انواع اسباب بازی کودکان، مخصوص سنین مختلف

امروزه وسایل سرگرمی متنوعی برای کودکان موجود است . جای سؤال است که چگونه بگذاریم کودکان بازی کنند ؟ آیا بازی ابزار می خواهد ؟ کودکان ، با دست تهی چگونه بازی کنند ؟ با چه چیز سرگرم شوند ؟ به آن چیزی که سازنده جسم و جان ، عقل و هوش ، احساسات و عواطف اوست ؟ کودکان چگونه خود را مشغول کنند ؟ چرا بعضی از کودکان بد ادا و بهانه گیر می شوند ؟ علاج بد ادا بودن و بهانه گیری چیست ؟ آیا باید با نقل و شیرینی کودکان را ساکت کرد ؟ آیا باید کودکان را تنبیه کرد ؟ آیا باید روح تشنه کودکان را به وسیله ی هم بازی و اسباب بازی اشباع کرد ؟

کودکان باید در آینده ؛ چرخ عظیم جامعه ی خود را به حرکت درآورند و هر کدام مسئولیتی را عهده دار شوند . بازی با - هم بازی و اسباب بازی - کودکان ، الگوی چرخ عظیم جامعه ی فرداست . اگر از هم اکنون ، به تناسب مسئولیتی که کودکان باید عهده دار شوند ، اسباب بازی و هم بازی فراهم نماییم ، و روح بازی طلب کودکان را اشباع کنیم ، به آینده آن ها خدمت بسیاری کرده ایم.

اسباب بازی مخصوص سنین مختلف

زندگی اجتماعی و بر دوش کشیدن بارعظیم مسئولیت ، تجربه ، توان و تدبیر می خواهد . این ها یک آن در انسان پیدا نمی شوند و به زمینه سازی نیاز دارد . کودک را نمی شود از همان دوره ی کودکی به سوی واقعیت ها هدایت کرد و در عین حال ، نمی شود کودک را از واقعیت ها به دور داشت . بازی - اسباب بازی و هم بازی - مقدمه رسیدن کودک به جهان واقعیت است . دنیای امروز به هر دلیلی که باشد ، در راه اشباع کودکان گام هایی را برداشته است . باید با دقت و درایت ، در این راه تلاش کرد و از طریق بازی ها و اسباب بازی های مناسب ، از کودکان امروز ، انسان های ایده آل فردا را ساخت . در کودکستان ها ، دبستان ها ، پارک ها و میادین ، همه نوع وسایل بازی وجود دارد . کودکان در منازل مسکونی خود ؛ دوچرخه ، عروسک و ماشین دارند و با آن ها سرگرم بازی می شوند . شاید علت تنوع وسایل بازی در کودکستان ها ، دوری مادر از بچه باشد . زیرا مادرانی که ساعت ها از اطفال خود دورند ، سعی می کنند که به نحوی این خلاء را پر کنند و البته موفق هم نیستند . امروزه تلویزیون برنامه های ویژه ای برای کودکان دارد که - حتی برای بزرگسالان هم سرگرمی خوبی است - تنوع برنامه های کودکان و اسباب بازی ها ی آن ها و توسعه ی امکانات برای بازی کودکان ، بیانگر توجه انسان معاصر به کودکان است .

اولیاء ، مربیان ، برنامه ریزان رادیو و تلویزیون و مدیران اموزش و پرورش ، باید به این نکته توجه نمایند که ؛ بازی کودکان نباید هدف باشد .

