سفر برای کودکان، چطوری لذت بخشه؟

خیلی وقت است که دیگر از آن سفرهای دسته جمعی قدیم چندان خبری نیست. با اینکه تمایل زیادی داریم که هر سال دست‌کم بخشی از تعطیلات نوروز را با سفر کردن سپری کنیم، اما اغلب تک‌خانوادگی راهی می‌شویم. البته از آنجا که تمایل به جمع، ریشه در ناخودآگاه ما ایرانی‌ها دارد، به نوعی دلتنگی‌مان از این خلوتی را با گذاشتن پست و عکس‌های سفرمان در فضای مجازی ابراز می‌کنیم و با دل خوش کردن به گرفتن چند لایک، خود و خانواده‌مان را قانع می‌کنیم که تنها نیستیم. البته این جور سفر کردن ایرادی ندارد اما مسلماً خاصیت سفرهای دسته جمعی را هم نخواهد داشت. سفرهای دسته جمعی به خصوص برای کودکان و نوجوانان ما که یا تک فرزندند و یا آنقدر سرگرم نمره و کلاس‌های مختلف هستند که تجربه زیادی از زندگی جمعی نداشته‌اند، می‌تواند فرصت مغتنمی باشد.

سفرهای دسته جمعی چه منافعی برای بچه‌ها دارد؟
هر سفری سه مرحله دارد: آماده شدن، فاصله بین مبدأ و مقصد، و اقامت در مقصد. دسته جمعی سفر کردن، در هر یک از این سه مرحله، فواید روانشناختی زیادی برای فرزندان شما دارد. بعضی از مهم‌ترین این فواید شامل موارد زیر هستند:
«می‌خوایم بریم سفر»
از همان ابتدایی که شما سفر گروهی را انتخاب می‌کنید، تکاپویی متفاوت از سفر تکی در فضای خانواده شما به راه می‌افتد. برای مثال همین که درباره مقدمات و برنامه سفر با همسفرانتان مشورت می‌کنید و یا مرتب انتقادات و پیشنهادات‌تان را تلفنی با هم در میان می‌گذارید، در واقع دارید از طریق یادگیری مشاهده‌ای سبک و سیاق ارتباط با جمع و الزامات زندگی جمعی را به فرزندانتان می‌آموزید. سفرهای دسته جمعی حتی روی بستن چمدان شما و فرزندان‌تان هم تأثیر مثبتی دارند. برای مثال وقتی شما علاوه بر لقمه‌های صبحانه‌ای که به تعداد اعضای خانواده خودتان آماده کرده اید، چند لقمه اضافی هم برای همسفران‌تان می‌گیرید و یا به هوای اینکه نکند یکی از همسفران‌تان پتوی کافی نیاورده باشد چند پتوی اضافی هم بر می‌دارید، فرزندان‌تان از شما معنای زندگی جمعی را یاد می‌گیرند. حالا خودتان قضاوت کنید: در همین اولین مرحله، تأثیر سفرهای تک خانوادگی بر رشد روانی و عاطفی فرزندان‌تان چقدر با تأثیر سفر های جمعی، قابل مقایسه است؟

«وقتی مسیر دلپذیرتر از مقصد می‌شود»
یکی دیگر از خاصیت‌های سفرهای دسته جمعی، خسته کننده نبودن مسیر است. در واقع مسیر، یکی از لذت‌بخش‌ترین قسمت‌های سفرهای دسته جمعی است. برای مثال اگر شما با ماشین سفر می‌کنید، همین که هر چند ساعت یکبار به کنار جاده می‌زنید و با خوش و بش کردن و نوشیدن دورهمی یک فنجان چای خستگی در می‌کنید، گام مهمی در بیرون آوردن فرزندتان از لاک انزوا بر می‌دارید. در واقع این مدل سفر کردن به فرزند شما می‌آموزد که با جمع بودن، می‌تواند از شدت سختی‌ها کم و حال او را بهتر کند. این درس مهم، می‌تواند اثر زیادی روی هوش اجتماعی و هوش هیجانی فرزند شما داشته باشد.

