نحوه نمونه برداری از بیضه، بیشتر بدانید

نمونه برداری (Biopsy) از بیضه که اصطلاح پزشکی آن بیوپسی بیضه (Testis Biopsy) می باشد عبارت از برداشتن یک تکه کوچک از بیضه یک یا هر دو طرف برای بررسی در آزمایشگاه از نظر وجود فرایند تولید اسپرم می باشد. فرایند تولید اسپرم در مردان در بیضه در داخل لوله های منی ساز صورت می گیرد. در داخل لوله های منی ساز سلولهای زایا وجود دارند این سلولهای زایا پس از ۱۶ مرحله و ۶۴ روز تبدیل به اسپرم بالغ می شوند.

با بررسی نمونه حاصل از نمونه برداری از بیضه در آزمایشگاه بدقت زیاد می توان اظهار نظر کرد که آیا:

در داخل لوله های منی ساز سلولهای زایا وجود دارند یانه؟

این سلولهای زایا تا چه مرحله ای تکامل پیدا می کنند؟ گاهی تکامل سلولهای زایا برای تبدیل به اسپرم بالغ کامل نیست مثلا در مرحله سوم متوقف می شود.

آیا اسپرم بالغ در داخل لوله های منی ساز وجود دارد یا نه؟

اکثراً نمونه برداری از بیضه برای تشخیص قدرت باروری مرد است. برای نمونه برداری از بیضه باید دو شرایط زیر فراهم باشد:

در مایع منی بیمار اسپرم وجود نداشته باشد (آزواسپرمی، تعداد اسپرمها صفر)

-هورمونهای بیمار طبیعی باشند.

نمونه برداری از بیضه (Testis Biopsy) گاهی برای بدست آوردن اسپرم برای انجام لقاح مصنوعی مثل IUI و یا IVF انجام می شود. هر بیمار مبتلا به آزواسپرمی (Azoospermia) نیاز به نمونه برداری از بیضه ندارد. اگر علت آزواسپرمی فقدان دو طرفه لوله های منی بر باشد، لزومی به نمونه برداری از بیضه نیست. سابق بر این فقط یک نمونه از بیضه برای بررسی برداشته می شد. ولی امروزه مشخص شده است که فرایند تولید اسپرم در نقاط مختلف بیضه متفاوت است. این بویژه در مردان مبتلا به آزواسپرمی بیضوی صدق می کند. اگر بیمار در سرتاسر بیضه فاقد فرایند تولید اسپرم باشد، آنرا نارسائی کامل بیضه می گویند ولی ممکن است یک قسمت از بیضه اسپرم تولید نکند، که به آن نارسائی نسبی بیضه در تولید اسپرم می گویند. در نمونه برداری از بیضه ممکن است نمونه از آن قسمتی برداشته شود که فاقد فرایند تولید اسپرم می باشد ولی سایر قسمتهای بیضه طبیعی هستند. بنابراین تکیه مطلق بر جواب یک نمونه برداری از بیضه صحیح نیست. امروزه توصیه می کنند که بیضه به چهار قسمت تقسیم شده و حداقل از هر قسمت یک نمونه برداری انجام شود.

در گذشته نمونه برداری از بیضه فقط نقش تشخیصی داشت، ولی امروزه در بیشتر موارد زمینه از قبل فراهم می شود که اگر در حین نمونه برداری از بیضه مشخص شود که نمونه حاوی اسپرم است، از اسپرمهای موجود برای لقاح مصنوعی استفاده شود. اگر امکان لقاح مصنوعی وجود نداشت می توان نمونه را منجمد (Freeze) ساخت و بعدا از آن برای لقاح مصنوعی استفاده نمود.