عکس ها ، تصاویر ، صحنه ها و ابزاری که به عنوان اسباب بازی در اختیار کودک قرار می گیرند ، نباید تأثیر سوء اخلاقی داشته باشند ، بلکه باید براساس اخلاق و انسانیت و کمال طرح ریزی گردد . نوع اسباب بازی هایی که کودکان انتخاب می کنند و بازی هایی که کودکان نسبت به آن ها گرایش دارند ، تأثیر به سزایی را در وضع روحیه و اخلاق و شخصیت کودک می گذارد . بازی ها و اسباب بازی ها هم متأثر از وضع روحی کودک هستند و هم مؤثر در وضع روحی کودک . به این جهت است که دختران عروسک بازی می کنند و گهواره می بندند و تمرین سرپرستی و تربیت اطفال را می کنند . بار ها دیده می شود که دو دختر خردسال ، به اصطلاح خودشان « مامان » بازی می کنند . یعنی یکی مادر و دیگری فرزند می شود . اما پسران به گونه ای دیگر بازی می کنند . آن ها « نهنگ بازی » و « ماشین بازی » می کنند . ساختمان می سازند ، صلح و جنگ راه می اندازند ، رئیس و مرئوس درست می کنند و … اگر بزرگسالان در بازی کودکان سهیم شوند و از این رهگذر سعی کنند به صورت غیر مستقیم ، مشارکت داشته باشند ، نتیجه بخش است . اما اگر بخواهند به گونه ای عمل کنند که کودکان احساس کنند که آزادی آن ها سلب می شود ، نا مطلوب است . لازم نیست اسباب بازی کودک ، اشیاء گران قیمت و پیچیده ای باشد ، که تهیه ی آن با توجه به وضع اقتصادی خانواده ممکن و یا به مصلحت نیست .

کودک روستایی و یا عشایری از ساده ترین اشیائی که در محیط زندگی اش یافت می شود ، برای خود اسباب بازی می سازد و خود را سرگرم می کند . با بستن یک تکه نخ به دو سر چوب ، تفنگ درست می کند و بر چوبی سوار می شود و آن را اسب می بیند ، با اب و خاک و گل و سنگ ریزه ، وسایل بازی را تهیه می کند و با پرندگان و حیوانات اهلی و خانگی به ویژه بچه های آن ها ، همبازی می شود و به بهترین نحو خلاء وسایل بازی را پر کرده و به طور ضمنی با طبیعت و ویژگی هایش آشنا می شود و خود را برای تصرف جدی در آن ها آماده می سازد .

کودکانن روستایی ، از سنگ های مخصوص ، گلوله درست می کند ، درست کردن و سائیدن گلوله از کار های بسیار ظریف و هنرمندانه آن ها است . همچنین با هسته خرما و قاب گوسفندان ، بهترین اسباب بازی ها را فراهم می کنند . ارتباط مستقیم کودک روستایی و عشایری با طبیعت ، برای او این امکان را فراهم می آورد.کودکان می توانند برای تجربه آموزی ، کسب اطلاعات و مهارت ها ، از این ارتباط مستقیم استفاده نمایند. اما امکان دست یابی این امکانات برای کودکان - شهری - به ویژه برای کودکان شهر های - بزگ - بسیار اندک است .

مطالعات مختلف در فرهنگ های متفاوت ، بیانگر آن است که کمبود محرک های محیطی و نبود امکان تجارب « حسی - حرکتی » و ذهنی ، اثرات نامطلوبی را بر روند رشد روانی و اجتماعی کودکان می گذارد . به علاوه معلوم شده ، غنی سازی محیط از طریق افزایش محرک های اجتماعی ، ادراکی و عاطفی موجب کاهش عقب ماندگی های رشدی حاصل از فقر محیطی می شود .

کودکان روستایی و عشایری ، به دلیل کوچک بودن محیط زندگی ، به اندازه کودکان شهری اجتماعی نیستند.

به علاوه کودکان شهری ، به اسباب بازی های خانگی ، آموزشی ، پیش دبستانی ، پارک و باغ وحش ، امکان دسترسی دارند . خانواده های شهری این امکان را دارند که فرزندان خود را به گردش در صحرا و کوهنوردی ببرند و با انجام مسافرت ، محرک های محیطی بیشتر و تجارب ، « حسی - حرکتی » و ذهنی متنوع تری را برای کودکان خود فراهم سازند ، در این حالت کودک شهری از موقعیت بهتری برخوردار است .

