غریبی کردن نوزاد، ناشی از چیست؟

شما می توانید گذار کودک را از مراحل مختلف رشد، با مشاهده واکنش او به غریبه ها در سنین گوناگون، تشخیص بدهید. کودک در دو ماهگی توجهی به پزشک نمی کند و هنگامی که او را روی تخت معاینه خوابانده اند، به پشت سر پزشک یعنی مادرش نگاه می کند.
کودک چهار ماهه، موجب شادمانی پزشک می شود و هر بار که پزشک با او حرف می زند و برایش صداهای عجیب و غریب در می آورد، سرجایش وول می خورد و لبخند می زند.
در پنج شش ماهگی، کودک تغییر عقیده می دهد و در نه ماهگی مطمئن می شود که پزشک، یک فرد غریبه است و بنابراین باید از او ترسید و هنگامی که پزشک به او نزدیک می شود، دیگر صدای بغ بغو در نمی آورد و دست از لگد زدن بر می دارد. او یک مرتبه بی حرکت می ماند و برای تقریباً بیست ثانیه، با نهایت دقت و شاید هم با شک، به دکتر زل می زند. سرانجام چانه اش تکان می خورد و شروع به لرزیدن می کند. او ممکن است به قدری ترسیده باشد که حتی پس از آن که معاینه هم تمام می شود، تا مدتی گریه کند.
کودک نه ماهه نه تنها به پزشک مشکوک است، بلکه هر چیز جدید و ناآشنایی باعث اضطراب او می شود، حتی اگر یک کلاه جدید روی سر مادر باشد و یا صورت کاملاً اصلاح شده پدری که کودک عادت داشته او را با ریش ببیند، سبب ترس او می شود. به این رفتار، ترس از غریبه ها می گویند و فکر درباره اینکه چرا کودک شما از فردی که همه را دوست دارند، به آدمی تبدیل شده است که با نگرانی و شک به همه نگاه می کند، موضوع جالبی است.
قبل از شش ماهگی، کودکان می توانند چیزهایی را که قبلاً دیده اند، تشخیص بدهند (ما این را از تمایل آن ها به خیره شدن به بعضی چیزها به مدت طولانی تر، می فهمیم). ولی به نظر نمی رسد که واقعا درباره چیزها به عنوان غریبه یا آشنا فکر کنند. این مطلب احتمالاً به خاطر این است که در چهار ماهگی، بخش متفکر مغز، یعنی لایه بیرونی کورتکس، هنوز کاملاً به کار نیفتاده است. در شش ماهگی، کورتکس بسیار فعال تر شده است.
بچه ها در این سن از مهارت های حافظه ای بسیار بهتری برخوردار هستند. آن ها کاملاً فرق بین آنچه را که آشنا یا غریبه است، می فهمند، بنابراین چنین به نظر می رسد قادرند بفهمند که چیزهای غریبه، خطرناک هستند. شما به طور تقریبی می توانید این فرآیند فکری را در هنگامی که کودک به یک غریبه و سپس به شما و بار دیگر به غریبه زل می زند و سرانجام هم پس از چند ثانیه می زند زیر گریه، تماشا کنید.
در سنین ۶ تا ۹ ماهگی، کودکان بسیار باهوش ترند، ولی آن ها باز هم براساس تجربه گذشته، قادر به پیش بینی آینده نیستند و این قدرتی است که بعدها پیدا می کنند. یک کودک شش ماهه، کاملاً در زمان حال زندگی می کند، بنابراین هنگامی که یک فرد غریبه جلوی او می ایستد، نمی تواند سر در بیاورد که چرا او یک فرد آشنا نیست و نمی تواند پیش بینی کند که از این شرایط ممکن است چه چیز خوبی بیرون بیاید.
او همچنین نمی تواند کار چندانی در مورد وضعیت موجود انجام دهد، جز اینکه اعتراض و گریه کند. در ۱۲ تا ۱۵ ماهگی، هنگامی که ترس از غریبه ها، به طور تقریبی از بین می رود، کودک در یادگیری از گذشته و پیش بینی آینده، مهارت بیشتری پیدا می کند و به خود می گوید: «شاید این آدم را نشناسم، ولی در گذشته، اتفاق بدی روی نداده، بنابراین می توانم بدون این که بترسم، با این غریبه کنار بیایم».
بعضی از بچه ها واقعاً در مقابل افراد و چیزهای غریبه، دچار اضطراب و ترس شدید می شوند. آن ها حتی وقتی که نوزاد بسیار کوچکی هستند، با دیدن یک فرد یا چیز غیر منتظره، ضربان قلبشان تند می شود و در تمام دوران کودکی، بیش از حد، احتیاط می کنند. برای مثال هنگامی که نوپا هستند، قبل از آنکه با شرایط جدیدی خود را وفق بدهند، برای مدتی طولانی، پا پس می کشند و تردید می کنند. این ویژگی خلقی گاهی اوقات، دیرجوش بودن نامیده می شود که اصطلاح بسیار مناسبی است. این خصلت، ذاتی و نتیجه فرآیند مغزی کودک است و ربطی به تربیت های اولیه مادر ندارد. از همه مهم تر این که این عارضه، بیماری نیست و نیازی به نگرانی و درمان ندارد.
اگر کودک شما در حدود شش ماهگی به آدم ها و مکان های جدید، حساسیت نشان می دهد، عاقلانه ترین کار این است که از غریبه ها بخواهید زیاد به او نزدیک نشوند تا کم کم به آن ها عادت کند و نترسد، اما او را از دیدن غربیه ها محروم نکنید. وقتش که برسد و کودک چندین بار آن ها را ببیند، به تدریج با آن ها آشنا می شود و عادت می کند و حتی کودکان دیرجوش هم به تدریج خیالشان آسوده تر می شود.