علل و درمان ناباروری، دیدگاه طب سنتی

اگر بیش از یک سال است که شما و همسرتان با وجود تلاش برای بچه‌دار شدن دچار مشکل شده‌اید، پس جزو همان ۱۵-۱۰درصدی هستید که به آنها زوج نابارور گفته می‌شود. البته در سنین بالای ۳۵ سال چون فرصت زیادی برای بارداری نیست در تعریف ناباروری مدت ۶ ماه در نظر گرفته می‌شود. اگر چه امروزه راه‌های تازه‌ای با استفاده از تکنولوژی‌های جدید برای بارور کردن زوج‌ها استفاده می‌شود؛ اما هنوز هم گروهی از زوج‌ها هستند که با وجود تحمل هزینه‌های بسیار نتوانسته‌اند طعم شیرین پدر و مادر شدن را بچشند. خوشبختانه علاوه بر روش‌های مدرن امروزی، راه‌های کمکی دیگری هم در طب ایرانی هست که شاید آگاهی از آنها بتواند به شما کمک کند تا به آرزوی خود برسید. این روش‌ها اغلب تکیه بر اصلاح مزاج زن و مرد دارد و به همت و اراده برای تغییر سبک زندگی نیاز دارد. اگر چه استفاده از روش‌های طب ایرانی و اصلاح مزاج ممکن است در افرادی که اختلالات ساختاری دارند برای بارداری‌ به تنهایی کافی نباشد اما می‌تواند کمک کند که آمادگی بهتری برای استفاده از روش‌های کمک باروری مانند آی یو آی و آی وی اف پیدا کنند.

علل ناباروری از دیدگاه طب ایرانی
بدیهی است نازایی هم مانند خیلی از بیماری‌های دیگر علل مختلفی دارد. در طب ایرانی یکی از قانون‌های درمان این است که حتما باید به علت بیماری توجه شود و درمان اصلی همان رفع سبب اصلی بیماری است. به همین علت لازم است برای اینکه بتوانید از طب ایرانی کمک بگیرید ابتدا علت اصلی ناباروری خود را پیدا کنید.
در طب مدرن هم وقتی یک زوج برای درمان مراجعه می‌کنند ابتدا آموزش‌هایی به زوجین داده می‌شود و بررسی می‌شود که آیا آنها شرایط نزدیکی مناسب برای بچه‌دار شدن را رعایت می‌کنند یا نه؟ بعد هم خانم و آقا باید آزمایشاتی انجام دهند تا مشخص شود کدام یک از آنها نیاز به درمان دارند. البته گاهی هم ممکن است هر دو طرف نیاز به درمان داشته باشند. در طب ایرانی هم همین مراحل طی می‌شود با این تفاوت که ممکن است آزمایشات زن و مرد هر دو طبیعی باشد، اما از دید طب ایرانی مزاج بعضی از اعضای بدن آنها دچار انحراف از حالت طبیعی شده باشد که در این صورت یکی از زوجین یا هر دو نیاز به اصلاح مزاج دارند. جالب است بدانید بعضی وقت‌ها اختلالات مزاج اعضا در هیچ آزمایشی مشخص نیست و فقط تغییرات با شرح حال گرفتن از بیمار مشخص می‌شود.

