریف فوق یک خانم ممکن است دارای کاهش میل جنسی موقعیتی و ثانویه باشد. یعنی این خانم در شرایط بخصوصی دارای کاهش میل جنسی است و نیز در ابتدا مشکل نداشته است و بعدا دچار مشکل کاهش میل جنسی شده است. تشخیص و درمان کاهش میل جنسی در خانمها نیازمند دانش و مهارت است.

معمولا از یک خانمی که با مشکل کاهش میل جنسی به پزشک مراجعه می کند جهت تشخیص دقیق و درمان مناسب، سئوالات زیر پرسیده می شوند:

سئوالات مربوط به سلامتی عمومی

-شما از نظر فیزیکی و روانی چه احساسی دارید؟

-آیا شما در حال حاضر از نظر جنسی فعال هستید؟

-اگرنه، آیا آن سبب نگرانی شما شده است؟ اگر بله، زندگی جنسی شما چگونه است؟

سئوالات مربوط به عملکرد جنسی

-آیا شما از بدو شروع زندگی جنسی مبتلا به کاهش میل جنسی بوده اید، و یا اینکه بعدها دچار آن شده اید؟

-آیا شما از سایر مشکلات جنسی نیز رنج می برید؟

-به عنوان مثال، آیا شما دچار خشکی واژن هستید؟

-آیا شما در برانگیخته شدن جنسی و بدنبال آن مرطوب شدن دستگاه تناسلی مشکلی دارید؟

-آیا شما در رسیدن به ارگاسم (ارضاء جنسی) مشکل دارید؟

-آیا شما حین نزدیکی و یا بعد از آن احساس درد می کنید؟

-آیا شما تا ۷۲-۲۴ پس از نزدیکی دچار علائم ادراری می شوید؟

-آیا چیزی در زندگی شما وجود دارد که میل جنسی شما را تحت تاثیر قرار دهد؟ مثل وزن، مصرف مواد مخدر، خستگی، استرسهای شغلی، اختلال خواب و غیره.

-بنظر شما چه چیزی سبب کاهش میل جنسی شما و یا تشدید آن می شود؟ آیا آن مربوط به مسائل روانی است؟ مثل سابقه سوء استفاده جنسی، رابطه عاطفی نامناسب با شوهر و غیره.

سئوالات مربوط به رابطه جنسی

-آیا شما یک رابطه جنسی پایدار دارید؟

-رابطه شما چگونه است؟ آیا شما از آن راضی هستید؟

-سلامتی جسمی و جنسی همسر شما چگونه است؟

-شما فکر می کنید که مشکل فعلی، منشاء جسمی دارد یا ناشی از مشکل در رابطه با همسرتان می باشد؟

-آیا مشکل فعلی شما همیشه بوده و در هر شرایط مکانی و زمانی و فردی وجود دارد؟ و یا اینکه در مواجهه با مکان، زمان و فرد خاصی دچار کاهش میل جنسی می شوید؟

-چه چیزی باعث شد که شما متوجه مشکل خود شوید و دنبال درمان باشید؟

-آیا شما شخصا تمایل دارید که زندگی جنسی شما بهبود پیدا کند؟

مهمترین علل کاهش میل جنسی در خانمها را می توان به شرح زیر خلاصه کرد:

علل بیولوژیک:

-اختلالات هورمونی

-بیماریهای قلبی عروقی

-بیماریهاب عصبی مخصوصا مواردیکه سبب ایجاد درد می شوند

-بیماریهای متابولیک مثل دیابت

-بیماریهای عاطفی مثل افسردگی و اضطراب

-مصرف بعضی از داروها

-انجام اعمال جراحی

-پرتودرمانی

علل روانی:

-دید منفی نسبت به رابطه جنسی به دلیل باورهای شخصی، اجتماعی و فرهنگی و یا سابقه سوء استفاده جنسی

-تجربه ناخوشایند در روابط جنسی، مثل روابط همراه با خشونت و بالاجبار

-رابطه عاطفی نامناسب با همسر

-مشکلات اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی

-مشغله کاری و فکری زیاد، مثل خانمهائی که یک شیفت سر کار می روند و بعد مجبور هستند تمامی کارهای خانه را هم انجام دهند.

-عدم اضاء جنسی در روابط زناشوئی که در آن خانم فکر می کند که به عنوان یک کالا به وی نگریسته می شود.

-تصویر نامناسب از بدن مثل اضافه وزن و عدم وجود اعتماد به نفس

-بیماری همسر

-وجود اختلالات جنسی در همسر

تشخیص کاهش میل جنسی در خانمها:

برای تشخیص ما در ابتدا این بیماران را به سه دسته تقسیم می کنیم: خانمهای جوان در سنین قبل از یائسگی، خانمهائیکه در سن حول و حوش یائسگی هستند و خانمهای یائسه. در پزشکی برای تشخیص و درمان بیماری باید کوتاهترین راه و مقرون به صرفه ترین انتخاب شود. بدین ترتیب ما در هر گروه از بیماران بررسیهای مخصوص به خود را انجام می دهیم. در این بررسیها ما به دنبال علل بیولوژیک و روانی کاهش میل جنسی خواهیم بود و در بسیاری از موارد پس از بررسی مشخص می شود که مشکل بیمار جای دیگر است و اصلا فرد مبتلا به کاهش میل جنسی نیست. اختلالات جنسی زندگی زناشوئی را بشدت تحت تاثیر قرار داده و متاسفانه در تعداد قابل توجهی نیز به از هم پاشیده شدن کانون خانواده می انجامد. هر طلاقی منجر به یک خانواده بی سرپرست و احیانا چند بچه طلاق می شود. یکی از موارد مهم که بنده در پرونده های پزشکی قانونی مشاهده می کنم، خانمهائی هستند که مبتلا به بی میلی جنسی شدید بوده و اقدام به ازدواج می کنند. بنده به این دسته از خانمها اکیدا توصیه می کنم که قبل از اقدام به ازدواج درصدد برطرف کردن مشکل خود باشند تا از مشکلات عدیده بعدی جلوگیری شود.

در پایان متذکر می شود که درمان موفقیت آمیز هر نوع اختلال جنسی هم در مرد و هم در زن نیاز به تشخیص دقیق نوع اختلال و علت اختلال دارد. امروزه ما شاهد هستیم که مثلا در مردان با هر نوع اختلال جنسی قرص معروف آبی رنگ "Blue pill" تجویز می شود در صورتیکه این دارو هیچ تاثیری بر کاهش میل جنسی در مردان ندارد. اختلالات جنسی هم در مرد و هم در زن دارای انواع بسیار زیاد و علل بسیار زیاد هستند. اینکه یک داروی منفرد صد درصد تمام انواع اختلالات جنسی را در مرد یا در زن و هر سن و شرایطی درمان می کند فقط یک دروغ رسانه ای بیش نیست و خوانندگان محترم نباید در دام چنین تبلیغات واهی گرفتار شوند.