در شرایط کنونی برای اکثر روستاییان نیز امکانات بسیاری فراهم شده است . روستاهایی که برق دارند ، تلویزیون هم دارند و بچه های آن ها از همان برنامه هایی که بچه های شهری میبینند استفاده می کنند . برای بسیاری از کودکان روستایی امکان مسافرت به شهر ها و دست یافتن به اسباب بازی های متنوع فراهم است و به این ترتیب ، بین شهر و روستا تعادلی نسبی برقرار می شود . اما نباید از فقر و تنگ دستی خانواده های شهری و روستایی غافل بود . کودکان روستایی اگر در شهر باشند ، از ارتباط مستقیم با طبیعت و وسایل متنوع بازی محروم می شوند ، آن ها امکانات مسافرت ، گردش و کوهنوردی را ندارند و با مشکلاتی رو به رو هستند و اما اگر در روستا باشند ، نیز محرومیت های بسیاری ، گریبان گیرشان است.

مختصات اقتصادی ، اجتماعی خانواده ، از جمله عوامل عمده ی مؤثر در رشد روانی ، اجتماعی و پیشرفت تحصیلی کودکان است . کودکان اقشار پایین اجتماع ، معمولا دارای پیشرفت تحصیلی کمتری هستند ، این تفاوت ها در سطوح مختلف تحصیلی دیده شده است . برخی از محققین مطرح کرده اند که کودکان خانواده های فقیر جهان سوم ، نه تنها از اسباب بازی ، کتاب و سایر محرک های فرهنگی - روانی محروم هستند ، بلکه به طور نسبی امکان انجام بسیاری از فعالیت های لازم را ( نظیر بازی های مؤثر در رشد روانی ) برای رشد « حسی - حرکتی » ندارند . مادران این کودکان اغلب بی سواد هستند ، از اهمیت بازی در رشد جسمی-روحی کودکان ، چندان آگاه نیستند . اثرات محیط های فقیر در سازگاری بعدی کودکان در مدرسه و احتمال شکست تحصیلی آنان نیز مورد مطالعه قرار گرفته است .

در درجه اول باید برنامه ریزی ها به گونه ای باشند که درآمد این خانواده ها افزایش یابد ، و در سطح خانواده های متوسط قرار گیرند ، اثر این کار در دراز مدت ظاهر می شود و به همین دلیل یک برنامه ریزی دیگری لازم است که تأثیرات آن ، در کوتاه مدت ظاهر می شود .

تعمیم و گسترش پارک ها ، میدان ها ، ورزشگاه ها ، استخر ها و محیط های سالم تفریحی به ویژه برای کودکان و نوجوانان ، همان برنامه ریزی دیگر است که در مقایسه با برنامه ی اول در درجه دوم اهمیت قرار دارد . اما لازم است که به موازات هم انجام گیرند . آموزش و پرورش پیش دبستانی از طریق غنی سازی محیط کودکان می تواند به تجارب ادراکی و ذهنی جدیدی که احتملا در محیط خانواده برای آن ها امکان پذیر نیست ، بپردازد . در چنین محیط هایی ، مجموعه ای از تجارب اجتماعی ، هم از طریق ارتباط با سایر کودکان در محیط مناسب و هم از طریق یافتن الگوهای جدیدی همانند مربیان در اختیار آن ها قرار می گیرد.

یافته های تحقیقاتی حاکی از آن است که ارائه ی برنامه های بازی مناسب نه تنها موجب تغییرات کوتاه مدت در توانایی ذهنی کودکان می گردد ، بلکه اثرات درازمدتی را نیز برسازگاری محیط کلاس و پیشرفت تحصیلی در دوره ی دبستان بر جای می گذارد .