سندرم جنین الکلی، علل و عوامل خطرساز

سندرم جنین الکلی، موقعیتی است که ناشی از مواجهه با الکل قبل از زمان تولد می باشد. اگر مادری در هنگام بارداری اقدام به مصرف الکل نماید کودک خود را در معرض خطر سندرم جنین الکلی قرار داده است. مشکل عمده اینجاست که برخی از عوارض این سندرم غیرقابل بازگشت بوده و عوارض جدی از جمله مشکلات جسمی، ذهنی و رفتاری را برای کودک ایجاد میکند.

علائم و نشانه های سندرم جنین الکلی

علائم این سندرم عبارتند از :

- ظاهر صورت کاملا متمایز که شامل چشمان کوچک، لب بالای باریک به طرز خاص، صافی استخوان گونه ها

- وزن کم هنگام تولد

- صرع

- توانایی ضعیف در تکامل حرکات ظریف

- نقائص قلبی

- دفرمیتی مفاصل ، اعضا و انگشتان

- رشد جسمی آرام ، قبل و بعد تولد

- مشکلات بینایی و شنوایی

- میکروسفالی

- عقب ماندگی ذهنی و تاخیر تکاملی، عدم توانایی در درک مفاهیم، رفتارهای غیر عادی از قبیل: عدم تمرکز، بیش فعالی، کنترل ضعیف تکانه ها، اضطراب و عصبانیت شدید، لجبازی

علل و عوامل خطرساز

زمانی که مادر اقدام به مصرف الکل می نماید الکل مستقیما وارد جریان خون مادر شده و از آنجا بواسطه تبادل خونی مادر و جنین توسط جفت الکل به جنین نیز منتقل می شود و به این خاطر که سرعت متابولیزه شدن الکل در بدن جنین کمتر از سرعت آن در بدن بزرگسالان است بنابراین غلظت الکل در جریان خون جنین به مراتب بیشتر از غلظت آن در بدن مادر می شود. وجود الکل در بدن ممکن است باعث تداخل در تغذیه مطلوب جنین به منظور استفاده برای بافت های در حال تکامل جنین شده و حتی می تواند باعث آسیب به سلول های مغزی وی نیز گردد. اگر چه نمی توان گفت مصرف چه میزان از الکل برای جنین بی ضرر است اما بدیهی است هر چه میزان مصرف الکل بیشتر باشد به همان میزان نیز خطر ابتلا کودک به سندرم نیز بیشتر خواهد بود

درمان بیماری سندرم جنین الکلی

درمانی برای سندرم جنین الکلی وجود ندارد و بطور کلی نقائص جسمی و مشکلات ذهنی برای تمام عمر پایدار می ماند. مشکلات قلبی ممکن است توسط جراحی قابل درمان باشد. مشکلات یادگیری ممکن است با امکانات خاص در مدرسه تا حدی قابل رفع باشد.

پیشگیری از سندرم جنین الکلی

پزشک هیچ گاه قادر نخواهد بود که مقدار مطمئن مصرف الکل را به مادران باردار پیشنهاد کند تا اثرات سو بر جنین آنها نداشته باشد اما متخصصین بر این عقیده هستند که سندرم جنین الکلی کاملا قابل پیشگیری است اگر مادر باردار در دوران بارداری از مصرف الکل پرهیز نماید.

اما الکل تنها زیبایی کودک را به خطر نمی اندازد. تقریبا همه ارگانهای حساس جنین هم می توانند در اثر مصرف الکل توسط مادر آسیب ببینند. بعنوان مثال:

-اختلال در رشد مغز

-ناهنجاری رفتاری

-صرع / تشنج

-کوچک ماندن جمجمه

-اختلالات مادرزادی قلبی

-اختلالات بینایی و شنوایی

-اختلال رشد حتی بعد از تولد

ناهنجاری رشد و بدشکلی مفاصل انگشتان و دستها و پاها

و دهها عارضه کوچک و بزرگ دیگر که معمولا تا آخر عمر همراه کودک مبتلا خواهند ماند

این راهکارها می تواند از بروز این سندرم تا حدی جلوگیری نماید:

- قطع مصرف الکل اگر قصد باردار شدن وجود دارد یا قطع مصرف الکل در زود ترین زمانی که شما متوجه بارداری شده اید .

