عوارض یائسگی در زنان، چی میتونه باشه؟

در خانمها اتفاق فیزیولوژیک مهمی بنام یائسگی اتفاق می افتد که غیر قابل اجتناب است. یائسگی سبب ایجاد عوارض متعدد در خانمها می شود. سن یائسگی معمولا حوالی ۵۰ سالگی است ولی آن به مقدار زیاد وابسته به ژنتیک است. در آمریکا سن متوسط یائسگی ۵۱ سالگی است متاسفانه بنده از آمار سن یائسگی در ایران خبر ندارم. اگر یائسگی در سن کمتر از ۴۰ سالگی اتفاق بیفتد به آن "یائسگی زودرس" گفته می شود. یائسگی علل بسیار زیاد دارد ولی شایعترین علت آن فیزیولوژیک یا همان بالا رفتن سن است. گاهی تخمدانها بنا به عللی توسط جراحی خارج می شوند که به آن یائسگی جراحی گفته می شود. علت تمامی عوارض ناشی از یائسگی کاهش تولید هورمونهای زنانه توسط تخمدانها است و چنانچه گفته شد، آن علل بسیار زیاد دارد. یکی از علل مهم دیگر یائسگی ناشی از مصرف بعضی داروها است. در سرطان سینه باید به فرد مبتلا داروئی نجویز کرد که تولید هورمونهای زنانه را کاهش و حتی قطع کند. چون رشد سرطان سینه وابسته به هورمنهای زنانه است و به آن یائسگی هورمونی گفته می شود.

یائسگی به هر دلیلی باشد سبب یک عده عوارض ناراحت کننده می شود. در ابتدا پر سر و صدا ترین علامت گرگرفتگی است. معمولا شروع یائسگی در ابتدا با اختلال پریود همراه است و خانم یا هر چند ماه پریود می شود و یا مثلا دو بار در ماه پریود می گردد و بالاخره در نهایت پریود قطع میشود. مهمترین علائم یائسگی در خانمها به قرار زیر هستند:

پریودهای نامنظم

خشکی واژن

گرگرفتگی

لرز

تعریق شبانه

تغییر خلق

افزایش وزن و کاهش متابلیسم بدن

نازک شدن موها و پوست خشک

از بین رفتن قوام سینه ها

علل یائسگی بصورت خلاصه عبارتند از:

طبیعی یا فیزیولوزیک

برداشتن تخمدانها توسط جراحی

شیمی درمانی یا رادیوتراپی

نارسائی اولیه تخمدانها که سبب ایجاد یائسگی زودرس می شود

عوارض یائسگی بصورت خلاصه عبارتند از:

عوارض قلبی عروقی: وقتی میزان هورمون زنانه یا همان استروژن یا استرادیول کاهش می یابد میزان حوادث قلبی عروقی زیاد می شود.