تفسیر نتیجه نمونه برداری از بیضه (Testis Biopsy)

نمونه برداری از بیضه یک عمل ساده می باشد و از طریق یک شکاف کوچک در روی پوست کیسه بیضه انجام می شود (شکل) ولی تفسیر نتیجه آن خیلی مشکل است. نمونه در آزمایشگاه فرایند سازی شده و آماده بررسی و تفسیر می شود. برای اینکه تفسیر دقیق باشد، فرد مذبور (متخصص پاتولوژی) باید خبره باشد و گرنه ممکن است دچار اشتباه شود. متخصص پاتولوژی ابتدا بررسی می کند که آیا اسپرم در داخل لوله های منی ساز وجود دارد یا نه. گاهی اسپرم وجود ندارد ولی سلولهای زایا تا چند مرحله تکامل یافته ولی در مرحله بخصوص این تکامل متوقف می شود. ولی چون تکامل کامل نیست، اسپرم در داخل مایع منی وجود ندارد. بنابراین هر دو گروه بیمار یعنی بیمارانیکه فاقد سلولهای زایا هستند و بیمارانیکه دارای سلولهای زایا بوده ولی تکامل آنها کامل نیست، فاقد اسپرم در مایع منی خواهند بود (آزواسپرمی)، ولی وضعیت بیمارانیکه تکامل اسپرم در آنها کامل نیست، بهتر از بیمارانی است که فاقد سلولهای زایا هستند، چون در بیمارانیکه دارای سلولهای زایا بوده ولی تکامل اسپرم در آنها کامل نمی باشد، گاهاً می توان با تجویز دارو تکامل اسپرم را کامل کرد و گاهاً نیز می توان اسپرم نابالغ را در آزمایشگاه به اسپرم بالغ تبدیل نمود. بنابراین تفسیر نتیجه نمونه برداری از بیضه مشکل بوده و نیاز به تبحر خاص دارد و در حقیقت گاهاً سرنوشت آینده بیمار در گرو تفسیر دقیق نتیجه بیوپسی است. هنگام آماده ساختن نمونه بیضه برای بررسی آزمایشگاهی، در آزمایشگاه نمونه بلوک تهیه می شود، این بلوکها باید در جای مطمئن نگهداری شوند. گاهاً در کار پزشکی اگر پزشک مشکوک به نتیجه تفسیر باشد می توان نمونه آزمایشگاهی را در اختیار پاتولوژیست دیگری قرار داد تا نظر او را هم داشته باشیم. گاهاً نمونه را چند پاتولوژیست می بینند و تفسیر می کنند.

بطور کلی آزمایش نمونه حاصل از بیوپسی یبضه می تواند ۴ نتیجه به همراه داشته باشد:

طبیعی: این بدین معنی است که علت فقدان اسپرم در مایع منی بیماری بیضه نیست.

توقف در تکامل اسپرم: برای تولید اسپرم سلولهای زایا در لوله های منی ساز از ۱۶ مرحله عبور کرده و تبدیل به اسپرم بالغ می شوند، گاهی این تکامل چند مرحله پیش رفته و در مرحله بخصوصی متوقف می شود.

کمبود تولید اسپرم: در این بیماران در قسمتهائی از بیضه تکامل کامل اسپرم صورت می گیرد ولی آنقدر اندک است که در مایع منی ظاهر نمی شود.

فقدان سلولهای زایا: در این بیماران هیچ نوع سلول زایا وجود ندارد.

گاهی نمونه برداری از بیضه ها نشان می دهد که عمل کرد بیضه طبیعی است و بیضه ها به مقدار کافی اسپرم تولید می کنند، ولی باز این افراد دچار آزواسپرمی (تعداد اسپرم صفر) هستند، در این موارد یک انسداد در مسیر خروج اسپرم از بیضه ها وجود دارد که به آن آزواسپرمی انسدادی (Obstructive Azoospermia) می گویند. در تعدادی از این بیماران می توان با جراحی انسداد را برطرف نموده و بیمار از راه طبیعی بچه دار شود.

بطور خلاصه:

-انجام بیوپسی بیضه عمل ساده است ولی تفسیر نتیجه آن مشکل است.

-در نمونه برداری از بیضه نباید به یک نمونه اکتفا کرد.

-گاهی در بیمارانیکه دچار فقدان اسپرم در مایع منی هستند، و فاقد انسداد نیز در مجاری منی بر می باشند، نمونه برداری از بیضه در بعضی نقاط وجود اسپرم بالغ را نشان می دهد.