درد تخمدان در زنان، علت شایع و درمان آن ها
اگرچه اغلب زنان منظماً به وضعیت تخمدانهای خود رسیدگی نمیکنند، بسیاری از آنان هر از گاه دچار درد یا ناراحتی در این ناحیه از بدن خود میشوند.
اگرچه اغلب زنان منظماً به وضعیت تخمدانهای خود رسیدگی نمیکنند، بسیاری از آنان هر از گاه دچار درد یا ناراحتی در این ناحیه از بدن خود میشوند.
تخمدان‌ها دو غدۀ کوچک هستند که در دو طرف ناحیۀ تحتانی لگن جایگیر شدهاند. تخمدان‌ها نقشی حیاتی در تولید مثل، چرخۀ قاعدگی، و توسعۀ مشخصات جنسی در زنان ایفا میکنند.
هر ماه یک فولیکول به تخمک تحول پیدا میکند که در فرآیندی به نام تخمک‌گذاری از تخمدان آزاد می‌شود. برای اغلب زنان این فرآیند در طول دورۀ پس از بلوغ تا یائسگی ادامه دارد.
علل درد تخمدان
در اینجا هفت علت شایع مسبب درد تخمدان بررسی می‌شود:
۱. تخمک‌گذاری
درد تخمک‌گذاری که به نام میتلشمرز (میتلاشمرز) نیز شناخته می‌شود از لغات با ریشۀ آلمانی "درد" و "میان" میآید.
تخمک‌گذاری فرآیندی است که در آن یک تخمک از تخمدان آزاد شده و به صورت میانگین در حدود ۱۴ روز از چرخۀ بارداری بروز مییابد.
بسیاری از زنان در طول تخمک‌گذاری چیز خاصی احساس نمیکنند، اما دیگر زنان ممکن است به مدت چند دقیقه تا چند ساعت زمان تخمک‌گذاری دچار ناراحتی شدیدی شوند.
میتلشمرز ممکن است در یک سمت یا هر دو سمت بدن بروز یابد و گاهی از اوقات با تهوع، خونریزی، یا افرایش ترشحات واژن همراه است.
درمان
میتلشمرز نیازی به درمان ندارد، اگرچه برخی زنان برای پیشگیری از تخمک‌گذاری و ناراحتی همراه آن قرص‌های پیشگیری از بارداری مصرف میکنند.
۲. بیماری التهابی لگن (PID)
بیماری التهابی لگن عفونتی است که به مجرای ادرار، تخمدان‌ها و لوله‌های تخمبر (فالوپ) گسترش یافته است. اغلب اوقات باکتریهای مسبب PID از نوع واگیردار جنسی ناشی از سوزاک یا کلامیدیا است.
در عین حال امکان ابتلا به PID بر اثر عفونت پس از وضع حمل، جایگذاری IUD، از دست دادن بارداری، سقط جنین، یا دیگر اقدامات تهاجمی وجود دارد.
درمان
درمان بیماری التهابی لگن نیاز به درمان آنتیبیوتیکی برای رفع عفونت اصلی یا زیربنایی دارد. PID خفیف را میتوان با یک تزریق منفرد درمان کرد حال آنکه موارد شدید این بیماری نیازمند بستری شدن در بیمارستان و تزریق داخل وریدی آنتیبیوتیک دارد.
۳. پیچخوردگی
تخمدان با یک رباط باریک به دیوارۀ شکم متصل است که از درون آن رگهای خونی و عصبهای تغذیه کنندۀ تخمدان نیز عبور میکنند. امکان پیچخوردگی رباط یا حتی گرهدار شدن آن وجود دارد.
احتمال پیچخوردگی در صورت وجود یک کیست روی تخمدان بیشتر می‌شود زیرا این کیست باعث می‌شود تا تخمدان سنگینتر یا بزرگتر از حالت نرمال شود.
درمان
پیچخوردگی تخمدان سبب بروز درد شدید شده و یک فوریت پزشکی محسوب می‌شود. بدون درمان سریع و به موقع امکان مرگ بافت تخمدان بر اثر فقدان جریان خون وجود دارد.
۴. اندومتریوز
اندومتریوز یک تودۀ غیر نرمال بافت قاعدگی در خارج از مجرای ادرار است. این بافت میتواند در هر جایی در شکم یا لگن شامل تخمدان رشد کند و به همان شیوۀ چرخۀ قاعدگی عمل میکند.
در آغاز این چرخه بافت در پاسخ به هورمونهای بدن رشد میکند.
وقتی عادت ماهانه شروع می‌شود این بافت نیز درست مانند جدار داخلی رحم شروع به پوسته دادن و ریزش میکند. این وضعیت میتواند به بروز خونریزی داخلی، جراحت بافت و دردهای شدید شکم و لگن منجر شود.
درمان
درمان انــدومتریوز میتواند شامل جراحی و درمانهای پزشکی باشد، و انتخاب روش درمان به شدت بیماری بستگی دارد. اندومتریوز هیچ علاج قطعی ندارد اما زنان میتوانند با استفاده از داروهای ضد درد، داروهای هورمونی و جراحی بیماری را مدیریت کنند.
۵. کیست تخمدان
کیست تخمدان کیسۀ پر از مایعی است که روی تخمدان رشد میکند. کیست‌های تخمدان بسیار شایع و در اکثر موارد فاقد هر گونه علامت هستند.