پوکی استخوان

بی اختیاری ادراری

اختلالات جنسی: دو علت مهم سبب اختلال جنسی در خانمهای یائسه می شود. هورمونهای زنانه مسئول حفظ و نگهداری فیزیولوژی طبیعی دستگاه تناسلی بخصوص واژن یا همان مهبل در زنان است. هورمونهای جنسی سبب ایجاد یک رطوبت طبیعی در واژن می شوند که حین رابطه زناشوئی بشدت به میزان آن افزوده می شود. در ضمن قابلیت ارتجاع واژن بصورت کامل وابسته به هورمونهای جنسی زنانه است، طوریکه زایمان طبیعی را در خانمها ممکن می سازد. همین خانمی که چندین بار زایمان طبیعی داشته است پس از یائسه شدن بشدت دچار تنگی واژن می شود طوریکه گاه قطر آن ۲-۱ سانتی متر می گردد و در این مورد برقراری رابطه زناشوئی طبیعی تقریبا غیر ممکن می شود و این سبب کاهش کیفیت زندگی مشترک در خانواده می گردد. گاها این مشکل خیلی شدید است بخصوص اگر خانمی دچار یائسگی زودرس شود. در این موارد برای خانم دو عارضه مهم ایجاد می شود: اولی اینکه از نظر روانی تحت فشار قرار می گیرد، چون یکی از وظایف مهم زندگی مشترک دچار اختلال شده است و دوم اینکه نیازهای طبیعی جنسی هم در خود او و هم در شوهرش برطرف نشده باقی می مانند. بنده مواردی را مشاهده کرده ام که یائسگی و بدنبال آن تغییرات حاصله در دستگاه تناسلی زنان بویژه واژن سبب مشکلات جدی در خانواده شده است. برخلاف اتساع بیش از حد واژن که قبل از سن یائسگی و در خانمهائیکه زایمانهای متعدد داشته اند با جراحی تا حدود زیاد قابل اصلاح است (البته امروزه با اختراع اربیوم یاگ لیزر دیگر نیازی به جراحی، بیهوشی و بیمارستان وجود ندارد) مشکل تنگی واژن ناشی از یائسگی درمان جراحی ندارد و این زوجها بدون درمان باقی می ماندند و می بایست تا آخر عمر به اصطلاح با این مشکل بسوزند و بسازند. خوشبختانه در چند سال گذشته با اختراع اربیوم یاگ لیزر این مشکل بسیار مهم در خانمها به راحتی بدون نیاز به جراحی قابل حل شده است و علم پزشکی بار دیگر به یاری بیماران آمد و یک مشکل دیگر بیماران را حل نمود.

افزایش وزن: بعلت کاهش متابلیسم بدن در دوان یائسگی وزن خانمها زیاد می شود و دچار نوعی چاقی بنام چاقی مرکزی می شوند که بیشتر چربی در ناحیه شکم و رانها تجمع پیدا کرده و سبب اندام نامتناسب در بیماران می شود.

درمان یائسگی و عوارض آن:

قاعدتا باید علت یک بیماری را برطرف کرد تا آن بیماری بهبود یابد. در این مورد درمان، تجویز هورمون جنسی زنانه یا همان استروژن است. تجویز طولانی مدت این دارو خطرناک است و ممکن است سبب لخته شدن خون در قسمتهای مختلف بدن بخصوص ساق پاها شود و عارضه مهم دیگر ایجاد سرطان سینه است، بخصوص اگر فرد دارای سابقه فامیلی باشد.

تجویز موضعی یا واژینال استروژن بجای تجویز سیستمیک یا عمومی. این نوع درمان عوارضش کمتر از عوارض داروهای خوراکی است و بیشتر تعریق شبانه را کاهش میدهد.

گابا پنتن که فقط سبب کاهش گر گرفتگی ببمار می شود و بر روی عوارض جنسی بدون تاثیر است.

برای کاهش پوکی استخوان می توان از تجویز کلسیم و ویتامین D3 استفاده نمود. باید توجه داشت که یک خانم باید سعی کند قبل از فرارسیدن یائسگی میزان تراکم استخوان طبیعی و ویتامین D3 طبیعی داشته باشد چون درمان پس از یائسگی چندان موثر نیست..

برای کاهش خشکی واژن می توان از ژلهای محلول در آب و یا ژلهای حاوی سیلیکون استفاده نمود. نباید از فراورده های حاوی گلیسرین که مرطوب کننده هستند در واژن استفاده کرد چون سبب سوزش شدید می شوند

همچنان که از گفته های بالا بر می آید برای تنگی واژن درمانی ابداع نشده است، ولی خوشبخانه امروزه با استفاده از اربیوم یاگ لیزر می تواند بطور موثر این مشکل مهم در زندگی زناشوئی را حل نمود.

بنابراین پزشک معالج با انتخاب مجموعهای از داروهای خوراکی، موضعی و اربیوم یاگ لیزر می تواند بسیاری از عوارض یائسگی را که بشدت از نظر جسمی و روانی اثر سوء در خانمها دارد برطرف سازد.