رفتار صحیح زناشویی، هممون زیر ذره بینیم!

رفتار و سلامت جنسی، امور مهمی هستند که در هر جامعه‌ای با هر رویکرد عرفی و قانونی باید به‌دقت موردتوجه واقع شوند.

رفتار و سلامت جنسی، امور مهمی هستند که در هر جامعه‌ای با هر رویکرد عرفی و قانونی باید به‌ دقت موردتوجه واقع شوند. محققین کشورمان در همین راستا، پژوهش‌های انجام‌ شده در کشور را به‌ طور جامع مورد بررسی قرار داده‌اند.

سلامت جنسی، به‌عنوان حالت و وضعیت فیزیکی، عاطفی، ذهنی و اجتماعی مرتبط با جنسیت و امور جنسی تعریف می‌شود و صرفاً به معنای نبود بیماری، اختلال و یا ضعف در آن امور نیست. امروزه این اجماع وجود دارد که سلامت جنسی با میزان رضایت‌مندی و سطح کیفیت عمومی مرتبط با سلامت، ارتباط در هم‌ تنیده‌ای دارد. محققین معتقدند سلامت جنسی به شکل جدی در ارتباط با رفتار جنسی است و می‌تواند در یک طیف سالم تا کاملاً ناسالم بروز نماید. این رفتار همانند سایر رفتارهای انسان متأثر از دانش و نگرش وی نسبت به مسائل جنسیتی و جنسی است.

سلامت جنسی، به‌عنوان حالت و وضعیت فیزیکی، عاطفی، ذهنی و اجتماعی مرتبط با جنسیت و امور جنسی تعریف می‌شود و صرفاً به معنای نبود بیماری، اختلال و یا ضعف در آن امور نیست.

لازمه رفتار جنسی سالم، برخورداری از دانش جنسی صحیح، برخورداری از نگرش مناسب و کسب مهارت‌های رفتاری لازم و متناسب با سن است. اهمیت رفتار جنسی سالم از چند زاویه قابل‌تأمل و حائز اهمیت است و شاید مهم‌تر از همه آن باشد که سلامت جنسی در حفظ، استحکام و تقویت بنیان خانواده نقش بسزایی دارد. رفتار جنسی یک مفهوم چندوجهی است و عوامل متعددی بر نوع، شکل و حدود رفتار جنسی تأثیر می‌گذارند. این عوامل از جامعه‌ای به جامعه دیگر متفاوت هستند. لذا یکی از عوامل مهم و مؤثر بر رفتار جنسی افراد، ساختار فرهنگی-اجتماعی جامعه‌ای است که افراد در آن زیست می‌کنند.

اگرچه طی سال‌های اخیر، این موضوع از سوی محققان جامعه ما مورد توجه بیشتری قرار گرفته است، اما اطلاعات چندانی درباره بدنه دانش بومی فعلی در این زمینه وجود ندارد. لذا در این خصوص، محققینی از دانشگاه علوم پزشکی تهران، دانشگاه تربیت مدرس، پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی و پژوهشکده علوم شناختی، پژوهشی را انجام داده‌اند که در آن مطالعات موجود در حوزه رفتار جنسی در ایران به‌طور موضوعی مرور شده‌اند.

در این پژوهش و در جستجوی انجام‌شده، کلیه مقالات مداخله‌ای، توصیفی-تحلیلی، مورد-شاهدی و مروری بررسی شدند. همچنین محدودیتی از نظر گروه‌های سنی و جنسی در جستجوی انجام‌شده لحاظ نشد و مقالات جستجو شده پس از مطالعه عنوان، چکیده و کلیدواژه توسط ۵ محقق ازنظر موضوعی دسته‌بندی شدند.

در این رابطه، کلیه مقالات بررسی‌شده اعم از مقالات فارسی و انگلیسی به سه حیطه زیست-پزشکی، روان‌شناختی و جامعه‌شناختی تقسیم‌بندی شدند و مطالب موردنیاز از آن‌ها استخراج شد.

با توجه به نتایج به‌دست‌آمده از این پژوهش، می‌توان گفت برخلاف تصور عمومی، میزان پژوهش‌ها و مقالات به چاپ رسیده در حوزه رفتار جنسی در کشور، قابل‌توجه بوده و نشان‌دهنده درک محققین ایرانی از ضرورت پرداختن به این حوزه است. بااین‌حال، چند نقد عمده به پژوهش‌های انجام‌گرفته وارد است.

خانم دکتر فاطمه زراعی، عضو هیئت‌علمی گروه آموزش بهداشت و ارتقای سلامت دانشکده علوم پزشکی دانشگاه تربیت مدرس و همکاران پژوهشی ایشان دراین‌باره می‌گویند: «ازجمله نقدهای وارده به این مطالعات، به کار بردن واژگان تخصصی سکسولوژی به‌اشتباه به‌جای یکدیگر بوده که نشأت‌گرفته از ضعف اشراف محققان به این علم دانشگاهی است».

این محققین می‌افزایند: «نکته قابل‌تأمل دیگر در بررسی مستندات موجود این موضوع بود که عمده مقالات، بر زندگی جنسی افراد متأهل متمرکز بود و مقالات محدودی بر رفتار جنسی در سایر مقاطع زندگی انسان پرداخته بودند. همچنین تعداد قابل‌توجهی از مقالات، زیستی-پزشکی بودند. این در حالی است که رفتار جنسی را بنا بر ماهیت و ریشه اصلی آن‌که مفهومی همه‌جانبه و جامع است، باید چندبعدی و به‌صورت زیستی-روانی-اجتماعی در نظر گرفت».

زارعی و همکاران اعتقاد دارند: «یافته‌های موجود که در این پژوهش منعکس گردیده‌اند، حاکی از وجود مستندات نسبتاً خوبی در حوزه رفتار جنسی در کشورمان است. قوت این مستندات از دو زاویه زیست-پزشکی و روان‌شناختی است. این در حالی است که ساختار فرهنگی-اجتماعی یک جامعه نقش بسزایی در تعیین نوع، چگونگی و حدود تظاهرات رفتار جنسی دارد».

این محققین پیشنهاد داده‌اند که بررسی رفتار جنسی از منظر جامعه‌شناختی و با تأمل بیشتر بر نقش عوامل فرهنگی-اجتماعی بر رفتار جنسی در ایران بایستی بیشتر موردتوجه محققین قرار گیرد تا از این راه، سیاست‌گذاری، برنامه‌ریزی، طراحی و اجرای مداخلات بومی و مبتنی بر فرهنگ با هدف تأمین، حفظ و ارتقای سلامت جنسی گروه‌های مختلف سنی و جنسیتی به شکل بهتری انجام شود.

این یافته‌ها که در نشریه «پایش» وابسته به پژوهشکده علوم بهداشتی جهاد دانشگاهی منتشرشده، می‌تواند برای کمک به برنامه‌ریزی، طراحی و انجام مطالعات جامعه‌شناسی بومی مبتنی بر رویکرد ارتقای سلامت جنسی در کشور به کار گرفته شوند.