کدام عضو، کدام اختلال؟
لابد این سوال برایتان پیش آمده که اختلال مزاج در کدام اعضا می‌تواند در ناباروری شما نقش داشته باشد؟ اولین اعضایی که احتمالا به راحتی می‌توانید حدس بزنید، رحم، تخمدان‌ها و بیضه‌ها هستند. کم شدن تعداد اسپرم ( سلول‌های جنسی مرد)، اشکال ناهنجار و غیرطبیعی و عدم حرکت مناسب و سریع این سلول‌ها در مردان و وجود فولیکول‌های نارس در تخمدان، عدم تخمک‌گذاری و تخمک‌های غیر قابل لقاح در زنان از جمله مشکلاتی است که به علت اختلال در عملکرد این اعضا در کنار اختلال سایر اعضا می‌تواند ایجاد شود. این اختلالات ممکن است به علت تغییرات مزاجی یا تغییرات شکلی در این اعضا ایجاد شده باشد. بد نیست بدانید در طب ایرانی به اختلال عملکردی که ناشی از تغییرات مزاج هر عضو به وجود بیاید سوء مزاج می‌گویند. جالب است بدانید همه انواع سوءمزاج می‌توانند موجب ناباروری شوند. یعنی اگر گرمی، سردی، تری و خشکی در هر کدام از این اعضا زیاد شود به طوری که اختلال عملکرد آن را ایجاد کند، ممکن است مانع یک باروری طبیعی شود.

اختلالات ساختاری و مزاجی هر دو مهم است
علاوه بر مزاج اعضا لازم است شکل و آناتومی آنها هم مناسب برای باروری باشد. همچنین مجاری که منی را حمل می‌کنند هم باید سالم باشند تا بتوانند اسپرم‎ها را به محلی که لقاح انجام می‌شود، برسانند. در بعضی از خانم‌ها لوله‌های رحم بسته هستند و اجازه نمی‌دهند سلول تخم بعد از لقاح بتواند وارد رحم شود و در آنجا مستقر شود. بنابراین لازم است تمام این مسیر به شکل مناسبی قرار گرفته باشد و حرکت سلول‌ها هم مناسب باشد که بتواند یک لقاح طبیعی و بعد از آن جایگزینی طبیعی در رحم صورت بگیرد.
همه این مراحل در پزشکی مدرن بررسی می‌شود و پزشک متخصص سعی می‌کند در صورت نیاز با دارو یا حتی جراحی این مشکلات را برطرف کند. اما نکته‌ای که در طب مدرن خیلی مورد توجه قرار نمی‌گیرد نقش سایر اعضای بدن مانند قلب، کبد و مغز در یک باروری طبیعی است. البته در طب مدرن هم ارتباط هورمون‌های مغزی کنترل کننده سلول‌های جنسی مانند هیپوفیز و تیروئید با باروری شناخته شده و مورد توجه قرار گرفته ولی به قلب و کبد خیلی پرداخته نمی‌شود. نکته مورد غفلت دیگر این است که گاهی ممکن است تمام این هورمون‌ها در محدوده طبیعی باشند اما به اصطلاح طب سنتی، ضعفی در یکی از این اعضای اصلی وجود داشته باشد که مانع باروری طبیعی بشود. در این شرایط لازم است یک متخصص طب سنتی شرایط بیمار را با شرح حالی بیش از آنچه در طب مدرن بررسی می‌شود، بررسی کند و برای تقویت هر کدام از این اعضای گفته شده با اصلاح سبک زندگی به خصوص تغذیه و ورزش برنامه‌ریزی کند.

هنر طب سنتی ایرانی
هنر طب سنتی ایرانی این است که قبل از بروز علائم آزمایشگاهی می‌تواند مشکلات عضوی را شناسایی کرده و به اصلاح آن بپردازد. شاید باورتان نشود اما مواردی از نازایی تنها با تقویت مغز، قلب و کبد و فقط با تغییر نوع تغذیه و ورزش منظم قابل درمان هستند و نیاز به صرف هزینه‌های زیاد انجام آی وی اف ندارند. البته منظور ما از این مقاله این نیست که مسیر طب مدرن را رها کنید و به طب سنتی رو بیاورید. بلکه به عنوان یک پزشک که هم با طب مدرن و هم سنتی تا حدی آشنایی دارد، می‌توانم بگویم تلفیقی از این دو می‌تواند بسیاری از مشکلات زوج‌های نازا را حل کند و این همان مسیری است که در دنیا به نام طب تلفیقی(integrative medicine) شناخته شده است. توصیه‌های طب سنتی ایران در این باره را در مقالات بعدی دنبال کنید.