«همه با هم در یک منزل»
وقتی دسته جمعی به مقصد می‌رسید، تجربه «زندگی گروهی در زیر یک سقف» شروع می‌شود. این تجربه با تجربه آمادگی و تجربه مسیر کمی تفاوت دارد، چون اصولاً آدم‌ها زیر یک سقف بیشتر به خودشان شبیه می‌شوند. به همین دلیل در این مرحله از سفر مهارت‌هایی مانند مدیریت روابط، مدیریت هیجان‌ها، همکاری و مشارکت و تحمل برخی رفتارهای ناخوشایند همدیگر اهمیت بیشتری پیدا می‌کنند. به عبارت دیگر فرزند شما در «مقصد جمعی» یاد می‌گیرد که انسان‌ها دیدگاه‌های مختلفی دارند و می‌آموزد که در این میان چه‌طور ابراز وجود کند.
همچنین او در اثنای بازی‌های گروهی و پرتحرک و شاید کمی هم ماجراجویانه در دامان طبیعت با سبک زندگی متفاوت از زندگی ماشینی آشنا می‌شود و این فرصت مغتنمی است برای تقویت هوش طبیعت محور و خلاقیت فرزند شما.

یک سفر گروهی مفید برای بچه‌ها، چه شرایطی باید داشته باشد؟
حالا این سؤال پیش می‌آید که آیا لزوماً هر سفر گروهی برای فرزندان شما مفید خواهد بود؟ به عبارت دیگر چه کار کنید که یک سفر دسته جمعی منافع بیشتری را عاید فرزندانتان کند؟ چند نکته ساده که می‌تواند در این زمینه به شما کمک کند از این قرارند:

با کسانی همسفر شوید که فرزندانی همسن فرزند شما داشته باشند
همانقدر که شما در سفرهای جمعی به هم دندان نیاز دارید، فرزند شما هم به کسی نیاز دارد که همسن و سالش باشد. بنابراین برای فرزند شما سفرهای گروهی که در آن همچنان تنها باشد، فرقی با سفر تک خانوادگی نخواهد داشت. به این نکته هم توجه داشته باشید که همسفران فرزند شما نباید مشکلات جدی روانی یا تربیتی داشته باشند. برای مثال اگر می‌دانید که فرزند فلانی بیش فعالی کنترل نشده و یا پرخاشگری دارد ، بهتر است عطای سفر با آنها را به لقایش ببخشید. روشن است که در مورد معلولیت‌های جسمانی و یا مشکلاتی مانند لکنت زبان و یا بچه‌های مبتلا به کم توانی ذهنی که به اختلالات روانی یا تربیتی دچار نباشند، همسفر شدن به لحاظ فرصتی که برای آشنا شدن با تفاوت‌های بین فردی فراهم می‌کند، می‌تواند برای فرزند شما سودمند هم باشد.

کنترلشان نکنید ولی بسیار مراقبشان باشید
اصولاً وقتی چند کودک و یا چند نوجوان دور هم جمع می‌شوند، کنجکاوی‌ها و ماجراجویی‌های خودسرانه‌شان هم بیشتر می‌شود. بنابراین در طی سفر، همیشه کسی از میان خودتان را برای مراقبت و نظارت بر بازی‌ها و رفت و آمدهای آنها بگمارید.
به آنها هم میدان بدهید
در جریان سفر و در مورد کارها، مشکلات و بازی‌ها به کودکان و نوجوانان‌تان هم مسئولیت‌هایی بدهید و در ازای انجام صحیح آنها را تشویق کنید.

آستانه تحمل خودتان را بالا ببرید
کودکان و نوجوانان وقتی که دور هم جمع می‌شوند، سر و صدایشان بیشتر می‌شود و به احتمال زیاد ممکن است که دسته گل‌هایی هم به آب بدهند! یادتان باشد، در سفر دسته جمعی میزان تحمل و شیوه واکنش شما نسبت به شیطنت‌ها و اشتباهات آنها می‌تواند تأثیر زیادی روی نگرش آنها نسبت به خودشان، شما و دیگران داشته باشد. پس قبل از سفر دسته جمعی اعصابتان را تقویت کنید!