عوارض قند خون در بارداری، روی مادر و جنین

هر مادری باید از اهمیت دیابت بارداری و تاثیر آن بر سلامت خود و جنینش مطلع باشد و راه های پیشگیری از ابتلا در این مورد را یاد داشته باشد.

دیابت بارداری اگر کنترل نشود، تاثیرات جدی بر روی سلامت مادر و جنین می گذارد. ما در ادامه این مقاله از علایم و راه های کنترل و عوارض دیابت بارداری نوشته ایم.

دیابت بارداری چیست؟

در کل دیابت به نوعی اختلال در تحمل قند خون گفته می شود. سلول‌های بدن انسان برای رفع نیاز خود به انرژی از گلوکز یا قندخون استفاده می­‌نمایند. انسولین نام هورمونی در بدن است که از لوزالمعده ترشح شده و به گلوکز اجازه ورود به سلول‌ها را می دهد. هر مشکلی که در ترشح انسولین ایجاد شود یا باعث شود سلول‌های بدن به انسولین مقاوم گردند منجر به افزایش قند خون یا به وجود آمدن دیابت می­‌شود. اگر این اتفاق برای اولین بار در دوران بارداری اتفاق بیفتد به آن دیابت حاملگی می­‌گویند. در طول بارداری تغییراتی در سطح هورمون­‌های مختلف بدن رخ می­‌دهد که می­‌تواند ترشح انسولین را تحت تاثیر قرار دهد، اما اکثریت مادران این تغییرات را تحمل کرده و به سلامت از آن عبور می­‌ نمایند اما اگر میزان این تغییرات بیش از اندازه باشد دیابت بارداری بروز پیدا می کند.

علایم دیابت حاملگی:

از نشانه های وجود قندخون بارداری می توان به وجود تشنگی یا خستگی زودرس در مادران اشاره کرد. اکثر مادران مبتلا به دیابت بارداری بدون علامت هستند، به همین علت بررسی قند خون برای تمام خانم‌های باردار امری حتمی است. این بررسی در هفته­‌های ۲۴ تا ۲۸ انجام می‌ گیرد، مگر این‌که بانویی در معرض ابتلای قندخون بالاتری قرار داشته باشد که در این صورت آزمایش‌های تشخیصی دیابت باید در همان هفته­‌های آغازین بارداری انجام شود.

عوارض قندخون بارداری بر جنین:

تغذیه جنین از راه عبور خون مادر از بندناف اتفاق می افتد. اگر که قند خون مادر بالا باشد، موجب بالا رفتن قند خون جنین هم می­‌شود و به همین علت جنین انرژی بیشتری دریافت کرده که موجب بالا رفتن ذخیره چربی و افزایش وزن جنین می­‌ گردد. این افزایش وزن می­‌تواند منجر به زایمان سخت شود و احتمال نیاز به عمل سزارین را بیشتر کند. از طرفی بدن جنین برای مقابله با قند بالا انسولین بیشتری تولید می­‌کند و بعد از زایمان درحالی که منبع قند بالا، یعنی خون مادر از نوزاد جدا گردد اما میزان انسولین خون همچنان بالا بماند، این امر می­‌تواند منجر به افت قندخون نوزاد شود و زندگی و ادامه حیات او را به خطر بیندازد. یکی دیگر از عوارض دیابت بارداری بر جنین افزایش مایع کیسه آب یا همان مایع آمنیون است که زایمان را بسیار مشکل می کند.

عوارض قندخون بارداری بر مادر:

از مشکلات دیابت بارداری بر روی مادر می‌­توان به خطر ابتلا به فشارخون بالا و مسمومیت بارداری را نام برد که این عارضه به شدت سلامت و زندگی مادر و جنین را تحت تاثیر قرار داده و تهدید می­کند که بستری در بیمارستان و اعمال مراقبت های ویژه را لازم می دارد.

این عارضه بیشتر در چه اشخاصی رخ می دهد؟

وجود بعضی نشانه ها که از جمله مهمترین آن‌ها می­‌توان به اضافه وزن مادران، سابقه ارثی ابتلا به دیابت، سابقه تولد نوزاد سنگین­‌تر از ۴ کیلوگرم، سابقه مرده­‌زایی در بارداری­‌های قبلی، سابقه دیابت در بارداری­‌های قبلی و سابقه فشارخون اشاره کرد.