به هر جهت یک کیست بزرگ یا پاره شده میتواند سبب بروز طیفی از علایم شامل موارد زیر شود:
-درد
-نفخ
-بروز تغییر در چرخۀ قاعدگی
-نیاز مکرر به ادرار کردن
-احساس پربودگی
-ناراحتی عمومی بدن
اکثر کیست‌ها خوش‌خیم (غیر سرطانی) هستند اما در موارد بسیار نادر امکان سرطانی بودن آنها وجود دارد.
درمان
اگر کیست تخمدان کوچک باشد، درمان توصیه شده ممکن است مراقبت و نظارت وضعیت برای بررسی رفع آن باشد.
برخی پزشکان برای کمک به کوچک شدن کیست مصرف قرص‌های پیشگیری از بارداری را تجویز میکنند. اگر کیست بیش از حد بزرگ باشد، انجام جراحی برای خارج کردن کیست ضروری خواهد بود.
۶. سندرم باقی مانده تخمدان
سندرم باقی ماندۀ تخمدان صرفاً در زنانی بروز میکند که تخمدان‌ها و لوله‌های فالوپ آنان با عمل جراحی برداشته شده است.
اگر حتی یک بافت تخمدان در ناحیۀ لگن باقی بماند میتواند پاسخ گویی به هورمونها و تولید هورمون را ادامه دهد.
این وضعیت میتواند به بروز دردی منجر شود که یا به صورت مداوم ادامه دارد یا قطع و وصل می‌شود. زنان دچار سندرم باقی مانده تخمدان در عین حال ممکن است در طول سکس، ادرار کردن یا دفع مدفوع دچار درد شوند.
درمان
زنان دچار سندرم باقی مانده تخمدان ممکن است به دارودرمانی یا درمان با اشعه برای از بین بردن هر گونه باقی ماندۀ بافت تخمدان نیاز داشته باشند. این درمانها باعث کاهش هورمونهای تولید شده توسط بافت به جا مانده خواهد شد.
۷. درد راجعه
این احتمال وجود دارد، دردی که در ناحیۀ دیگری از بدن و توسط یک اختلال پزشکی ایجاد شده است به عنوان دردی ایجاد شده در ناحیۀ تخمدان به نظر برسد. مواردی مثل آپاندیسیت، بارداری خارج از رحم، سنگهای کلیه، یبوست یا بارداری زودهنگام میتوانند سبب بروز درد راجعه شوند.
درمان
دکتر نخست باید تعیین کند که چه چیزی عامل بروز درد بوده است و سپس بهترین برنامۀ درمانی را بسته به موقعیت مشخص کند.
این برنامۀ درمانی ممکن است جراحی برای خارج کردن آپاندیس یا بارداری خارج از رحم، داروهای ملین برای کاهش یبوست، یا داروهای ضد درد تا زمان دفع سنگهای کلیه باشد.
چه هنگامی به دکتر مراجعه کنیم
هر گاه زنی دچار درد نامعمول در ناحیۀ لگن خویش شود باید به پزشک مراجعه کند.
عوارض مرتبط به درد تخمدان به علت ایجاد این درد بستگی دارد.
برای مثال در پیوند با میتلشمرز هیچ مشکل یا عارضۀ درازمدتی برای سلامت زنان وجود ندارد، اما پارگی آپاندیس در صورت عدم درمان سریع میتواند کشنده باشد.
عدم درمان پیچخوردگی تخمدان میتواند به مرگ تخمدان، از دست رفتن قدرت باروری، و حتی بروز عفونتهای شدید کشنده منجر شود. درد همراه پیچخوردگی تخمدان معمولاً بسیار شدید است و زنان را وادار به تماس با اورژانس پزشکی میکند.
اندومتریوز یا عفونتهایی مثل بیماری التهابی لگن، نیازمند درمان هستند به شکلی که باعث بروز دیگر مشکلات درازمدت سلامت مثل ناباروری نشوند.
آپاندیسیت یا یک کیست پاره شدۀ تخمدان میتواند سبب بروز عفونت و زخم در ناحیۀ لگن شود و نیز ممکن است در صورت عدم درمان کشنده باشد.
استفاده از مراقبتهای پزشکی در صورتی که درد ناگهانی یا شدید باشد یا اگر دیگر علایم نظیر موارد مندرج در فهرست زیر همراه باشد، به ویژه مهم است:
-تهوع
-استفراغ
-تب
-خونریزی واژینال
دردهای بسیار شدید باید به فوریت مورد ارزیابی قرار گیرند که این بدان معنی است که فرد باید به اورژانس پزشکی مراجعه نماید.
پیام همراه
درد تخمدان ممکن است بر اثر یک علت جدی رخ دهد یا ممکن است علت بروز آن جدی نباشد. حتی اگر درد تخمدان شدید نباشد، مشورت در بارۀ آن با پزشک به ارزیابی دقیق مسأله منجر خواهد شد.
ممکن است راه سادهای برای تخفیف درد وجود داشته باشد یا درد ناشی از علتی جدی بوده و نیازمند درمان باشد. در هر مورد برای رسیدن به اطمینان لازم موضوع باید مورد بررسی قرار گیرد.
منبع:
مهرین