- ادامه پرهیز از الکل در تمام مدت بارداری

- قطع مصرف الکل در سال های باروری: اگر فرد از لحاظ جنـ سی فعال است و رابطه جنـ سی محافظت نشده دارد بهتر است این نکته را مد نظر داشته باشد زیرا بسیاری از بارداری ها پیش بینی نشده بوده اند.

- اگر فرد دچار مشکلات الکلی می باشد باید تا زمان رفع این مشکل از باردار شدن اجتناب ورزد .

مصرف الکل و جوانب فرهنگی و اجتماعی آن

از آنجاکه مصرف الکل همچون سایر اجزای فرهنگی و سبک زندگی افراد در ارتباط تنگاتنگ و انکارنشدنی با فرهنگ ساختاری جوامع است، به روشنی می‌توان دریافت که سندروم جنین الکلی در بخش‌هایی از دنیا قابل مشاهده است که عامل بازدارنده جدی برای مصرف الکل در آنها وجود نداشته و وفور تولید و توزیع نوشیدنی‌های الکلی در آنها یکی از دلایل گسترش مصرف آن است.

علائم قلبی، مغزی و جسمانی این سندروم به طور همزمان در چند کشور اروپایی و ایالات متحده در سال‌های دهه ۶۰ مورد توجه دانشمندان علوم پزشکی قرار گرفت و سرانجام در سال ۱۹۷۳ این علائم برای اولین بار توسط دو متخصص ژنتیک آمریکایی با نام بیماری سندروم جنین الکلی معرفی شد.

در کشور آلمان سالانه ۲ هزار و دویست کودک سندروم جنین الکلی درجه یک متولد می‌شوند. به علاوه، سالانه ۱۰ تا ۱۵ هزار نوزاد به دلیل این تصور اشتباه مادران که مصرف میزان «قابل قبول» الکل آسیبی به جنین وارد نمی‌کند، متحمل اختلالات رفتاری و مغزی این سندروم می‌شوند؛ اگرچه تغییر فرم ظاهری چهره در آنها ایجاد نشده است.

همچنین، تحقیقی در سال ۲۰۰۸ نشان داد از میان زنان باردار ۱۵ تا ۴۵ ساله آمریکایی، ۱۱ درصد به طور منظم الکل مصرف می‌کنند، ۵ درصد متوسط مصرف زیادی گزارش کرده‌اند و ۱ درصد دائم‌الخمر هستند. در کشور آفریقای جنوبی، از هر ۱۰۰۰ کودک ۷۰ الی ۸۰ کودک مبتلا به این سندروم هستند و به طور متوسط، از ۵۰۰ کودک در کشورهای غربی، یک کودک مبتلا به سندروم جنین الکلی است.

علائم و پیامدهای سندروم جنین الکلی به هیچ‌وجه محدود به علائم بدو تولد نبوده و با گذر زمان بیماری‌های جسمی ‌دیگری نظیر صرع، افسردگی، پارکینسون، و سکته در افراد مبتلا مشاهده شود. همچنین، کودکان مبتلا به این سندروم به دلیل محدودیت‌های مغزی و فیزیکی، در تمام طول حیات نیازمند مراقبت‌های ویژه پزشکی و آموزشی و تربیتی بوده و تنها در صورتی که از سیستم آموشی ویژه‌ای بهره‌مند شوند، می‌توانند بخش رفتاری و مغزی را تاحدی توسعه بخشند.

از این‌رو، مصرف الکل می‌باید مورد توجه وسیع‌تری در جوامع آسیب‌پذیر قرار گیرد. در حال حاضر بخش عمده‌ای از اطلاع‌رسانی در این زمینه در کشورهای غربی بر عهده فعالان بخش خصوصی و یا جامعه مدنی بوده و دولت‌ها نقش ضعیفی در این رابطه ایفا می‌کنند. این در حالی است که اتخاذ سیاست‌های اقتصادی محدودکننده برای تولید مشروبات الکلی، نظیر آنچه سال گذشته در دولت دیوید کامرون رخ داد، در این زمینه بسیار حیاتی است.