تکامل شنوایی نوزاد، راه تشخیص

برای این‌که کودک بتواند درست صحبت کند باید قادر باشد محدوده فرکانس‌های صوتی را که برای سخن گفتن ضروری هستند بشنود. تا زمانی که ثابت نشده است کودک شما می‌شنود، و بعدها تقلید می‌کند، و نهایتاً می‌تواند به درستی از واحدهای آوایی مختلفی که برای گفتار لازم است استفاده کند، نمی‌توانید مطمئن باشید که تشخیص شنیداری او طبیعی است. در مورد کودکان بزرگ‌تر، اثبات قانع‌کننده این است که چگونه به زبان گفتاری پاسخ می‌دهند، ولی در مورد اطفال خردسال باید از روی پاسخی که به صداهای متفاوت می‌دهند، قضاوت کنید. در مورد کودک ۶ ماهه یا بزرگ‌تر، صداهایی که کودک خود به خود در می‌آورد سرنخ خوبی برای پی‌بردن به توانایی او برای شنیدن و استفاده از زبان گفتاری است. چنین صداهایی باید به دقت مشاهده و ثبت شوند. سرنخ‌های دیگری نیز در مورد شنوایی وجود دارد که بایستی در طی سال اول از آن‌ها آگاه باشید.

نوزاد
کودک شما بایستی با یک صدای بلند ناگهانی مثل به هم زدن دست یا در، یکّه بخورد و با شنیدن این‌گونه صداها پلک بزند یا چشمان خود را کاملاً بگشاید.

صداهای ممتد ناگهانی مثل صدای جاروبرقی بایستی توجه کودک شما را جلب کند.
شانزده هفتگی
کودک بایستی با شنیدن صدای شما، حتی اگر قادر به دیدن شما نیز نباشد، آرام شود یا لبخند بزند. ممکن است سر یا چشمانش را نیز به طرف شما بگرداند.
بیست و هشت هفتگی
باید اگر از آن سوی اتاق او را صدا بزنید یا صداهای خیلی ملایمی در دو طرف سر او در آورید، بلافاصله به طرف صدا بگردد.
سی و شش هفتگی
کودک بایستی با دقت به صداهای آشنای روزمره گوش فرا دهد و اگر صداهای بسیار آهسته‌ای خارج از میدان دید او به گوش برسد به دنبال منبع صدا بگردد. او هم‌چنین باید از صداهایی که خودش در می‌آورد لذت ببرد.
یک سالگی
کودک باید تا حدی نسبت به شنیدن اسم خود یا سایر کلمات آشنا واکنش نشان دهد. او ممکن است نسبت به «نه» و «بای بای» گفتن شما نیز واکنش نشان دهد.

هر فرد بزرگ‌سالی می‌تواند این آزمون را انجام دهد ولی کودک باید روی زانوی پدر یا مادرش بنشیند. فاصله او با دیوار از هر طرف نباید کم‌تر از ۱۲۰ سانتی‌متر باشد.
آزمون‌گر بایستی در یک طرف کودک و خارج از حوزه دید مستقیم او قرار بگیرد. در مورد کودک ۲۴ هفته در فاصله ۴۵ سانتی‌متری و هم سطح گوش او، و در مورد کودک ۳۶ هفته یا بزرگ‌تر، در فاصله ۹۰ سانتی‌متری قرار بگیرید.
روش آزمون
صداهایی را با ترتیب زیر تولید کنید. صدای انسان («اووو» با صدای بم، «پسس» با صدای زیر)، جغجغه، زدن قاشق به فنجان، دستمال کاغذی، و زنگوله. هر یک از صداها را روی هر دو گوش امتحان کنید. اگر بار اول که هر یک از صداها را ایجاد می‌کنید پاسخی دریافت نکردید، بعد از دو ثانیه آن را تکرار کنید. سپس دو ثانیه دیگر صبر کنید زیرا هنوز ممکن است پاسخ دهد. اگر پس از سه بار تکرار پاسخی مشاهده نشد، صدای بعدی را امتحان کنید.
پاسخ
کودکان طبیعی ۳۶ هفته یا بزرگ‌تر در اولین باری که صدا را می‌شنوند، معمولاً بلافاصله می‌چرخند و اغلب لبخند می‌زنند. اطفال کم سن و سال‌تر ممکن است کُندتر پاسخ دهند.
اقدام
پاسخ مشخص به سه مورد از این پنج صدا نشان می‌دهد. که کودک شما از شنوایی کافی برای حرف زدن برخوردار است. اگر پاسخ کم‌تر از این حد است، آزمون را پس از دو هفته تکرار کنید، و در صورت وجود هرگونه تردیدی با پزشک مشورت کنید.

