آی وی اف چیست؟

با تکنولوژی پیشرفته و علم وسیع امروزی تقریبا جای هیچ گونه نگرانی در مورد نازایی یا ناباروری افراد وجود ندارد. روش های مختلفی امروزه در مراکز ناباروری وجود دارد که می تواند مشکل ناباروری افراد را بهبود دهد. یکی از این روش ها، آی وی اف (ivf) است. مقاله زیر اطلاعات بیشتری در این مورد در اختیاران شما خواننده عزیز قرار خواهد داد.

آی وی اف (ivf) چیست؟

شایع‌ترین روش کمک باروری IVF یا ( تلقیح آزمایشگاهی ) است. این روش قدیمی‌ترین و موثرترین روش از میان روش‌های کمک باروری است. (IVF) مخفف (In Vitro Fertilization) بوده و اصطلاح لاتین (In vitro) به معنی (داخل شیشه) است. چرا که پیش از این در ظرف‌های شیشه‌ای در آزمایشگاه باروری انجام می‌گرفت. امروزه در لوله‌های پلاستیکی نیز این کار انجام می‌گیرد. برای این که آی ‌وی ‌اف با موفقیت همراه شود؛ لازم است دست‌کم سه عامل وجود داشته باشد: تخمک سالم، اسپرم سالم و رحم و لوله‌های رحمی سالم که اجازه عبور اسپرم و رسیدن آن را به تخمک بدهد. اما نکته بسیار مهمی که در کنار این عوامل جسمی برای موفقیت در آی‌وی‌اف ضروری است داشتن آمادگی روحی و صبر و حوصله برای طی کردن یک پروسه درمانی تقریبا طولانی است. چرا که در بسیاری موارد، زوج‌ها پس از شکست یک مرحله از آی‌وی‌اف که بین یک تا دو ماه به طول می‌انجامد از تکرار مجدد آن سرباز می‌زنند و به همین دلیل به نتیجه مطلوبی از انجام آی‌وی‌اف دست نمی‌یابند. برای اطلاعات بیشتر به مقاله زیر توجه فرمایید:

موارد استفاده از آی وی اف (ivf)

در تمام مواردی که شرایط رسیدن اسپرم به تخمک در رحم فراهم نباشد مانند انسداد لوله های رحمی، چسبندگی های حفره لگنی، تعداد کم اسپرم و تحرک پایین اسپرم از روشIVF استفاده می شود.

مراحل انجام عمل

روز عمل، نمونه اسپرم از مرد و تخمک تحت یک بیهوشی کوتاه و موقت از زن گرفته می شود. سپس اسپرم و تخمک در آزمایشگاه جنین شناسی در محیط کشت مجاور یکدیگر قرار داده می شود تا اسپرم خودش وارد تخمک شده و آن را بارور کند.

به تخمک لقاح یافته، جنین گفته می شود. جنین تک سلولی شروع به تقسیم می کند و یک جنین چند سلولی ایجاد می کند. جنین پس از 48 تا 72 ساعت به رحم زن منتقل می شود تا در آنجا لانه گزینی کند و بارداری انجام شود. پس می توان مراحل انجام عمل IVF را به چهار مرحله تقسیم کرد.

-مرحله اول: تحریک تخمدان

-مرحله دوم: تخمک گیری

-مرحله سوم: لقاح اسپرم و تخمک

-مرحله چهارم:‌ انتقال جنین

مراحل ivf

در مرحله اول برای تحریک تخمدان ها، از داروهای هورمونی استفاده می شود. تزریق عضلانی آمپول HMG تخمدان ها را برای رشد فولیکول تحریک می کند و تزریق عضلانی آمپول HCG باعث بلوغ تخمک ها و انجام تخمک گذاری می شود.

در مرحله عمل، تخمک گیری با یکی از دو روش لاپاراسکوپی یا با مشاهدات سونوگرافی از طریق واژینال امکان پذیر است که در پژوهشکده رویان این کار با استفاده از روش دوم انجام می گیرد. در روش دوم نیازی به بیهوشی عمومی نیست و با یک بیهوشی کوتاه مدت یا بی حسی موضعی قابل انجام است. با استفاده از دستگاه سونوگرافی، پزشک فولیکول ها را مشاهده می کند و مایع فولیکولی همراه با تخمک کشیده می شود که به این عمل اصطلاحا" پانکچر می گویند.

در مرحله سوم، عمل لقاح اسپرم و تخمک در محیط کشت آزمایشگاه انجام می گیرد. با توجه به اینکه برای بالا بردن درصد موفقیت چندین تخمک لقاح می یابد. تعداد جنین های تشکیل یافته زیاد است. اگر این جنین ها کیفیت مطلوبی داشته باشند تعدادی از آنها با صلاحدید زوج منجمد و نگهداری می شوند تا درصورت نیاز برای بارداری های بعدی از این جنین ها استفاده شود.

در مرحله چهارم یا انتقال جنین نیز نیازی به بیهوشی نیست. جنین یا جنین ها به وسیله یک کاتتر به داخل رحم منتقل می شوند و یکی دو ساعت بعد از انتقال جنین، بیمار مرخص می شود.

مزایا و محدودیت های عمل IVF

یکی از مزایای IVF این است که قبل از انتقال جنین، عمل لقاح قابل مشاهده است و در صورتی که اسپرم با تخمک لقاح پیدا نکند می توان در نوبت های بعدی شرایط لقاح را تغییر داد.

مزیت دیگر IVF این است که اگر یک بیمار فاقد لوله های رحمی باشد نیز بدون مشکل،‌ عمل IVF انجام می شود. اما محدودیت IVF آن است که میزان بارداری در زنان بالای 40 سال به علت پایین بودن کیفیت تخمک ها ی زن کاهش می یابد.

اقدامات قبل از عمل

بعد از آزمایش های روتین،‌ آزمایش هورمونی و ویزیت توسط متخصصان در صورتی که روش درمانی IVF پیشنهاد شود مراحل زیر طی می شود:

۱)روز دوم یا سوم قاعدگی برای بررسی وضعیت تخمدان ها و رحم سونوگرافی انجام می شود.

۲)‌بعد از انجام سونوگرافی با نظر متخصص دارو جهت تحریک تخمک گذاری تجویز می شود.

۳)‌طی مرحله مصرف دارو پنج الی شش نوبت سونوگرافی براساس میزان واکنش تخمدان ها انجام می شود.

۴)‌زمانی که فولیکول ها (سلول های جنسی خانم) به اندازه مناسب می رسد داروی HCG تزریق می شود و بیمار آماده عمل تخمک گیری می شود.

۵) حدود ۳۶ ساعت بعد از تزریق HCG و هم زمان با دریافت نمونه اسپرم از مرد، عمل لقاح درون آزمایشگاه انجام می شود.

مراقبت های پس از عمل

یک تا دو ساعت پس از عمل انتقال جنین بیمار مرخص می شود. توصیه می شود طی 3 الی 4 روز بعد از عمل فعالیتهای شدید که منجر به خستگی مفرط می شود نداشته باشد. بدیهی است آرامش روحی و روانی و پرهیز از شرایط پراضطراب می تواند در موفقیت عمل مؤثر باشد. معمولا" 10 الی 12 روز بعد از انتقال جنین بیمار به آزمایشگاه هورمونی مراجعه می کند تا مقدار هورمون بارداری یا همان ‌BHCG در خون اندازه گیری شود. افزایش این هورمون اولین نشانه حاملگی است.