عوارض قندخون بارداری در آینده:

معمولا دیابت بارداری با زایمان بهتر می شود، اما دو سوم مادران در بارداری­‌های بعدی خود دوباره مبتلا به این مشکل می شوند. از طرف دیگر این احتمال وجود دارد که این افراد طی سال‌های بعدی زندگی خود به دیابت نوع ۲ مبتلا شوند. بنابراین اشخاصی که سابقه دیابت یا قندخون بارداری دارند باید به صورت سالانه آزمایش قندخون داده تا از این نظر بررسی شوند. همچنین این خطر درباره کودکانی که از چنین مادرانی متولد می­‌شوند نیز وجود دارد پس باید این کودکان نیز تحت کنترل وزن و رژیم غذایی در طول سال های رشد خود قرار بگیرند.

روش درمان قندخون حاملگی:

برای درمان دیابت بارداری راه های مختلفی وجود دارد که مهمترین جنبه درمانی آن کنترل وزن و رژیم درمانی می باشد. خوب است بدانید که رژیم غذایی مادر باردار نقش بسیار مهمی در تامین سلامت مادر و جنین دارد که در صورت بروز دیابت بارداری اهمیت آن چند برابر نیز می­‌ گردد. پرهیز و محدودیت در مصرف چربی‌ها، شیرینی­‌ها، نمک و نیز افزایش سهم کربوهیدرات­‌های پیچیده، میوه­‌ها و سبزی‌ها در وعده­‌های متعدد و متناسب با سن بارداری و شرایط زندگی مادر باردار از اصول اولیه درمان دیابت بوده که برای هر شخص باید به طور جداگانه توسط پزشک تغذیه، نوشته شود. یکی دیگر از راه های درمان این عارضه، انجام فعالیت مناسب بدنی است که نوع و اندازه آن با توجه به شرایط هر شخص توسط متخصص زنان و زایمان تعیین می گردد. روش درمانی دیگری استفاده از دارو مناسب در این زمینه می باشد. هرچند اکثر مبتلایان به دیابت بارداری با رعایت صحیح اصول ذکر شده می توانند این بیماری را تحت کنترل در بیاورند و درمان شوند ولی تعداد معدودی از اشخاص نیاز به مصرف انسولین پیدا می­‌کنند که باید به دقت و با نظارت متخصص غدد یا دیابت این عمل را انجام دهند. در نظر داشته باشید که اندازه­‌گیری منظم قند خون که فاصله های آن توسط پزشک تعیین می­‌شود یکی از راه های جلوگیری و کنترل عوارض دیابت است که نباید از آن غافل شد.

آیا در این مورد جای نگرانی وجود دارد؟

دیابت بارداری در صورتی که کنترل نشود، می­‌تواند عواقب ناگوار و حتی جبران‌ناپذیری در پی داشته باشد، اما مراقبت به موقع و رعایت نکات توصیه شده توسط پزشکان به ویژه برنامه غذایی درست در بیشتر موارد سبب رفع خطر، زایمان بدون عوارض و تولد نوزاد سالم می شود.

بعد از فارغ شدن در این این مورد باید چگونه عمل کرد؟

همان‌ طور که ذکر شد احتمال بروز دیابت نوع۲ در بانوانی که سابقه دیابت بارداری دارند بالاتر می باشد. پس جهت جلوگیری از بروز این عارضه باید ضمن رعایت رژیم غذایی درست و فعالیت ورزشی مناسب، افزایش وزن خود را نیز کنترل کنید. دقت کنید که دوران شیردهی بهترین زمان برای شروع کاهش وزن با برنامه غذایی است. توجه کنید، یک رژیم غذایی سالم و مناسب در این دوران نه تنها باعث کمبودی در کمیت و کیفیت شیر نمی­‌شود بلکه می­‌تواند به سرعت بهبود وضعیت مادر نیز بیانجامد. علاوه بر این، در نظر داشته باشید که کسانی که چنین سابقه­‌ای دارند در فاصله زمانی یک تا سه ساله باید میزان قندخون خود را در غربالگری ابتلا به دیابت بررسی کنند. همچنین کنترل وزن و رژیم غذایی در کودکانی که از چنین مادرانی متولد شده­‌اند نیز اهمیت بسیار بیشتری نسبت به سایر نوزادان دارد، زیرا بررسی و کنترل، خطر ابتلای این دسته از کودکان را به دیابت در سنین بالاتر را به شدت کم می کند.

تغذیه در دوران بارداری همراه با یک فعالیت بدنی مناسب در حفظ سلامت مادر و جنین بسیار حائز اهمیت می باشد. تست ها و آزمایش های هر ماه را به موقع و سر وقت انجام دهید و حتما تحت نظر یک پزشک متخصص خود تا پایان بارداری خود قرار بگیرید. برای اطلاع از عوارض دیابت نوع ۱ و دیابت نوع ۲ و به این مقاله مراجعه نمایید.