مقدمات آزمون
یک توپ، یک ماشین اسباب‌بازی، کاسه و قاشق، عروسک کوچک و یک مکعب ۵ / ۲ سانتی‌متری که هم رنگ اتومبیل نباشد، روی یک میز کوتاه بگذارید و کودک خود را کنار میز بنشانید. خودتان در فاصله ۶۰ تا ۹۰ سانتی‌متری که فاصله معمولی برای گفت‌وگو است، روبه‌روی او قرار بگیرید. شخص آشنای دیگری را هم دم دست داشته باشید.
روش آزمون
تمامی اسباب‌بازی‌ها را یکی یکی به کودک خود معرفی کنید. مثلاً بگویید «این ماشینه». سپس دست خود را به صورت افقی، به طوری که وضعیت آن نشان ندهد که کدام شیء را می‌خواهید، دراز کنید و به ترتیب بگویید «توپ را به من بده… مکعب را به من بده… ماشین را به من بده… عروسک را به من بده…».
اگر کودک این کار را درست انجام داد، کاسه را به شخص دیگر، مثلاً پدرش، بدهید و به کودکتان بگویید که از او خواهید خواست اسباب‌بازی‌ها را به آن شخص دیگر بدهد. حدود ۱۸۰ سانتی‌متر فاصله بگیرید و از کودک خود بخواهید که توپ را به بابا بدهد، سپس تا فاصله ۳ متری عقب بروید و سایر دستورها را صادر کنید. در پایان از کودکتان بخواهید اشیا را داخل کاسه بگذارد و برای شما بیاورد. برای بسیاری از کودکان طبیعی در این سن، برقراری ارتباط مناسب در فاصله ۳ متری بسیار مشکل است. اگر احساس کردید بیش از اندازه دور شده‌اید به فاصله ۱۸۰ سانتی‌متری بازگردید و ببینید کودکتان درخواست شما را انجام می‌دهد یا نه.
پاسخ
اگر کودک بار اول پاسخ نداد، قدری صبر کنید زیرا ممکن است علت آن فقط تأخیر در پاسخ باشد. او حتی ممکن است یک اسباب‌بازی را اشتباهاً بردارد، آن را سر جای خود بگذارد، و اسباب‌بازی صحیح را بردارد. اگر اسباب‌بازی اشتباهی به شما داد، با ملایمت آن را سر جای خود بگذارید و دستور خود را تکرار کنید. اگر او به دادن اسباب‌بازی اشتباه ادامه می‌دهد یا بدون این‌که دستوری به او بدهید بقیه اسباب‌بازی‌ها را هم به شما می‌دهد، صرفاً آن‌ها را بپذیرید. در زمان مناسبی که توجه کودک شما به چیز دیگری معطوف شده است، مثل کاری که در مورد کودکان یک ساله تا ۱۸ ماهه می‌کردید، یک صدای زیر درآورید، یا چیزی تلق تلق کنید، یا کاغذ را به خش‌خش درآورید تا ببینید به سوی شما بر می‌گردد یا خیر.
اقدام
اگر پاسخ داده شده مشخص نیست و جای تردید در مورد سلامت شنوایی کودکتان وجود دارد، بدون معطلی او را به پزشک نشان دهید.

آزمون شنوایی در دو تا سه سالگی
مقدمات آزمون
کودکتان را روبه‌روی خود، کنار میز بنشانید و یک کاسه، قاشق، توپ، ماشین اسباب‌بازی، عروسک و مکعب همانند ۱۸ ماهگی تا دو سالگی، روی آن بچینید. یک تکه مقوا دم دست داشته باشید زیرا در قسمتی از آزمون باید لب‌های خود را بپوشانید.
روش آزمون
تمامی اسباب‌بازی‌ها را به این ترتیب معرفی کنید: کاسه، قاشق، توپ، ماشین، عروسک، مکعب. از کودکتان بخواهید آن‌ها را یکی یکی به شما بدهد. سپس قاشق را در کاسه بگذارید و بگویید: «قاشق را توی کاسه می‌گذارم».
اکنون به فاصله ۱۸۰ سانتی‌متری بروید و دهان خود را اندکی با مقوا بپوشانید تا کودک قادر به خواندن لب‌هایتان نباشد. با لحن صدای آهسته و گفت‌وگو مانند، از او بخواهید اسباب‌بازی‌ها را یک به یک داخل کاسه بگذارد. سپس به فاصله ۳ متری بروید و بخواهید که همه آن‌ها را به غیر از یکی دوباره بیرون بیاورد. از او بپرسید چه چیزی داخل کاسه باقی مانده است.
پاسخ
اگر کودک شما به این آزمون پاسخ نداد، از یک گفت‌وگوی ساده استفاده کنید، یا اگر گفت‌وگو خیلی مشکل است به چند شیء اشاره کنید و نام آن‌ها را بگویید. با لغات ساده زیر می‌توان شناخت اکثر حروف باصدا و بی‌صدای متداول را آزمود: گل، شانه، موز، دستمال، ابرو، تلفن، ماهی، آینه، میز.
اقدام
اگر شنوایی کودکتان طبیعی به نظر می‌رسد ولی قادر به کنار هم گذاشتن لغات برای تشکیل جملات پیچیده نیست و نمی‌تواند با شما یا شخص دیگری به تبادل کلامی خودجوش بپردازد، او را به یک کارشناس نشان دهید.